HESAPLAMALI HUKUKTA TEMEL KAVRAMLAR

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 424 - 435, 30.06.2025

Dilek Küçük , Fazlı Can

https://doi.org/10.55009/bilisimhukukudergisi.1623438

Öz

Günümüzde bilgisayar bilimleri ve yapay zekâ alanlarında kayda değer gelişmeler yaşanmakta ve bu gelişmeler de insan hayatının birçok yönünü etkilemektedir. Hiç şüphe yok ki, bu güncel gelişmelerden etkilenen alanlardan en önemlilerinden biri de hukuk sistemleridir. Bu çalışmamızda, hukuk ve bilgisayar bilimleri alanlarının kesişim noktasında bulunan hesaplamalı hukuk konusuna odaklanılmış ve konuyla ilgili literatürde karşılaşılan temel kavramların tanımlarına yer verilmiştir. Söz konusu kavramlar tanıtılırken, uzun yıllardır kullanılan yerleşmiş kavramlara ek olarak yapay zekâ alanındaki atılımlarla birlikte ortaya çıkan görece yeni kavramlar da dikkate alınmıştır. Herhangi bir araştırma alanı için, alana ait kavramların tanımlanmalarının faydası düşünüldüğünde; bu çalışmamızda yer alan hesaplamalı hukuk kavramlarının özellikle bilişim hukuku literatürüne önemli bir katkı oluşturacağı değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hesaplamalı Hukuk , Hukukta Yapay Zekâ , Hukuk Bilişimi , Hukuk Teknolojileri , Hukuki Tekillik

FUNDAMENTAL CONCEPTS IN COMPUTATIONAL LAW

Öz

Significant advancements are currently taking place in the fields of computer science and artificial intelligence, and these developments are affecting many aspects of human life. Undoubtedly, one of the most important areas impacted by these developments is the area of legal systems. In this study, the focus is on computational law, a field located at the intersection of law and computer science, and the definitions of key concepts encountered in the literature on this topic are presented. While introducing these concepts, both established terms that have been used for many years and relatively new terms emerging with advancements in artificial intelligence are considered. When considering the benefit of defining concepts for any research field, it is believed that the computational law concepts presented in this study will make a significant contribution to the literature of information law.

Anahtar Kelimeler

Computational Law , Artificial Intelligence in Law , Legal Informatics , Legal Technologies , Legal Singularity

Kaynakça

• Aidid, Abdi ve Benjamin Alarie. The legal singularity: How artificial intelligence can make law radically better. University of Toronto Press, 2023.
• Ashley, Kevin D. "Prospects for legal analytics: some approaches to extracting more meaning from legal texts." University of Cincinnati Law Review 90, no. 4 (2022): 5.
• Barnett, George A. ve Gary Siegel. "The diffusion of computer‐assisted legal research systems." Journal of the American Society for Information Science 39, no. 4 (1988): 224–234.
• ChatGPT. Son erişim tarihi: 7 Ocak 2025. https://chatgpt.com
• Claude AI. Son erişim tarihi: 7 Ocak 2025. https://claude.ai
• Çamkerten, Ali Semih. "Hukuk Analitiği." Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 6, no. 1 (2023): 234-254.
• de Oliveira Rodrigues, Cleyton Mario, Frederico Luiz Gonçalves de Freitas, Emanoel Francisco Spósito Barreiros, Ryan Ribeiro de Azevedo ve Adauto Trigueiro de Almeida Filho. "Legal ontologies over time: A systematic mapping study." Expert Systems with Applications 130 (2019): 12–30.
• Erdelez, Sanda ve Sheila O'Hare. "Legal informatics: application of information technology in law." Annual Review of Information Science and Technology (ARIST) 32 (1997): 367–402.
• Google Gemini. Son erişim tarihi: 7 Ocak 2025. https://gemini.google.com/
• Grishman, Ralph. Computational linguistics: An introduction. Cambridge University Press, 1986.
• Hildebrandt, Mireille. “A philosophy of technology for computational law.” The Philosophical Foundations of Information Technology Law (2020) 1–15.
• Horvitz, Eric ve Tom M. Mitchell. "Scientific progress in artificial intelligence: History, status, and futures." Realizing the Promise and Minimizing the Perils of Artificial Intelligence for the Scientific Community, University of Pennsylvania Press, 2024.
• Kulular İbrahim, Merve Ayşegül ve Ali Semih Çamkerten. "Hesaplamalı hukuk." Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 6, no. 1 (2023): 160-182.
• Kurzweil, Ray. "The singularity is near." Ethics and Emerging Technologies, syf. 393–406. London: Palgrave Macmillan UK, 2005.
• Kurzweil, Ray. The singularity is nearer: When we merge with AI. Penguin, 2024.
• Küçük, Dilek ve Fazlı Can. “Hukuki metinlerin otomatik işlenmesinde yapay zekâ teknolojilerinin kullanımı.” Bilişim Hukuku Dergisi 6, no. 1 (2024): 1–23.
• Küçük, Çolpan Mücahit (2024). “Yapay zekânın hukuk sisteminde kullanılması.” Bilişim Hukuku Dergisi 6, no. 1 (2024): 24–79.
• Llama. Son erişim tarihi: 7 Ocak 2025. https://www.llama.com
• Palmirani, Monica, Michele Martoni, Arianna Rossi, Cesare Bartolini ve Livio Robaldo. "Legal ontology for modelling GDPR concepts and norms." Legal Knowledge and Information Systems, syf. 91–100. IOS Press, 2018.
• Perplexity AI. Son erişim tarihi: 7 Ocak 2025. https://www.perplexity.ai/
• Riva, Gianluigi. "The potential and limitations of computational law for data protection." MIT Computational Law Report (2020).
• Stable Diffusion. Son erişim tarihi: 7 Ocak 2025. https://stability.ai/news/stable-diffusion-3
• Turing, Alan. “Computing machinery and intelligence.” Mind 59, no. 236 (1950): 433–460.
• Tutan, Ercan. “Yapay zekânın idari yargıda kullanılması.” Bilişim Hukuku Dergisi 6, no. 2 (2024): 410–507.
• Uschold, Mike ve Michael Gruninger. "Ontologies: Principles, methods and applications." The Knowledge Engineering Review 11, no. 2 (1996): 93–136.
• What is Computational Linguistics? Son erişim tarihi: 7 Ocak 2025. https://www.aclweb.org/archive/misc/what.html
• Zhong, Haoxi, Chaojun Xiao, Cunchao Tu, Tianyang Zhang, Zhiyuan Liu, ve Maosong Sun. "How does NLP benefit legal system: A summary of legal artificial intelligence." arXiv preprint arXiv:2004.12158 (2020).