Osmanlı Modernleşmesinde Bir Sapma Olarak ‘Bihruz Bey Sendromu’

Yıl 2007, Sayı: 2, 33 - 59, 01.12.2007

Kenan Çağan

Öz

Modernleşme, Türk tarihinin en önemli dönüştürücü dinamiklerinden biridir. Türk toplumu yaklaşık iki yüzyıldır, modernleşme yönünde bir gayret içindedir. Çeşitli boyutları olan modernleşmenin, toplumun bütün kesimlerince aynı biçimde algılanıp, benimsendiğini söylemek güçtür. Modernleşme gayretleri, şekilsel ve özsel olmak üzere iki biçimde ortaya çıkmıştır. Özellikle ilk dönemlerde, şekilci batılılaşmaya daha yaygın biçimde rastlandığı bilinmektedir. Şekilci batılılaşmayı eleştirmek için Türk romanı ‘Bihruz Bey’ prototipini geliştirmiştir. Bihruz Bey tipini irdelemek, Türk batılılaşmasının önemli bir yönünü irdelemekle eşdeğerdir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Modernleşmesi, Şekilci Modernleşme, Özsel Modernleşme, Türk Edebiyatı, ‘Bihruz Bey Sendromu’

‘Bihruz Bey Syndrome’ As A Deviance in Ottoman Modernization

Öz

Modernization is one of the most important transformative dynamics in Turkish history. There has been a modernizing endeavor for two centuries in Turkish society. It is really hard to say that all sectors of Turkish society perceive and embrace the modernization process in the same manner. There emerged two basic types of modernization: Substantive and formal. It is known that during early periods formal modernization was prevailing. To criticize this type of modernization Turkish literature developed the prototype character of ‘Bihruz Bey’. Scrutinizing the character of Bihruz Bey is equivalent to scrutinize an important aspect of Turkish modernization.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Modernization, Substantive Modernization, Formal Modernization, Turkish Literature, ‘Bihruz Bey Syndrome’