Türkiye’nin Cari Açık Sorunu Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2018, Sayı: 1, 1 - 14, 20.06.2018

M. Kemal Aydın Sinem Gözde Beşballı

Öz

Cari işlemler açığı, devletin ek finansmana ihtiyaç duymasının ve / veya özel sektörün tasarruflarını aşan ölçüde yatırım yapmasının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Bazen sadece devletin finansman açığı ya da özel sektörün tasarruf açığı cari işlemler açığına sebep olabilir [ikiz açık]. Bazen de bu iki açık birlikte ortaya çıkarak cari işlemler açığı doğurabilir [üçüz açık]. Bu nedensellik ilişkisi temelinde Türkiye ekonomisi incelenir ise, cari işlemler açığının 1974-2002 döneminde devletin finansman açığından kaynaklandığı görülmektedir. Öte yandan 2003-2015 döneminde cari işlemler hesabında verilen açık, hem devletin hem de özel sektörün finansman açığından kaynaklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

cari açık, devletin finansman açığı, özel sektörün tasarruf açığı

Kaynakça

• Akçağlayan, A. (2007), “2001 Krizi ve Sonrasında Uygulanan Para Politi-kasının Döviz Kuru Üzerindeki Etkisi”, 8. Türkiye Ekonometri ve İsta-tistik Kongresi, 24-25 Mayıs, İnönü Üniversitesi, Malatya. Akgül, Yılmaz, G. (2013), “Türkiye’de 2008-2009 Krizinde Uygulanan Genişletici Vergi Politikasının Üretim Üzerindeki Etkileri”, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 34 (1): 213-228. Akdiş, M. (2004), “Kısa Vadeli Sermaye Hareketlerinin Yol Açtığı Finan-sal Krizler ve Bu Krizleri Önlemede Kullanılabilecek Araçlar: Tobin Vergisi”, Active Bankacılık ve Finans Dergisi, 6 (36): 36-48. Awokuse, T. O. (2003), “Is the Export-Led Growth Hypothesis Valid For Canada”, Canadian Journal of Economics, 36 (1): 126-136. Bayrak, M. ve O. C. Kanca (2013), “2008 Yılı Küresel Finans Krizinin Türkiye’de Bazı Makroekonomik Değişkenler Üzerine Etkisi ve Uygu-lanan Maliye Politikalarının Cevabı”, 28. Maliye Sempozyumu, 22-26 Mayıs 2013, Antalya. 36 ▪ Ekrem Gül, Ahmet Gökçe Akpolat ve Recep Kaya Çınar, Barış, Ö. Erdoğan, T. Güngür ve P. Tandoğan (2010), “Küresel Kriz ve Politika Uygulamaları”, TCMB Ekonomi Notları, 2010/2. Demircan Siverekli, E. (2003), “Vergilendirmenin Ekonomik Büyüme ve Kalkınmaya Etkisi”, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 21, s.97-116. Doğan, S. ve H. Özekicioğlu (2005), “Güney Kore ve Türkiye’de Uygula-nan IMF Politikaları”, Cumhuriyet Üniversitesi İİBF Dergisi, 6 (1). Emsen, Ö. S. (2004), “Türkiye’de 1994-2001 Döneminde Uygulanan İstikrar Politikaları”, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5, s.86-108. Ertuna, Ö. (2001), “Türkiye’de Ekonomik Krizler: Nedenleri ve Çıkış Yo-lu”, Yeni Türkiye Dergisi (Ekonomik Kriz Özel Sayısı), 44, s.491-510. Işık, S., K. Duman ve A. Korkmaz (2004), “Türkiye Ekonomisinde Fi-nansal Krizler: Bir Faktör Analizi Uygulaması”, Dokuz Eylül Üniversi-tesi İİBF Dergisi, XIX (1). Karakurt, B. (2010), “Küresel Mali Krizi Önlemede Maliye Politikasının Rolü ve Türkiye’nin Krize Maliye Politikası Cevabı”, Atatürk Üniver-sitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2 (2): 167-195. Kazgan, G. (2005), Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2001): Eko-nomi Politik Açısından Bir İrdeleme, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversi-tesi Yayınları. Özdemir, L. (2013), “2008 Küresel Ekonomik Krizinin İşletmeler Üzerin-deki Etkileri”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14 (2): 249-265. Perron, P. (1989), “The Great Crash, The Oil Price Shock, and The Unit Root Hypothesis”, Econometrica, 57 (2): 1361-1401. Shan, J. and G.G. Tian (1998), “Causality between Exports and Economic Growth: The Empirical Evidence from Shanghai”, Australian Econom-ic Papers, pp.195-202. Şimşek, H. A. (2007), “Türkiye’de 2000 Sonrasında Uygulanan İstikrar Programlarının Kamu Maliyesine Etkisi”, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 44 (512). Turhan, S. (2002), “İktisadî İstikrar ve Vergi Politikası Uygulamasına İliş-kin Sorunlar”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1): 59-86. TC Maliye Bakanlığı, www.muhasebat.gov.tr/content/genel-yonetim-mali-istatistik-detayi?tabId=1&pageId=5 Erişim Tarihi: 28.12.1992 TUİK, https://biruni.tuik.gov.tr/isgucuapp/isgucu.zul Erişim Tarihi: 2008 Küresel Finans Krizi Sonrası … ▪ 37 21.12.1992 Uygur, Ercan (2001), “Krizden Krize Türkiye: 2000 Kasım ve 2001 Şubat Krizleri”, Türkiye Ekonomi Kurumu, Tartışma Metni, s.1-40. Ümit, A. Ö. ve E. Bulut (2013), “Türkiye’de İşsizliği Etkileyen Faktörlerin Kısmi En Küçük Kareler Regresyon Yöntemi ile Analizi: 2005-2010 Dö-nemi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37, s.131-142. Yıldırım, M. (2001), “Para Kurulu ve Kasım 2000 Krizi”, Gaziantep Üni-versitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2): 17-37.