Siyaset, Sanayii ve Akademi: 2002 Sonrası Türk Savunma Sanayiinin Büyük Atılımının Dinamikleri

Yıl 2021, Sayı: 96 (TBMM’NİN 100. YILI ÖZEL SAYISI), 93 - 119, 20.01.2021

Merve Seren

https://doi.org/10.12995/bilig.9604

Cited By: 5

Öz

Türk savunma sanayiinin bilhassa son on yıllık başarı grafiği, AK Parti’nin baskın söylemine dönüşürken; bu anlatı ana muhalefet partileri, sanayii ve akademik çevrelerin ilgisini giderek celp etmektedir. Siyasal partilerin seçim beyannameleri, parti politikasının Türk savunma sanayiinin önceliklerini şekillendirmedeki rolünü ortaya koyarken; genel eğilim yerelleşme, millileştirme ve stratejik özerklik hedeflerinin ulusal güvenlik stratejisinin ögesi olarak içselleştirilmesinde siyasi ve toplumsal farkındalığın giderek arttığını göstermektedir. Savunma sanayiine yatırım yapmanın değişen değeri, salt milliyetçi bir söylemin yaygınlaşmasına yol açmamakta, aynı zamanda uzunca süredir askerlerin ve mühendislerin hâkimiyetiyle özdeşleştirilen savunma alanına sivil katılımı teşvik etmektedir. Ancak mevcut siyaset-sanayii
ilişkilerinin sınırlarının ötesinde, akademinin her iki tarafla daha yoğun etkileşime girmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda, Türk savunma sanayiine ilişkin akademik çalışmaların taraflarca teşvik edilmesi, bilahare multidisipliner ve interdisipliner bir anlayışın benimsenmesi elzemdir. Öte yandan, ulusal savunma sanayinin politik, askeri, ekonomik, diplomatik ve teknolojik boyutlarının rolünü ve vaatlerini optimize etmek maksadıyla siyaset, sanayii ve akademi arasında uzun süreli ve işlevsel bir işbirliği mekanizması oluşturmak için kapsamlı bir yol haritası geliştirilmesi zaruridir.

Anahtar Kelimeler

Savunma sanayii, seçim beyannameleri, millileşme, yerelleşme, stratejik özerklik

Politics, Industry and Academia: Examining Dynamics of Turkish Defense Industry’s Great Leap Forward in the Post- 2002 Era

Öz

The successive developments in Turkish defense industry has become a core dominant narrative of the AK Party, led to an increasing interest in opposition parties, industrial and academic circles. While the political parties’ election manifestos reveal the role of party politics in shaping defense industry priorities, the general trend shows the rising level of political and societal awareness to meet the goal of localization, nationalization, and strategic autonomy as a part of national security strategy. The changing value of investing into defense industry has not only paved way to a nationalistic discourse but also encouraged the civilian engagement into defense sphere which has long been identified as the space dominated by the presence of military and engineers. This paper emphasizes the need for an interdisciplinary and multidisciplinary understanding across various science disciplines to support studies of Turkish defense industry, and further promote the academia to engage more with the policymaking and industry. Besides, it stresses the necessity of developing a comprehensive blueprint to build and maintain a long-lasting collaborative culture and relationship between politics, industry and academia which is crucial to optimize the role and promises of political, military, economic, diplomatic and technological dimensions of national defense industry.

Anahtar Kelimeler

Defense industry, election manifestos, nationalization, localization, strategic autonomy

Kaynakça

• AK Parti (2002). “2002 Genel Seçimleri Seçim Beyannamesi” AK Parti. https://www.akparti.org.tr/media/318780/3-kasim-2002-genel-secimleri-secimbeyannamesi- sayfalar.pdf (Accessed: 12.02.2019).
• AK Parti (2007). “22 Temmuz 2007 Genel Seçimleri Seçim Beyannamesi” AK Parti. https://www.akparti.org.tr/media/318777/22-temmuz-2007-genelsecimleri-secim-beyannamesi-sayfalar.pdf (Accessed: 08.03.2019).
• AK Parti (2011). “12 Haziran 2011 Genel Seçimleri Seçim Beyannamesi” AK Parti. https://www.akparti.org.tr/media/318778/12-haziran-2011-genelsecimleri-secim- beyannamesi-1.pdf (Accessed: 14.04.2019).
• AK Parti (2015). “07 Haziran 2015 Genel Seçim Beyannamesi” AK Parti. https://www.akparti.org.tr/media/318795/7-haziran-2015-edited.pdf (Accessed: 24.06.2019).
• AK Parti (2018). “24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri ve Genel Seçim Beyannamesi” AK Parti. https://www.akparti.org.tr/media/318779/24-haziran-2018-cumhurbaskanligi-secimleri-ve-genel-secimler-secimbeyannamesi-sayfalar.pdf (Accessed: 04.08.2019).
• BBC Türkçe (2018) “HEP’ten HDP’ye 28 yılda yaşananlar” BBC Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-43019313 (Accessed: 12.01.2019).
• Bekdil, Burak Ege. (2018). “Turkish shipyards join forces to develop first locally made ship engine” Defense News. https://www.defensenews.com/ naval/2018/04/16/turkish-shipyards-join-forces-to-develop-engine/ (Accessed: 24.06.2019).
• CHP (2002). “2002 Seçim Bildirgesi” CHP. https://chp.azureedge.net/b6bdceb40e6f4f4d8fe40f11ce4cbd30.pdf (Accessed: 02.06.2019).
• CHP (2007). “2007 Seçim Bildirgesi” CHP. https://chp.azureedge.net/a8a787fdd8024b5e8753a33a81fd0a40.pdf (Accessed: 05.01.2019).
• CHP (2009). “2009 Seçim Bildirgesi” CHP. https://chp.azureedge.net/6b6491cf300e4ce59aefcee2ed3476e6.pdf (Accessed: 09.04.2019).
• CHP (2011). “2011 Seçim Bildirgesi” CHP. https://chp.azureedge.net/2a443c86b19546e7b44a41bd05750242.pdf (Accessed: 17.03.2019).
• CHP (2015). “2015 Seçim Bildirgesi” CHP. https://chp.azureedge.net/41d1fed67c144d45b4b3d5f770e3e243.pdf (Accessed: 11.05.2019).
• CHP (2018). “2018 Seçim Bildirgesi” CHP. http://secim2018.chp.org.tr/files/CHP-SecimBildirgesi-2018-icerik.pdf?v=3 (Accessed: 13.05.2019).
• CHP (2019). “2019 Yerel Seçim Bildirgesi” CHP. https://chp.azureedge.net/2019-secim-bildirgesi.pdf (Accessed: 16.12.2019).
• HDP (2015). “2015 Seçim Bildirgesi” HDP. https://www.hdp.org.tr/images/UserFiles/Documents/Editor/HDP%20Se%C3%A7im%20Bildirgesi%20Tam%20Metin.pdf (Accessed: 30.06.2019).
• HDP (2018). “HDP 2018 Seçim Bildirgesi” HDP. https://bianet.org/system/uploads/1/files/attachments/000/002/124/original/HDP_Se%C3%A7im_Bildirgesi.pdf?1526306774 (Accessed: 28.06.2019).
• HDP (2019). “2019 Yerel Yönetimler Seçimler Bildirgesi” HDP. https://www.hdp.org.tr/images/UserFiles/Documents/Editor/YerelBildirge2019-Turkce.pdf (Accessed: 30.06.2019).
• İbas, Selahattin (2007). Uzayın Askeri Kullanımı ve Silahsızlandırılması. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• İYİ Parti (2018). “Milletimizle Sözleşme” İYİ Parti. https://iyiparti.org.tr/assets/pdf/secim_beyani.pdf (Accessed: 24.05.2019).
• MHP (2011). “2011 Seçim Beyannamesi: 2023’e Doğru Yükselen Ülke Türkiye Sözleşmesi” MHP. http://www.mhp.org.tr/usr_img/_mhp2007/kitaplar/MHP_2011_SecimBeyannamesi.pdf (Accessed: 22.07.2019).
• MHP (2015). “01 Kasım 2015 Seçim Beyannamesi: Huzurlu ve Güvenli Gelecek” MHP. http://www.mhp.org.tr/usr_img/mhpweb/1kasimsecimleri/ beyanname _1kasim2015.pdf (Accessed: 23.07.2019).
• MHP (2015). “07 Haziran 2015 Seçim Beyannamesi: Toplumsal Onarım ve Huzurlu Gelecek” MHP. http://www.mhp.org.tr/usr_img/mhpweb/ MHP_Secim_Beyannamesi_2015_tam.pdf (Accessed: 24.08.2019).
• MHP (2018). 24 Haziran 2018 Milletvekili Genel Seçimi Seçim Beyannamesi: Millî Diriliş Kutlu Yükseliş” MHP. http://www.mhp.org.tr/usr_img/_ mhp2007/kitaplar/24haziran2018_secim_beyannamesi_tam_web.pdf (Accessed: 08.05.2019).
• Milliyet (2004). “Savunma ihaleleri iptal” Milliyet. http://www.milliyet.com.tr/2004/05/15/ekonomi/eko02.html (Accessed: 19.03.2019).
• Radikal (2009). “Beş parti kapatıldı, deneyimli DTP’nin yedeği hazır: BDP” Radikal. http://www.radikal.com.tr/politika/bes-parti-kapatildi-deneyimlidtpnin-yedegi-hazir-bdp-968810/ (Accessed: 24.05.2019).
• SIPRI (2019). Trends in International Arms Transfers 2018” SIPRI. https://www.sipri.org/sites/default/files/2019-03/fs_1903_at_2018.pdf (Accessed: 21.03.2019).
• SIPRI (2019). “World military expenditure grows to $1.8 trillion in 2018” SIPRI. https://www.sipri.org/media/press-release/2019/world-militaryexpenditure- grows-18-trillion-2018 (Accessed: 24.04.2019).
• SSB (2019). “2018-2022 Savunma Sanayii Sektörel Strateji Dokümanı” SSB. https://www.ssb.gov.tr/Images/Uploads/MyContents/F_20190402102925477924.pdf (Accessed: 14.11.2019).
• SSB (2019). “Savunma Sanayii İçin Araştırmacı Yetiştirme Programı (SAYP)” SSB. https://www.ssb.gov.tr/WebSite/contentlist.aspx?PageID=86&LangID=1 (Accessed: 24.02.2019).
• SSB (2019). “Savunma Sanayii Okuryazarlığı Sertifika Programı” SSB. https://www.ssb.gov.tr/Website/contentList.aspx?PageID=2280&LangID=1 (Accessed: 16.01.2020).
• SSB (2019). “Turkish Defence Industry Product Catalogue”. SSB. https://www.ssb.gov.tr/urunkatalog/en/ (Accessed: 17.12.2019).
• Tarhanlı, Turgut (1990). Uydular Aracılığıyla Yer Doğal Kaynaklarının Uzaktan Algılanması ve Uluslararası Hukuk. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Yeşiltaş, Murat (2020). “Deciphering Turkey’s Assertive Military and Defense Strategy: Objectives, Pillars, and Implications”. Insight Turkey 22 (3): 89-114.
• Yıldırım, Göksel and Tolga Yanık (2019). “TEKNOFEST İstanbul zirveye yerleşti” Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/bilim-teknoloji/teknofestistanbul- zirveye-yerlesti/1592498 (Accessed: 28.11.2019).