Salep ve salep içeren ürünlerin gıda ve eczacılık açısından incelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 2, 144 - 152, 15.08.2020

Muhammed Mesud Hürkul Rahime Çiftçi Ayşegül Köroğlu

https://doi.org/10.46309/biodicon.2020.742692

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada salep ve salep içeren ürünler gıda ve eczacılık açısından değerlendirilmiştir. Bu amaçla, salepin elde edildiği cins ve türler belirlenmiş, bu türlerin ülkemizdeki yetişme durumu incelenmiş ve salepin farmakolojik özellikleri kaynak verileriyle derlenmiştir. Salep üzerinde yapılan klinik çalışmalar, kronik kabızlık ve obezite tedavisinde etkili olduğunu göstermiştir. Çalışmamızın deneysel kısmında, Ankara piyasasında bulunan 11 farklı salep örneği satın alınıp, organoleptik ve anatomik olarak incelenmiştir. Bu numunelerin anatomik özellikleri doğadan topladığımız Orchis anatolica yumrularının karakteristik elemanları ile karşılaştırılmıştır. Doğal salep örneklerinde rafit, karakteristik bir anatomik özelliktir. Mikroskobik çalışma sonucu elde edilen bulgularımıza göre, piyasada bulunan salep numunelerine nişasta, karboksimetilselüloz (CMC), metilselüloz (MC) gibi maddelerin katıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Orchidaceae, Salep tubera, salep, anatomi

Investigation of salep and salep containing products in view of food and pharmacy

Öz

In this study, Salep and Salep products were evaluated in terms of food and pharmacy. For this purpose, investigated which plants are used as salep, the growth status of these plants in our country was examined and the pharmacological properties of salep were compiled with source data. Clinical studies on salep have shown that they are effective in the treatment of chronic constipation and obesity. In the experimental part of our study, 11 different salep samples in the market in Ankara were purchased, and examined organoleptic and anatomically. The anatomical properties of these samples were compared with the characteristic elements of the Orchis anatolica tubers collected from nature. Raphides are a characteristic anatomical features for natural salep samples. According to our results obtained from the microscopic study, it was observed that substances such as starch, carboxymethylcellulose (CMC), methylcellulose (MC) were added to the salep samples on the market.

Anahtar Kelimeler

Orchidaceae, Salep tubera, salep, anatomy

Kaynakça

• Kew WCSP. (2011). World Checklist of Selected Plant Families. https://wcsp.science.kew.org/home.do (Erişim tarihi: 29.01.2019)
• Renz, J., Taubenheim, G. (1984). Orchidaceae. In “Flora of Turkey and the East Aegean Islands.” Davis, P.H., Mill, R., Tan, K. (eds.), volume 8. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Sezik, E. (1984). Orkidelerimiz (Türkiye’nin Orkideleri). Sandoz Kültür Yayınları No:6.
• Tanker, N. (2002). Farmasötik Botanik Uygulama. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Ders Kitapları, No: 85.
• Sandal Erzurumlu, G., Doran, İ. (2011). Türkiye’de Salep Orkideleri ve Salep Kültürü. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 15(1), 29-34.
• Sezik, E. (2002). Turkish Orchids and Salep, Acta Pharmaceutica Turcica, 44,151-157.
• Çağlayan, K., Özavcı, A., Eskalen, A. (1998). Doğu Akdeniz Bölgesinde Yaygın Olarak Yetisen Bazı Salep Orkidelerinin Embriyo Kültürü Kullanılarak In Vitro Koşullarda Çoğaltılmaları. Turk J Agric For, 22, 187-191.
• Baytop, T. (1999). Türkiye'de Bitkiler İle Tedavi (geçmişte ve bugün). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
• Sezik, E. (1969). Muğla Civarında Salep Elde Edilen Bitkilerin Mahallî İsimleri. Istanbul J Pharm, 5, 77-79.
• Özhatay, N., Koyuncu M., Atay S., Byfield, A. (1997). Türkiye’nin Doğal Tıbbi Bitkilerinin Ticareti Hakkında Bir Çalışma. İstanbul: Doğal Hayatı Koruma Derneği.
• İbn-i Sina, (2009). El-Kânûn Fi't-Tıbb. İkinci Kitap. Çeviren: Kâhya, E., T.C. Başbakanlık Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Kültür Merkezi Yayını: 378.
• Dalar, A., Guo, Y., Esim, N., Bengu, A., Konczak, I. (2015). Health attributes of an endemic orchid from Eastern Anatolia, Dactylorhiza chuhensis Renz&Taub.-In vitro investigations. J. Herb. Med., 5(2), 77-85.
• Tekinşen, O.C., Tekinşen, K.K. (2008). Dondurma: Temel Bilgiler, Teknoloji, Kalite Kontrolü. Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi.
• Arabacı, O., Tutar, M., Öğretmen, N., Yaşar, F., Tan, U. (2014, 23-25 Eylül). Salep Orkidelerinde Farklı Kültürel Uygulamaların Etkisi. II. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, Yalova.
• Arabacı, O., Tutar, M., Özcan, İ., Öğretmen, N., Yıldız, Ö. (2014, 23-25 Eylül). Salep Orkidelerinden Orchis sancta L. Türünün Tarla Koşullarında Hasat Zamanının Belirlenmesi. II. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, Yalova.
• Redwood, T. (1848). Gray's Supplement to the Pharmacopoeia: Being a Concise But Comprehensive Dispensatory and Manual of Facts and Formulae, for the Chemist and Druggist and Medical Practitioner. London: Longman and Company.
• Tamer, C.E., Karaman, B., Copur, O.U. (2006). A traditional Turkish beverage: Salep. Food Rev. Int., 22, 43-50.
• Doğan, M., Kayacıer, A. (2004). Rheological properties of reconstituted hot salep beverage. Int J Food Prop, 3(3), 683-691.
• Challe, C.F.X., Price, L.L. (2009). Endangered edible orchids and vulnerable gatherers in the context of HIV/AIDS in the Southern Highlands of Tanzania. J Ethnobiol Ethnomed, 5, 41.
• Bulpitt, C., Li, Y., Bulpitt, P., Wang, J. (2007). The use of orchids in Chinese medicine. JRSM, 100(12), 558-563.
• Singh, A., Duggal, S. (2009). Medicinal orchids: An overview. Ethnobotanical Leaflets, 13, 351-363.
• Popova, E., Kimb, H.H., Saxenaa, P.K., Engelmann, F., Pritchard, H.W. (2015). Frozen beauty: The cryobiotechnology of orchid diversity. Biotechnol Adv, 34(4), 380-403.
• Baytop, T., Sezik, E. (1968). Türk salep çeşitleri üzerinde araştırmalar. Istanbul J Pharm, 4, 61-68.
• Farhoosh, R., Riazi, A. (2007). A compositional study on two current types of salep in Iran and their rheological properties as a function of concentration and temperature. Food Hydrocolloids, 21, 660-666.
• Baytop, A. (1975). Bitkisel Drogların Anatomik Yapısı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları.
• Khouri, N.A., Daradka, H.M., Alkofahi, A.S. (2014). Androgenic mediated effects of dried Orchis anatolica plant root bulbs on male rats’ reproductive system. Comparative Clinical Pathology, 23(3), 735-743.
• Moran, R.G., VonSchulze, A.T., Bloomer, R.J. (2016). Impact of an herbal dietary supplement containing Spilanthes acmella and Orchis latifolia on testosterone in young men. Journal of Biology and Life Science, 8(1), 28-41.
• Alonso-Sande, M., Teijeiro-Osorio, D., Remuñán-López, C., Alonso, M.J. (2009). Glucomannan, a promising polysaccharide for biopharmaceutical purposes. Eur J Pharm Biopharm, 72, 453-462.
• Marzio, L., Del Bianco, R., Donne, M.D., Pieramico, O., Cuccurullo, F. (1989). Mouth-to-cecum transit time in patients affected by chronic constipation: effect of glucomannan. Am J Gastroenterol, 84(8), 888-891.
• Nawasreh, M.M., Tahtamouni, L.H. (2017). The effect of Orchis anatolica leaves on reproductive system-An in vivo study. International Journal of Pharma Medicine and Biological Sciences, 6(2), 63-66.
• Pahuja, M., Mehla, J., Kumar Gupta, Y. (2012). Anticonvulsant and antioxidative activity of hydroalcoholic extract of tuber of Orchis mascula in pentylenetetrazole and maximal electroshock induced seizures in rats. Journal of Ethnopharmacology, 142(1), 23-27.
• Aziz, N., Mehmood, M.H., Siddiqi, H.S., Mandukhail, S.U.R., Sadiq, F., Maan, W., Gilani, A.H. (2009). Antihypertensive, antidyslipidemic and endothelial modulating activities of Orchis mascula. Hypertension Research, 32(11), 997-1003.
• Kaya, S., Tekin, A.R. (2001). The effect of salep content on the rheological characteristics of a typical ice-cream mix. J Food Eng., 47, 59-62.
• Çelebioğlu, S., Baytop, T. (1949). A new reagent for microscopical investigation of plant. Publication of the Instute of Pharmacognosy, 10(19), 301.
• TF, (2017). Türk Farmakopesi, Genel Monograflar I. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı.
• TF, (2018). Türk Farmakopesi, Genel Monograflar I. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı.
• Önal, K. (1999). Ege Bölgesi’nde doğal yayılış gösteren Orchidaceae familyasına ait bazı türlerin in Vitro koşullarda üretimleri üzerinde araştırmalar. Turk J Agric For., 23(5):1057-1064.
• Yazgan, M., Uygunlar, S., Demiray, H., Ay, G. (1986). Tıbbi Bitkiler Anatomisi Uygulama Kılavuzu. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi No.: 117.
• Dizlek, H. (2012). Depolama sırasında tahıllarda meydana gelen fiziksel ve kimyasal değişiklikler. JFST, 12, 49-57.
• İşcan, G., Köse, Y.B., Demirci, F. (2019). Bitkisel Drogların Makroskobik ve Mikroskobik Özellikleri. Antalya Eczacı Odası Akademisi Yayınları.