İbn Haldun’un Emek Anlayışı: Marx ile Karşılaştırmalı bir İnceleme

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 2, 167 - 186, 16.12.2019

Cemal İyem , Fatma Zehra Yıldız , Derya Gül Öztürk

Öz

Sosyoloji, iktisat,
felsefe gibi farklı disiplinlere ilham kaynağı olan 14. yüzyıl düşünürü İbn
Haldun’un emek anlayışı alana önemli katkılar sunmaktadır. Marx’la birlikte
sistematik hale gelen pek çok emek söyleminin yüzyıllarca önce İbn Haldun
tarafından Mukaddimede incelenmesi araştırma probleminin oluşmasında önem
taşımaktadır. Araştırmanın ana amacı, İbn Haldun ve Marx’ın emek anlayışlarını
karşılaştırmalı olarak incelemektir. Ana problem, “İbn Haldun ve Marx’ın emek
anlayışlarında ne tür farklılıklar/benzerlikler bulunmaktadır?” ifadesidir.
Emek tartışmalarına farklı bir bakış açısı getiren bu çalışmada, nitel bir
yaklaşım benimsenerek Mukaddime adlı eser derinlemesine incelenmiş, emeğe
ilişkin verilerden kod listesi oluşturulmuştur. Elde edilen veriler içerik
analiziyle değerlendirilerek Marx ve İbn Haldun’un emek anlayışları
karşılaştırmalı olarak sunulmuştur. Araştırmanın sonucuna göre, İbn Haldun ve
Marx’ın iş bölümünde farklı anlayışlara sahip oldukları, işçi ücretlerine
yaklaşımlarının farklılaştığı, emeğin servetin kaynağı olarak görülmesi
bakımından emek değer kuramında benzer görüşlere sahip oldukları, çalışmaya
farklı anlamlar yükledikleri ve yabancılaşmayı baskıyla ilişkilendirdikleri
belirlenmiştir. İbn Haldun, ibadete dönüşen emeği vurgularken Marx
yabancılaşmış emeği vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

İbn Haldun, Marx, Emek, Çalışma

Kaynakça

• Berg, Bruce. L. ve Lune, Howard (2015), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (Konya: Eğitim Kitapevi) (Çev. Hasan Aydın).Budd, John W (2016), Çalışma Düşüncesi (İstanbul: Ayrıntı) (Çev. Fuat Man).Cevizci, Ahmet (1999), Paradigma Felsefe Sözlüğü (İstanbul: Paradigma).Fromm, Erich (2001), Yeni Bir İnsan Yeni Bir Toplum (İstanbul: Say Yayınları) (Çev. Necla Arat).Gürkan, Ülker (1967), “Hukuk Sosyolojisi Açısından İbn Haldun”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 223-246.Haldun, İbn (2017). Mukaddime (İstanbul: İlgi Kültür Sanat) (Hazırlayan: Arslan Tekin 1. ve 2. Cilt,).Jean. D. C. Boulakia (1971). “Ibn Khaldun: A Fourteenth-Century Economist”, Journal of Political Economy, 79 (5): 1105-1118.Kur’an-ı Kerim. Necm Suresi ve Ankebut Suresi.Meda, Dominique (2012), Emek: Kaybolma Yolunda Bir Değer Mi? (İstanbul: İletişim Yayınları) (Çev. Işık Ergüden). Kozak, İ. Erol (1999), İnsan-Toplum-İktisat: İbn Haldun’dan Yola Çıkılarak Çok Yönlü Bir Tahlil Denemesi, (Adapazarı: Değişim Yayınları).Genç, Turan (1991), ‘’ Toplumsal İşbölümü’’, Eğitim ve Bilim, 15 (80).Marx, Karl (2015), 1844 El Yazmaları: Ekonomi Politik ve Felsefe (Ankara: Sol Yayınları) (Çev. Kenan Somer).Marx, Karl (2015), Kapital: Cilt I, Gnosis Digital Publishing.Ollman, Bertell (2012), Yabancılaşma Marx’ın Kapitalist Toplumdaki İnsan Anlayışı, (İstanbul: Yordam Kitap) (Çev. Ayşegül Kars). Strangleman, Tim ve Warren, Tracey (2015), Çalışma ve Toplum, Ankara: Nobel Yayınları) (Çev. Fuat Man).