Belediyelerde İnsan Kaynakları Yönetimine Geçiş ve Karşılaşılan Sorunlar Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2018, Sayı: 1, 147 - 178, 20.06.2018

Dilek Köseoğlu Adem Uğur

Öz

İnsan kaynakları yönetimi (İKY),
özel sektörde 1980’li yıllardan sonra personel yönetimi anlayışında yaşanan
değişimi anlatmak üzere kullanılan bir kavramdır. 1980’lerden itibaren artan
rekabet şartları nedeniyle piyasalaşma, özelleştirme ve deregülasyon
reformlarıyla birlikte kamu sektörü kuruluşlarında da İKY gündeme gelmiştir. Bu
süreçte özel sektör yönetim tekniklerinin kamu kurumlarına aktarılmasını
savunan yeni kamu yönetimi (YKY) yaklaşımı önemli bir role sahiptir. Küreselleşmenin
de etkileriyle geleneksel Weberyen bürokrasi modeline dayanan kamu personel
yönetiminin yerine İKY ilke, uygulama ve değerleri dünyada yayılmıştır.
Türkiye’de de YKY’ye dayanan reformlar 2000’li yılların başında yasal
düzenlemelere ve uygulamalara konu olmuştur. İKY ilke ve unsurları, Türkiye’de 2003-2005
yılları arasında gerçekleştirilen yerel yönetimler reformuyla birlikte
belediyeleri de büyük ölçüde etkilemiştir. Bu çalışmada, aradan geçen 15 yıllık
süreçte belediyelerde İKY’ye geçiş süreci ve günümüzde ulaşılan sonuçlar
çeşitli veri ve ampirik bulgulara dayalı olarak analiz edilmektedir. Bu çalışma
sonucunda belediyelerde İKY sürecinin, kamu personel reformunun bir parçası
olarak görülmemesi, bütüncül ve sistematik olarak İKY uygulamalarına
yaklaşılmaması ve aşırı vesayete dayalı merkeziyetçi personel politikaları
nedeniyle etkili bir şekilde uygulanamadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İnsan Kaynakları Yönetimi, Personel Yönetimi, Norm Kadro

Kaynakça

• 58. Hükümet Programı, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP58.htm (Erişim Tarihi: 13.12.2017).
• Avrupa Birliği Bakanlığı (2017a), “İlerleme Raporları”, https://www.ab.gov.tr/46224.html (Erişim Tarihi: 12.02.2018).
• Avrupa Birliği Bakanlığı (2017b), “OECD Sigma Programı”, https://www.ab.gov.tr/5942.html (Erişim Tarihi: 12.02.2018).
• Alıcı, Orhan Veli (2017), “Büyükşehir Belediyelerinin Teşkilat Yapıları ve Kadro Kullanımları Üzerine Bir Değerlendirme”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 51, s. 874-884.
• Altan, Yakup (2016), “Türk Kamu Personel Rejiminde Reform İhtiyacı: Reformu Gerektiren Dış Etkenler Ekseninde Bir Değerlendirme”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi SBE Dergisi, Cilt: 8, Sayı :15, s. 381-398.
• Bayat, Bülent (2008), “İnsan Kaynakları Yönetiminin Stratejik Niteliği”, Gazi İİBF Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 3, 67-91.
• Bulut, Yakup; Duruel, Mehmet; Kara, Mehmet; Bilbay, Ömer Faruk (2016), “Yerel Yönetimlerde İnsan Kaynaklarının etkin Yönetimi: Hatay’da Bir Uygulama”, Strategic Public Management Journal, Cilt: 2, Sayı: 3, s. 1-24.
• Canman, Doğan (1992), “Kamu Personel Rejimimiz ve Personel Reformu Üzerine Düşünceler”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 3, s. 3-11.
• Çetin, Canan; Elmalı, Esra Dinç; Arslan, Mehmet Lütfi (2017), İnsan Kaynakları Yönetimi, 5. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları.
• Coşkun, Bayram ve Şekercioğlu, Lale Sanem (2011), “Belediyelerde Bireysel Performans Değerlendirme: İzmir İli İlçe Belediyelerinin İncelenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi SBE Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 2, s. 43-64.
• Çöpoğlu, Mustafa (2015), Belediyelerde İnsan Kaynakları Yönetimi ve Endüstri İlişkileri”, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, Cilt: X, Sayı: I, s. 163-182.
• Çuhadar, M. Turan (2005), “Türk kamu Yönetiminde Personel Güçlendirme: Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı: 25, s. 1-23.
• Devanna, Marry Anne; Charles Fombrun; Noel Tichy (1981), “Human Resources Management: A Strategic Perspective”, Organizational Dynamics, Vol. 9 (3), 51-67.
• Devlet Planlama Teşkilatı, DPT (1995), Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1996-2000, http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/3/plan7.pdf (Erişim Tarihi: 10.01.2018).
• Dolgun, Uğur (2011), “İnsan Kaynakları Yönetimine Giriş”, İnsan Kaynakları Yönetimi, Uğur Dolgun (Edt.), Bursa: Ekin Kitabevi, s. 1-34.
• Eken, Musa ve Şen, Mustafa Lütfi (2005), “Belediye Personel Sistemi ve Son Gelişmeler”, Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar I: Reform, Özgür, Hüseyin ve Kösecik, Muhammet (Ed.), Ankara: Nobel Yayınları, s. 109-128.
• Erençin, Arif (2017), “Büyükşehir Belediyeleri ve Personel Sorunları 2000-2016”, Yasama Dergisi, Sayı: 35, s. 1-25.
• Eroğlu, H. Tuğba (2010), “Yeni Kamu Yönetimi Anlayışının Türk kamu Personeli Yönetimine Etkisi”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 12, s. 225-233.
• Güler, Birgül ve Öktem, M. Kemal (1989), “Belediyelerimizde Personel Sistemi”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 2, s. 25-39.
• İçişleri Bakanlığı (2017), 2016 Yılı Mahalli İdareler Genel Faaliyet Raporu, İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Kalkandelen, A. Hayrettin (1997), “Kamu Personel Yönetimimizdeki Temel Sorunlar ve Çözümler”, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt: 6, Sayı: 1, s. 77-79. Kalkınma Bakanlığı (2013), 10. Kalkınma Planı 2014-2018, Ankara, http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/12/Onuncu%20Kalk%C4%B1nma%20Plan%C4%B1.pdf (Erişim Tarihi: 12.03.2018).
• Kavili, Arap, Sultan (2018), “Yerel Yönetimlerde Personel Sistemi Üzerine Bir Çözümleme”, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 32, Sayı: 1, s. 119-142.Köseoğlu, Özer (2005), “Belediyelerde Performans Yönetimi”, Türk İdare Dergisi, Sayı: 447, s. 211-234.
• Negiz, Nilüfer (2007), “Belediye Personelinin Hizmet İçi Eğitim Sorunu: Bir Araştırma ve Model Önerisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 3, s. 193-214.
• Ömürgönülşen, Uğur (2017), “6360 Sayılı Kanun Ekseninde Büyükşehir Belediyelerinde Personel Sistemi ve Çalışma Hayatı”, Belediye Yönetimi ve Kamusal İlişkiler, Ateş, Hamza ve Bıyıkoğlu, Mücahit (Ed.), İstanbul: Der Yayınları.
• Peker, Kadir ve Şen, Mustafa Lütfi (2015), “Belediye Yöneticilerinin Norm Kadro Uygulamasına İlişkin Görüşlerini Belirlemeye Yönelik Alan Araştırması: İstanbul İli Örneği”, Kastamonu Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 1, s. 106-121.
• Sabuncuoğlu, Zeyyat (2011), İnsan kaynakları Yönetimi (Uygulamalı), V. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları.
• Sadioğlu, Uğur ve Ömürgönülşen, Uğur (2011), “Yerel Yönetim Personel Sistemlerinde Reform Çalışmaları: Alman ve Türk Deneyimlerinden Yansıyan Eğilimler ve Türkiye İçin Çıkarılabilecek Bazı Dersler”, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: IV, Sayı: 1, s. 129-170.
• Sezen, Seriye (2011), “International versus Domestic Explanations of Administrative Reforms: The Case of Turkey”, International Review of Administrative Sciences, Vol. 77 (2), 322-346.
• Sezen, Seriye ve Karasu, Koray (1999), “Belediyelerde Kadro ve İstihdam Yapısı”, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt: 8, Sayı: 3, s. 20-54.
• Sözen, Süleyman (2012), “Recent Administrative Reforms in Turkey: A Preliminary Assessment”, International Journal of Business and Social Science, Cilt: 3, Sayı: 6, s. 168-173.
• Şaylan, Gencay (2000), Kamu Personel Yönetiminde İnsan Kaynakları Yönetimine Geçiş: Kritik ve Reform Önerileri, İstanbul: TESEV Yayınları 18.
• Şen, Mustafa Lütfi ve Eken, Musa (2007), “Belediyelerde İnsan Kaynakları Yönetimi”, Kamu Yönetimi Yazıları, Eryılmaz, Bilal; Eken, Musa; Şen, Mustafa Lütfi (Ed.), Ankara: Nobel Yayınları, s. 542-562.
• Tiyek, Ramazan (2013), “Büyükşehir Belediyesi Memur Personel Performans Değerlendirme Uygulamalarının Değerlendirilmesi”, Yerel Politikalar Dergisi, Sayı: 4, s. 82-115.
• Türkiye Belediyeler Birliği (2017), “2016 Faaliyet Raporu”, http://www.tbb.gov.tr/birligimiz/faaliyet-raporu/ (Erişim Tarihi: 13.03.2018).
• Uğur, Adem (2015), İnsan Kaynakları Yönetimi, 3. Baskı, Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• Üsdiken, Behlül ve Wasti, S. Arzu (2002), “Türkiye’de Akademik bir İnceleme Alanı Olarak Personel veya ‘İnsan Kaynakları’ Yönetimi, 1972-1999”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 35, Sayı: 3, s.1-37
• Yaylı, Hasan (2012), “Türk Belediye Sisteminde Personelin Yönetime Katılması Üzerine Bir Araştırma”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, Sayı: 35, s. 61-80.Yüksel, Öznur (2000), İnsan Kaynakları Yönetimi, Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları.
• Zengin, Gökhan (2013), “Türkiye’de Belediye Personel ve Yöneticilerinin Hizmet İçi Eğitim Sorunu ve Çözümleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Öneri Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 3, s. 117-134.