“YENİ SOL” VE SOL POPÜLİZM ANLAYIŞLARINA GÖRE CUMHURİYET HALK PARTİSİ’NİN GÖZÜNDEN ‘KÜRT SORUNU’

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 1, 81 - 100, 04.06.2025

Şeyma Çetin

https://doi.org/10.54838/bilgisosyal.1677023

Öz

Bu çalışmanın konusu bir etno-politik sorun olarak ortaya çıkan Kürt sorununa Cumhuriyet Halk Partisi’nin iki önemli liderinin yürüttükleri politikalar bağlamında nasıl yaklaştığını incelemektir. Deniz Baykal’ın o dönemde gündemde olan Yeni Sol anlayışı ile Kemal Kılıçdaroğlu’nun sol popülist anlayış bağlamında bu soruna nasıl yaklaştığı ve iki yaklaşım bağlamında yürütülen politikaların nasıl bir değişim içerdiği gözlemlenmek bu çalışmanın asıl amacını oluşturmaktadır. Bu çalışmada ilk olarak Kürt sorununun Cumhuriyet öncesindeki durumundan yakın tarihe kadar olan süreci incelenecektir. Sorunun yakın tarihteki yerine değinildikten sonra Cumhuriyet Halk Parti’sinin, 90’lı yıllarda Türk siyasal hayatındaki Baykal döneminde ‘Yeni Yol’ CHP’si anlayışını içeren parti ile günümüzde ‘Sol Popülizm’ anlayışının etkilerinin gözlemlenebildiği Kılıçdaroğlu yönetimindeki CHP politikasının tutumları incelenecektir.. Son olarak popülizm etkisindeki CHP’nin Baykal ve Kılıçdaroğlu dönemlerindeki “Kürt Sorunu” tutumunda nasıl bir etki yarattığı konusunda bir karşılaştırma yapılacaktır. Bu çalışmadaki amaç, popülizmin Türk siyasal hayatında önemli bir konuma sahip olan muhalefet partisi CHP’nin siyasal tutumundaki değişime olan etkisinin ne olduğudur. Böylelikle mevcut sorun üzerinden parti politikasındaki tutumun değişiminde popülizmin etkisi gözlenecektir. Sonuç olarak CHP bünyesinde cevap aranan Kürt Sorununa dönemin toplumsal sorunlara bakış açısına göre değişim gösterdiği görülür. Baykal’ın politikalarında soruna daha çok “güvenlik sorunu” olarak yaklaşılırken, Kılıçdaroğlu politikalarında “toplumsal sorun” olarak yaklaşılır. Bu sebeple iki liderin aynı parti içerisindeki Kürt realitesini tanıma çalışmaları ve bu bağlam neticesinde oluşturulmak istenilen siyasi bakış açıları birbirinden ayrılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kemal Kılıçdaroğlu , Deniz Baykal , Kürt Sorunu

‘KURDISH PROBLEM’ THROUGH THE PERSPECTIVE OF THE REPUBLICAN PEOPLE’S PARTY ACCORDING TO THE “NEW LEFT” AND LEFT POPULISM PERSPECTIVES

Öz

The subject of this study is to examine how two important leaders of the Republican People's Party approached the Kurdish problem, which emerged as an ethno-political problem, in the context of their policies. The main purpose of this study is to observe how Deniz Baykal's New Left approach, which was on the agenda at the time, and Kemal Kılıçdaroğlu's left populist approach to this problem and how the policies carried out in the context of the two approaches have changed. In this study, firstly, the process of the Kurdish problem from the pre-Republican period to recent history will be analyzed. After mentioning the place of the problem in recent history, the attitudes of the Republican People's Party (CHP) in Turkish political life in the 90's during the Baykal era, which included the understanding of the 'New Road' CHP, and the CHP policy under Kılıçdaroğlu, where the effects of the 'Left Populism' understanding can be observed today, will be examined. Finally, a comparison will be made on how the CHP under the influence of populism has affected the attitude towards the “Kurdish Question” during the Baykal and Kılıçdaroğlu periods. The aim of this study is to analyze the impact of populism on the change in the political stance of the opposition party CHP, which has an important position in Turkish political life. In this way, the effect of populism on the change in the party's political stance on the current problem will be observed. As a result, it is seen that the Kurdish Question, to which an answer is sought within the CHP, changes according to the perspective of the period on social problems. While Baykal's policies approach the problem more as a “security problem”, Kılıçdaroğlu's policies approach it as a “social problem”. For this reason, the two leaders' efforts to recognize the Kurdish reality within the same party and the political perspectives that are desired to be formed as a result of this context differ from each other.

Anahtar Kelimeler

Kemal Kılıçdaroğlu , Deniz Baykal , Kürt Sorunu

Kaynakça

• Anadolu Ajansı. (2020, Mart 20). Mustafa Kemal’in AA’nın kuruluşuna işaret ettiği telgraf. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/kurumsal-haberler/mustafa-kemalin-aanin-kurulusuna-isaret-ettigi-telgraf/1443961
• Anadolu Ajansı. (2020, Mart 20). Mustafa Kemal’in AA’nın kuruluşuna işaret ettiği telgraf. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/kurumsal-haberler/mustafa-kemalin-aanin-kurulusuna-isaret-ettigi-telgraf/1443961
• Acar, E. (2017). Neoliberalizm ve sosyal refah devleti ekseninde üçüncü yol yaklaşımı. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 248–263.
• Acar, E. (2017). Neoliberalizm ve sosyal refah devleti ekseninde üçüncü yol yaklaşımı. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 248–263.
• Ahmedi, İ. (2024). The intellectual justification of sovereign power: Representations of the Kurds in Turkish scholarship. Critical Policy Studies, 18(2), 1–21. https://doi.org/10.1080/19460171.2024.2364206
• Ahmedi, İ. (2024). The intellectual justification of sovereign power: Representations of the Kurds in Turkish scholarship. Critical Policy Studies, 18(2), 1–21. https://doi.org/10.1080/19460171.2024.2364206
• Akkır, R. (2015). Baykal dönemi Cumhuriyet Halk Partisi’nin din politikasının parametreleri. PESA International Journal of Social Studies, 1(2), 76–87.
• Akkır, R. (2015). Baykal dönemi Cumhuriyet Halk Partisi’nin din politikasının parametreleri. PESA International Journal of Social Studies, 1(2), 76–87.
• Akkurt, M. (2019). 1961–1971 yılları arasında Türkiye'de Kürtçülük. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (42), 323–340. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/932326
• Akkurt, M. (2019). 1961–1971 yılları arasında Türkiye'de Kürtçülük. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (42), 323–340. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/932326
• Alpman, P. S. (2013). Hep “yeni bir CHP yaratmak”. Birikim, 287, 31–38.
• Alpman, P. S. (2013). Hep “yeni bir CHP yaratmak”. Birikim, 287, 31–38.
• Aslan, A. (2019). Popülist CHP. SETA. https://www.setav.org/populist-chp/
• Aslan, A. (2019). Popülist CHP. SETA. https://www.setav.org/populist-chp/
• Aslan, M. (2018). Osmanlı Devleti'nin yıkılışı, Millî Mücadele ve erken Cumhuriyet dönemlerinde Kürtler. Iğdır Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3, 31–52. https://dergipark.org.tr/tr/pub/igdiriibf/issue/65771/1026988
• Aslan, M. (2018). Osmanlı Devleti'nin yıkılışı, Millî Mücadele ve erken Cumhuriyet dönemlerinde Kürtler. Iğdır Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3, 31–52. https://dergipark.org.tr/tr/pub/igdiriibf/issue/65771/1026988
• Aydın, N. (2014). Kürt sorunu: Algı ve olgu. Google Books. https://play.google.com/books/reader?id=cz5KDwAAQBAJ&pg=GBS.PA11&hl=tr
• Aydın, N. (2014). Kürt sorunu: Algı ve olgu. Google Books. https://play.google.com/books/reader?id=cz5KDwAAQBAJ&pg=GBS.PA11&hl=tr
• Baykal, D. (1994). Sunuş. In Cumhuriyet Halk Partisi programı: Yeni hedefler yeni Türkiye. İstanbul. Bezci, B. (2022, Kasım 26). HDP’nin siyasal açmazları. Sabah. https://www.sabah.com.tr/yazarlar/perspektif/bunyamin-bezci/2022/11/26/hdpnin-siyasal-acmazlari
• Baykal, D. (1994). Sunuş. In Cumhuriyet Halk Partisi programı: Yeni hedefler yeni Türkiye. İstanbul. Bezci, B. (2022, Kasım 26). HDP’nin siyasal açmazları. Sabah. https://www.sabah.com.tr/yazarlar/perspektif/bunyamin-bezci/2022/11/26/hdpnin-siyasal-acmazlari
• Birgen, M. (2017). İttihat ve Terakki’de on sene (Z. Arıkan, Haz.). Kitap Yayınevi.
• Birgen, M. (2017). İttihat ve Terakki’de on sene (Z. Arıkan, Haz.). Kitap Yayınevi.
• Bora, T. (2019, Aralık 1). Sol popülizm (I). Birikim. https://birikimdergisi.com/haftalik/9586/sol-populizm-i
• Bora, T. (2019, Aralık 1). Sol popülizm (I). Birikim. https://birikimdergisi.com/haftalik/9586/sol-populizm-i
• Canyaş, O. (2015). CHP’nin sosyal demokrasi serüveni. Alternatif Politika, 7(1), 5–31.
• Canyaş, O. (2015). CHP’nin sosyal demokrasi serüveni. Alternatif Politika, 7(1), 5–31.
• Cem, İ. (2011). Türkiye'de sosyal demokrasi: Engeller ve çözümler (1. baskı). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Cem, İ. (2011). Türkiye'de sosyal demokrasi: Engeller ve çözümler (1. baskı). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• CHP. (1995). CHP Tüzüğü. https://content.chp.org.tr/file/chp_tuzuk_10_03_2018.pdf
• CHP. (1995). CHP Tüzüğü. https://content.chp.org.tr/file/chp_tuzuk_10_03_2018.pdf
• CHP. (2007). Cumhuriyet Halk Partisi Pusula’07: 2007 Seçim Bildirgesi. https://chp.org.tr/yayin/2007-secim-bildirgesi/Open
• CHP. (2007). Cumhuriyet Halk Partisi Pusula’07: 2007 Seçim Bildirgesi. https://chp.org.tr/yayin/2007-secim-bildirgesi/Open
• CHP. (2011). Özgürlüğün ve umudun ülkesi. Herkesin Türkiye’si: 2011 Seçim Bildirgesi. https://chp.org.tr/yayin/2011-secim-bildirgesi/Open
• CHP. (2011). Özgürlüğün ve umudun ülkesi. Herkesin Türkiye’si: 2011 Seçim Bildirgesi. https://chp.org.tr/yayin/2011-secim-bildirgesi/Open
• CHP. (2015). CHP’nin 2015 yılında ‘22 Soru 22 Cevap’: CHP’nin Kürt sorununa bakışı, çözüm çerçevesi. https://chp.org.tr/yayin/chpnin-turkiyenin-kurt-sorununa-bakisi-cozum-cercevesi-22-soru-22-cevap/Open
• CHP. (2015). CHP’nin 2015 yılında ‘22 Soru 22 Cevap’: CHP’nin Kürt sorununa bakışı, çözüm çerçevesi. https://chp.org.tr/yayin/chpnin-turkiyenin-kurt-sorununa-bakisi-cozum-cercevesi-22-soru-22-cevap/Open
• Ciddi, S., & Esen, B. (2014). Turkey’s Republican People’s Party: Politics of opposition under a dominant party system. Turkish Studies, 15(3), 419–441.
• Ciddi, S., & Esen, B. (2014). Turkey’s Republican People’s Party: Politics of opposition under a dominant party system. Turkish Studies, 15(3), 419–441.
• Çetinkaya, E. (2016). Deniz Baykal ile Kemal Kılıçdaroğlu’nun liderlik yaklaşımları kapsamında karşılaştırmalı analizi. In N. Akıncı (Ed.), International Turgut Özal Congress on Business, Economics and Political Science (INTOCBEPS) Proceedings E-Book I: Political Science and International Relations (pp. 108–124). Turgut Özal University. https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/64925036/intocbeps_II_Nurettin_AKINCI_294.pdf
• Çetinkaya, E. (2016). Deniz Baykal ile Kemal Kılıçdaroğlu’nun liderlik yaklaşımları kapsamında karşılaştırmalı analizi. In N. Akıncı (Ed.), International Turgut Özal Congress on Business, Economics and Political Science (INTOCBEPS) Proceedings E-Book I: Political Science and International Relations (pp. 108–124). Turgut Özal University. https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/64925036/intocbeps_II_Nurettin_AKINCI_294.pdf
• Çolak, Y. (2006). 1990'lı yıllar Türkiye’sinde Yeni-Osmanlıcılık ve kültürel çoğulculuk tartışmaları. Doğu-Batı, 38, 125–145.
• Çolak, Y. (2006). 1990'lı yıllar Türkiye’sinde Yeni-Osmanlıcılık ve kültürel çoğulculuk tartışmaları. Doğu-Batı, 38, 125–145.
• Dağistanlı, F. (1998). Sosyal demokratlar. Bilgi Yayınevi.
• Dağistanlı, F. (1998). Sosyal demokratlar. Bilgi Yayınevi.
• Erdoğan, M., & Coşkun, V. (2009). Türkiye’nin Kürt meselesi. Liberal Düşünce, 50, 7–18.
• Erdoğan, M., & Coşkun, V. (2009). Türkiye’nin Kürt meselesi. Liberal Düşünce, 50, 7–18.
• Erdoğan, N. (1998). Demokratik soldan devrimci yola: 1970’lerde sol popülizm üzerine notlar. Toplum ve Bilim, 78, 22–37.
• Erdoğan, N. (1998). Demokratik soldan devrimci yola: 1970’lerde sol popülizm üzerine notlar. Toplum ve Bilim, 78, 22–37.
• Ertürk, D. (2014). Güneydoğuda CHP algısı. Gündoğan Yayınları.
• Ertürk, D. (2014). Güneydoğuda CHP algısı. Gündoğan Yayınları.
• Ete, H. (2010). CHP’deki değişim: Lider değişimi mi, siyaset değişimi mi? SETA Analiz, 22, 1–28.
• Ete, H. (2010). CHP’deki değişim: Lider değişimi mi, siyaset değişimi mi? SETA Analiz, 22, 1–28.
• Fedayi, C., & Yıldırım, O. (2021). Türk solunun popülizm ile imtihanı. Muhafazakar Düşünce, 17(61), 94–114.
• Fedayi, C., & Yıldırım, O. (2021). Türk solunun popülizm ile imtihanı. Muhafazakar Düşünce, 17(61), 94–114.
• Giddens, A. (2000). Üçüncü yol: Sosyal demokrasinin yeniden dirilişi (Çev. E. Aksoy). Birey Yayıncılık. (Orijinal eser 1998’de yayımlanmıştır)
• Giddens, A. (2000). Üçüncü yol: Sosyal demokrasinin yeniden dirilişi (Çev. E. Aksoy). Birey Yayıncılık. (Orijinal eser 1998’de yayımlanmıştır)
• Gökalp, B. (2022). Tek parti döneminde Türk kimliğinin inşası ve kurumsallaşması. A. Yazar (Ed.), Erken Cumhuriyet Döneminde Türkiye (1923–1950): Disiplinlerarası Bir Bakış (ss. 133–145). Nobel Akademik Yayıncılık. https://www.nobelyayin.com/dosyalar/kitap/erken-cumhuriyet-doneminde-turkiye-1923-1950-2022.pdf
• Gökalp, B. (2022). Tek parti döneminde Türk kimliğinin inşası ve kurumsallaşması. A. Yazar (Ed.), Erken Cumhuriyet Döneminde Türkiye (1923–1950): Disiplinlerarası Bir Bakış (ss. 133–145). Nobel Akademik Yayıncılık. https://www.nobelyayin.com/dosyalar/kitap/erken-cumhuriyet-doneminde-turkiye-1923-1950-2022.pdf
• Gürgen, M. K. (2012). Neoliberal politikalar üzerinde kimlik politikalarının ideolojik işlevi: Ana-akım söylemin eleştirel bir değerlendirmesi. Toplum ve Demokrasi, 6(13–14), 1–24.
• Gürgen, M. K. (2012). Neoliberal politikalar üzerinde kimlik politikalarının ideolojik işlevi: Ana-akım söylemin eleştirel bir değerlendirmesi. Toplum ve Demokrasi, 6(13–14), 1–24.
• Karakaş, E. (2009). Kürt sorunu - Sosyal demokratik yaklaşımlar: CHP ve SHP'nin Kürt sorunu raporları. Kalkedon Yayınları.
• Karakaş, E. (2009). Kürt sorunu - Sosyal demokratik yaklaşımlar: CHP ve SHP'nin Kürt sorunu raporları. Kalkedon Yayınları.
• Karpat, K. (2017). Türk Siyasi Tarihi: Siyasal Sistemin Evrimi (Yedinci Baskı), İstanbul: Timaş Yayınları. Kömürcü, D. (2011). Kılıçdaroğlu sonrası CHP. İktisat, 515–516, 37–47.
• Karpat, K. (2017). Türk Siyasi Tarihi: Siyasal Sistemin Evrimi (Yedinci Baskı), İstanbul: Timaş Yayınları. Kömürcü, D. (2011). Kılıçdaroğlu sonrası CHP. İktisat, 515–516, 37–47.
• Kumbaracıbaşı, A. C. (2014). Cumhuriyet Halk Partisi oylarının birikimli düzey analizi ve Türkiye’de merkez solun seçim coğrafyasının incelenmesi. Amme İdaresi Dergisi, 47(4), 59–92.
• Kumbaracıbaşı, A. C. (2014). Cumhuriyet Halk Partisi oylarının birikimli düzey analizi ve Türkiye’de merkez solun seçim coğrafyasının incelenmesi. Amme İdaresi Dergisi, 47(4), 59–92.
• Kurubaş, E. (2008). Etnik grup-devlet ilişkilerinin sorunsallaşması ve aktör tutumlarındaki açmazlar: Türkiye’deki Kürt sorunu örneği. Liberal Düşünce, (50), 19–53.
• Kurubaş, E. (2008). Etnik grup-devlet ilişkilerinin sorunsallaşması ve aktör tutumlarındaki açmazlar: Türkiye’deki Kürt sorunu örneği. Liberal Düşünce, (50), 19–53.
• Mouffe, C. (2019). Sol popülizm (A. Yanık, Çev.). İletişim Yayıncılık. (Orijinal eser 2018’de yayımlanmıştır)
• Mouffe, C. (2019). Sol popülizm (A. Yanık, Çev.). İletişim Yayıncılık. (Orijinal eser 2018’de yayımlanmıştır)
• Okur, M. (2005). Millî Mücadele yıllarında ayrılıkçılık: Kürt girişimlerine karşı Doğu vilayetlerinden Meclis-i Mebusan’a ve TBMM’ye gönderilen protesto telgrafları. Atatürk Dergisi, 4(4), 91–109.
• Okur, M. (2005). Millî Mücadele yıllarında ayrılıkçılık: Kürt girişimlerine karşı Doğu vilayetlerinden Meclis-i Mebusan’a ve TBMM’ye gönderilen protesto telgrafları. Atatürk Dergisi, 4(4), 91–109.
• Onay, A. (2016). Türkiye’deki Kürt ayaklanmaları ve Kürt ulusçuluğunun oluşum ve gelişimine etkileri [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi].
• Onay, A. (2016). Türkiye’deki Kürt ayaklanmaları ve Kürt ulusçuluğunun oluşum ve gelişimine etkileri [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi].
• Örmeci, O. (2017, Nisan 27). Sosyal demokrasinin temel ilkeleri ve önemli düşünürleri. Politika Akademisi. http://politikaakademisi.org/2017/04/27/sosyal-demokrasinin-temel-ilkeleri-ve-onemli-dusunurleri/
• Örmeci, O. (2017, Nisan 27). Sosyal demokrasinin temel ilkeleri ve önemli düşünürleri. Politika Akademisi. http://politikaakademisi.org/2017/04/27/sosyal-demokrasinin-temel-ilkeleri-ve-onemli-dusunurleri/
• Özbudun, E. (2003). Çağdaş Türk politikası: Demokratik pekişmenin önündeki engeller (A. R. Usul, Çev.). Doğan Kitap.
• Özbudun, E. (2003). Çağdaş Türk politikası: Demokratik pekişmenin önündeki engeller (A. R. Usul, Çev.). Doğan Kitap.
• Politika Akademisi. (2019, Mart 5). Tek Parti Dönemi CHP’sinin 1923-1940 Döneminde Kürt Kimliğine Bakışı. https://politikaakademisi.org/2019/03/05/tek-parti-donemi-chpsinin-1923-1940-doneminde-kurt-kimligine-bakisi/
• Politika Akademisi. (2019, Mart 5). Tek Parti Dönemi CHP’sinin 1923-1940 Döneminde Kürt Kimliğine Bakışı. https://politikaakademisi.org/2019/03/05/tek-parti-donemi-chpsinin-1923-1940-doneminde-kurt-kimligine-bakisi/
• Şen, A., & Yenigün Altın, Ş. (2019). Sosyal demokrasiden yeni sağa CHP’nin söylemsel dönüşümü: Bir siyasal söylem çözümlemesi denemesi. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 434–461.
• Şen, A., & Yenigün Altın, Ş. (2019). Sosyal demokrasiden yeni sağa CHP’nin söylemsel dönüşümü: Bir siyasal söylem çözümlemesi denemesi. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 434–461.
• Turan, İ. (2006). Old soldiers never die: The Republican People’s Party of Turkey. South European Society and Politics, 11, 559–578.
• Turan, İ. (2006). Old soldiers never die: The Republican People’s Party of Turkey. South European Society and Politics, 11, 559–578.
• Turan, Ö. (2020). Türkiye'de Kürtçü sol (1968–1984) (Yayınlanmış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü). İstanbul Üniversitesi. https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/TEZ/ET002589.pdf
• Turan, Ö. (2020). Türkiye'de Kürtçü sol (1968–1984) (Yayınlanmış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü). İstanbul Üniversitesi. https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/TEZ/ET002589.pdf
• Uludağ, Ş. (2019). 1960'tan günümüze CHP'nin Kürt kimliği siyaseti üzerine bir inceleme (Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi). Akdeniz Üniversitesi Akademik Arşiv.
• Uludağ, Ş. (2019). 1960'tan günümüze CHP'nin Kürt kimliği siyaseti üzerine bir inceleme (Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi). Akdeniz Üniversitesi Akademik Arşiv.
• http://acikerisim.akdeniz.edu.tr/xmlui/handle/123456789/4688
• http://acikerisim.akdeniz.edu.tr/xmlui/handle/123456789/4688
• Uysal, A. (2011). Continuity and rupture: The “New CHP” or what has changed in the CHP? Insight Turkey, 13(4), 129–146.
• Uysal, A. (2011). Continuity and rupture: The “New CHP” or what has changed in the CHP? Insight Turkey, 13(4), 129–146.
• Üste, N. (2014). Wilson İlkeleri’nin Osmanlı İmparatorluğu’na etkileri. Uluslararası Tarih Dergisi, 6(12), 35-48. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/200498
• Üste, N. (2014). Wilson İlkeleri’nin Osmanlı İmparatorluğu’na etkileri. Uluslararası Tarih Dergisi, 6(12), 35-48. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/200498
• Yanık, A. (2018). Murat Belge ile popülizm üzerine söyleşi: ‘Popülist olmayalım ama popüler olmayı da bilelim’. Birikim, 353, 45–53.
• Yanık, A. (2018). Murat Belge ile popülizm üzerine söyleşi: ‘Popülist olmayalım ama popüler olmayı da bilelim’. Birikim, 353, 45–53.
• Yeğen, M. (1999a). Devlet söyleminde Kürt sorunu. İletişim Yayınları.
• Yeğen, M. (1999a). Devlet söyleminde Kürt sorunu. İletişim Yayınları.
• Yeğen, M. (2009b). Türk milliyetçiliği ve Kürt sorunu. In T. Bora (Ed.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce: Milliyetçilik (ss. 103–120). İletişim Yayınları.
• Yeğen, M. (2009b). Türk milliyetçiliği ve Kürt sorunu. In T. Bora (Ed.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce: Milliyetçilik (ss. 103–120). İletişim Yayınları.
• Yücel, G. (2020). İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin İdeolojik Terkibinde Üç Tarz-ı Siyaset: Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük. Akademik Hassasiyetler, 7(14), 493-518.
• Yücel, G. (2020). İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin İdeolojik Terkibinde Üç Tarz-ı Siyaset: Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük. Akademik Hassasiyetler, 7(14), 493-518.