The Art Ontology of İhvan-ı Safâ

Yıl 2017, Sayı: 81, 1 - 26, 01.05.2017

Mustafa Eren

Öz

In our age, in which the art and culture of Islam is weakened and it is discussed whether it has an own style, the aspiration to rediscover the roots of Islamic art and to treat them in a tawḥīd framework is perceived a positive development in terms of the Islamic thought. Arising as an intellectual movement in Basra, Ikhwān al‐Ṣafā İS a school of philosophy with impact in East and West, with many studies on them. In this study, the art understanding of Ikhwān al‐Ṣafā is discussed on ontological and anthropological grounds from some of the challenging perspectives of modern ontology of art.

Anahtar Kelimeler

Ikhwān al‐Ṣafā, ontology of art, new ontology, anthropology, scientific and practical arts

İhvân-ı Safâ’nın Sanat Ontolojisi

Öz

İslam sanatının ve kültürünün zayıfladığının ve kendine özgü bir tarzı olup olmadığının tartışma konusu yapıldığı çağımızda, İslam sanatının köklerini yeniden keş- fetmek ve tevhidi bir bütünlük içerisinde ele alma arzusunun doğması, çağdaş İslam düşüncesi adına olumlu bir gelişme olarak algılanmıştır. X. yüzyılda entelektüel bir hareket olarak Basra’da ortaya çıkan İhvân-ı Safâ, düşünce ve eserleriyle Doğu ve Batı dünyasına etkide bulunan ve haklarında çok sayıda çalışma yapılan bir felsefe okuludur. Bu çalışmada, aynı zamanda bir sanat Kulübü olarak ta kabul edilen ve eserlerini sanatsal bir form inceliğinde yazan İhvân-ı Safâ’nın sanat anlayışı ontolojik ve antropolojik bir zeminde, modern sanat ontolojisinin çıkış noktalarını da dikkate alarak tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İhvân-ı Safâ, sanat ontolojisi, yeni ontoloji, antropoloji, bilimsel ve pratik sanatlar

Kaynakça

• Ayvazoğlu Beşir (1982). Aşk Estetiği. Ankara: Birlik Yay.
• Beydebâ-İbnü’l Mükaffa (2003). Kelîle ve Dimne. Çev: Said Aykut. İstanbul: Şule Yay.
• Can, Yılmaz ve Recep Gün (2009). İslam Sanatına Giriş. İstanbul: Dem Yay.
• Çetinkaya, Bayram Ali (2003). İhvân-ı Safâ’nın Dinî ve İdeolojik Söylemi. Ankara: Elis Yay.
• Çetinkaya, Yalçın (1995). İhvân-ı Safâ’da Müzik Düşüncesi. İstanbul: İnsan Yay. De Callataÿ, Godefroid (2008). “The Classification of Knowledge”. Epistles of the Brethren of Purity. The Ikhwân al Safâ and their Rasâ`il An Introduction. Ed. Nader El –Bizri. Oxford: Oxford Press.
• Dieterici, Friedrich (1872). [Übers.]: Die Lehre von der Weltseele bei den Arabern im X. Jahrhundert: being a German translation of the Rasāil Ikhwān aṣ-Ṣafā, chapters 31 – 40, Reprint of the ed. Leipzig, Hinrichs,. Frankfurt am Main: Inst. for the History of Arab.-Islamic Science, 1999, Vol. 24. Frankfurt am Main: Publications of the Institute for the History of Arabic-Islamic Science, Islamic philosophy.
• ______ (1871). Die Anthropologie der Araber im X. Jahrhundert n.Chr. Leipzig.
• ______ (1858). [Übers.]: Der Streit zwischen Mensch und Tier, ein arabisches Märchen aus dem Schriften der lauteren Brüder, übers. Berlin.
• Eren, Mustafa (1997). Muhammed İkbal’e göre İnsanın Benliği ve Hürriyyeti. Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Filiz, Şahin (2002). İlk İslam Hümanistleri –İhvan-Safa Topluluğu ve İnsan Felsefesi-. Konya: 11 Eylül Yay.
• Graber, Oleg (2004). İslam Sanatının Oluşumu. Çev. Nuran Yavuz. İstanbul: Kanat Yay.
• Hartmann, Nicolai (1946). “Neue Ontologie in Deutschland”. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Felsefe Arkivi Dergisi 2/2-3: 1-50.
• Heidegger, Martin (1963). Die Ursprung des Kuntswerkes. Holzweg, Frankfurt am Main: III. Vıttorıo Klostermann.
• Ichwân as-Safâ (2005). Mensch und Tier vor dem König der Dschinnen, Aus den Schriften der Lauteren Brüder von Basra. Alma Giese (Hg). Lenningen.
• İhvân-ı Safâ (2014). İhvân-ı Safâ Risâleleri. C. I-IV Ed. Abdullah Kahraman. İstanbul: Ayrıntı Yay. İhvânu’s- Safâ (1974). Rasāʾil Iḫwān aṣ-ṣafāʾ wa-ḫillān al-wafāʾ, ar-Risāla al-ǧāmiʿa: tāǧ rasāʾil iḫwān aṣ-ṣafāʾ wa-ḫillān al-wafāʾ// Mastūr, ... al-taḥqīq Musṭafā Ġālib - Beirut: 1394 h Dār Ṣādir.
• İhvânu’s-Safâ (1928). Rasāʾil Iḫwān aṣ-ṣafāʾ wa-ḫillān al-wafāʾ, Ziriklī, Ḫair adDīn Ibn Maḥmūd az-. - Repr. of the ed. Bd.1, Kairo 1347/1928 - Frankfurt am Main: (1999). Inst. for the History of Arabic-Islamic Science at the Johann Wolfgang Goethe Univ.
• İkbal, Muhammed (1963). Şarktan Haber. Çev. Ali Nihat Tarlan. İstanbul.
• Koç, Turan (2009). İslâm Estetiği. İstanbul: İsam Yay.
• Lahbabi, M. Aziz (1972). İslam Şahsiyetçiliği. Çev. İsmail Hakkı Akın. İstanbul: Yağmur Yayınları.
• Mengüşoğlu, Takiyettin (1992). Felsefeye Giriş. İstanbul: Remzi Kitabevi
• Mez, Adam (1968). Die Renaissance des Islam. Reprogr. Nachdr. der Ausg. Heidelberg 1922 - Hildesheim : Olms.
• Nasr, Seyyid Hüseyin (1992). İslâm Sanatı ve Mâneviyâtı. Çev. Ahmed Demirhan. İstanbul: _____ (1996). Söyleşiler. Ed. Mahmut Erol Kılıç. İstanbul: İnsan Yay. Onay, Hamdi (1999). İhvan-I Safâ’da Varlık Düşüncesi. İstanbul: İnsan Yay. Ramahi, Kamal (2006). Quintern, Detlev, Qarmaṭen und Iḫwān aṣ-ṣafāʾ: Gerechtigkeitsbewegungen unter den Abbāsiden und die universalistische Geschichtstheorie - 1. Aufl. – Hamburg: Theorie und Praxis Ver.
• Tepebaşılı, Fatih (2011). “Heidegger’e Göre Sanat ve Sanat Eserinin Kökeni”. Sanat Eserinin Kökeni. Ed. Martin Heidegger. Çev. Fatih Tepebaşılı. Ankara.
• Tokat, Latif (2015). “Varoluşun Estetik Boyutu ve Din”. İslam ve Sanat. İstanbul: Ensar Yay. 123-145.
• Townsend, Dabney (2002). Estetiğe Giriş. Çev. Sabri Büyükdüvenci. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Tunalı, İsmail (2011). Estetik. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• ______ (2014). Sanat Ontolojisi. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Uysal, Enver (1998). İhvân-ı Safa Felsefesinde Tanrı ve Âlem. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları. Wright, Owen (2008). “Music and Musicology in the Rasâ’il İkhwân al- Safâ”. Epistles of the Brethren of Purity, The Ikhwân al Safâ and their Rasâ`il An Introduction. Ed. Nader El –Bizri. Oxford: Oxford Press. 214-247.