Çocuklara Kıraat Dergisi

Yıl 2014, Sayı: 68, 25 - 42, 01.06.2014

Ahmet Balcı

Öz

Çocuk dergileri, bireyde erken yaşlarda okuma alışkanlığının kazandırılması ve edebî zevk oluşturulmasında önemli bir etkiye sahiptir. Türkiye’de çocuk dergilerinin geçmişini Tanzimat yıllarına kadar götürmek mümkündür. Yayınlanan ilk çocuk dergisi Mümeyyiz’den sonra pek çok derginin yayın hayatına başladığı görülür. Bu dergilerden biri de Çocuklara Kıraat’tir. Çocuklara Kıraat, 18 sayılık yayın ömrü ile uzun ömürlü olamayan çocuk dergilerinden biridir. Dergi, 1881 yılında Mehmet Ziya tarafından çıkarılmıştır. Bu çalışma Çocuklara Kıraat dergisini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda dergi koleksiyonunun tamamını oluşturan 18 sayı incelenmiş ve yazılar içeriklerine göre gruplandırılarak tasnif edilmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda dergi sayfalarında çıkan yazılar ahlâki öğütler, tabiat, eğitim, mekân tanıtımları, eşya, dil, tercümeler, hikâye, şiir, bilmece, atasözü ve okur mektupları başlıkları altında sınıflandırılmıştır. Bu başlıklar altında değerlendirebileceğimiz yazıların büyük oranda hitap ettiği yaş grubunda olumlu davranışlar oluşturmayı amaçladığını görmek mümkündür. Derginin temel niteliği öğreticiliktir

Anahtar Kelimeler

Çocuklara Kıraat, Mehmet Ziya, dergi, çocuk dergisi, Osmanlı çocuk dergileri, çocuk edebiyatı

The Magazine Çocuklara Kıraat

Öz

Children’s magazines have an important impact on enabling
individuals to gain the habit of reading and experience literary
pleasure from early ages onwards. It is possible to date children’s
magazines in Turkey to the Tanzimat Reform Era. Many
magazines began their publishing life following the appearance
of Mümeyyiz, which was the first children’s magazine published
in our country. One of these early magazines was Çocuklara
Kıraat (Readings for Children). Çocuklara Kıraat was one of the
short-lived children’s magazines with a publication duration of
18 issues. It was published by Mehmet Ziya in 1881. This
study aims at examining this magazine. To this end, the 18 issues
making up the whole magazine collection were examined,
and the essays in each were grouped and classified according to
their contents.
At the end of these evaluations, the essays published in the
magazine were classified under the titles of moral advice, nature,
education, place descriptions, goods, language, translations,
stories, poems, riddles, proverbs, and readers’ letters. It is
possible to say that the essays we will analyze under these titles
mostly aim at creating positive behaviors in the age group they
address. The basic characteristic of the magazine is instructiveness.

Anahtar Kelimeler

Çocuklara Kıraat, Mehmet Ziya, magazine, children’s magazine, Ottoman children’s magazines, children’s literature

Kaynakça

• Azim, Mehmet (2000). Çocuk Bahçesi Dergilerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Üniversitesi.
• Balcı, Ahmet (2008). Çocuklara Rehber Dergisi. Ankara: MEB Yay.
• Barutcu, Tuğba (2010). Çocuklara Kıraat (1881) ve Sevimli Mecmua (1925) Dergilerindeki Çeviri Metinler ve Dış Dünya Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Bayat, Nihat (2002). Eski Harfli Çocuk Dergilerinin (Çocuk Bahçesi, Çocuk Dünyası) Çocuk Eğitimindeki İşlevleri. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Bayram, Yavuz (2005). “Türk Edebiyatının İlk Çocuk Dergisi: Mümeyyiz (1869- 1870)”. Hece-Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı 9(104-105): 484-500.
• Ciravoğlu, Öner (1998). Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Esin Yay.
• Çıkla, Selçuk (2005). “Tanzimattan Günümüze Çocuk Edebiyatı ve Bazı Öneriler”. Hece - Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı 9(104-105): 89-107.
• Durmuş, Abdülkadir (2007). 1897-1910 Yılları Arasında Çıkan Eski Harfli Çocuk Dergilerinin Çeviri Metinleri Üzerine. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Erdoğan, Arife (2009). Çocuklara Arkadaş Dergisi (Metin-İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Emiroğlu, Öztürk (1992). Tanzimat’tan 1928’e Kadar Yayımlanan Çocuk Gazete ve Dergileri Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
• Fortna, Benjamin C. (2001). “Learning to Read in the Late Otoman Empire and Early Turkish Republic”. Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East XXI(1&2): 33-41.
• Gökşen, Enver Naci (1985). Örnekleriyle Çocuk Edebiyatımız. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Gurbetoğlu, Ali (2007). II. Meşrutiyet Döneminde Yayımlanan Çocuk Dergilerinin Eğitim Açısından İncelenmesi (1908-1918). Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Gürel, Zeki, Fahri Temizyürek ve Namık Kemal Şahbaz (2007). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Öncü Kitap.
• Kıbrıs, İbrahim (2000). Uygulamalı Çocuk Edebiyatı. Ankara: Eylül Kitap ve Yay.
• Kür, İsmet (1994). “Süreli Çocuk Yayınlarına Genel Bir Bakış”. Toplumsal Tarihte Çocuk Sempozyumu 23-24 Nisan 1993. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
• _____, (1991). Türkiye’de Süreli Çocuk Yayınları. Ankara: AKM Yay.
• Oğuzkan, Ferhan (2000). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Anı Yay.
• Okay, Cüneyd (1999). Eski Harfli Çocuk Dergileri. İstanbul: Kitabevi Yay.
• Özbay, Murat (2006). Türkçe Özel Öğretim Yöntemleri I. Ankara: Öncü Kitap.
• Şimşek, Hüseyin (2002). Tanzimat ve Mutlakiyet Dönemi Çocuk Dergilerinin Eğitim Açısından İncelenmesi. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Taşdemir, Ahmet Durmuş (2007). “Mektebli” Çocuk Dergisi (İndeks – Seçme Metin ve Değerlendirme). Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Yalçın, Alemdar ve Gıyasettin Aytaş (2002). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Akçağ Yay.
• Yaman, Havva Sena (2004). Eski Harfli Dergilerden “Çocuklara Mahsus Gazete”, Tahlîlî Fihrist – İnceleme – Metin. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Yanar, Halit (2001). Bizim Mecmua Dergilerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Üniversitesi.
• Yaşar, Şeyma (2001). İlk Çocuk Dergilerinden Mümeyyiz. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.