Farklı kurutma sıcaklıklarının tıbbi adaçayının (Salvia officinalis) uçucu yağ oranı ve bileşenleri üzerine etkisinin belirlenmesi

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 1, 122 - 127, 15.04.2019

Nimet Katar , Doğan Aydın Duran Katar

Öz

Bu araştırmanın amacı Tıbbi adaçayında (Salvia officinalis L.) farklı kurutma sıcaklıklarının uçucu yağ oranı ve uçucu yağın kimyasal kompozisyonu üzerine etkisini belirlemektir. Taze ve kurutulmuş yaprak örneklerinden (35°C, 45°C, 55°C ve 65°C de) üç saat süreyle clevenger cihazı kullanılarak çıkarılmış olan uçucu yağlar GC-MS cihazı ile analiz edilmiştir. Farklı kurutma sıcaklıklarından elde edilen uçucu yağ oranları (%) sırasıyla: % 0,483 (taze yaprak örneği), % 1,837 (35 °C), % 1,550 (45 °C), % 1,267 (55 °C) ve % 1,263 (65 °C)’dir. Taze ve kuru yaprak örneklerinden elde edilen uçucu yağlarda 36 farklı bileşen tespit edilmiştir. Farklı kurutma sıcaklıklarında elde edilen uçucu yağların ana bileşenleri α-thujone ve camphore’dur. α-thujone oranı taze yaprak örneklerinde en yüksek (% 28,53) iken, 45 °C de kurutulmuş yaprak örneklerinde en düşük (% 11,21) olarak bulunmuştur. En yüksek ve en düşük camphore oranları ise 35 o C’de kurutulmuş yaprak örneklerinde (% 32,53) ve taze yaprak örneklerinde (% 23,62) belirlenmiştir. Diğer taraftan, tıbbi adaçayının tedavi amaçlı kullanımında önemli olan 1,8-Sineol (ökaliptol) oranı aynı zamanda farklı kurutma sıcaklıklarına bağlı olarak değişiklik göstermiştir. 1,8-Sineol oranları 35 0C de kurutulmuş örneklerde en yüksek (% 9,480) ve taze yaprak örneklerinde en düşük (%7,947) olarak gözlemlenmiştir. Sonuçlar; tıbbi adaçayında farklı kurutma sıcaklıklarının uçucu yağın oranı ve uçucu yağın komposizyonu üzerinde etkili olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Tıbbi adaçayı, Salvia officinalis, kurutma sıcaklıkları, uçucu yağ, kimyasal kompozisyon

Determination of the effect of different drying temperatures on the content and chemical composition of essential oil of sage (Salvia officinalis)

Öz

The aim of this experiment was to determinate the effect of different drying temperatures on the content and chemical composition of essential oil of sage (Salvia officinalis L.). Essential oil isolated for 3 hours from fresh and oven dried leaf samples (at 35°C, 45°C, 55°C and 65°C) by using Clevenger type apparatus was analyzed with GC-MS. The content of volatile oils (%) in different drying temperatures was in the order of: fresh leaf sample (0,483%), dried leaf sample at 35 °C (1,837%), at 45 °C (1,550%), at 55 °C (1,267%) and at 65 °C (1,263%). In total, 36 compounds of essential oil were identified from fresh and dried leaf samples. The main compounds of essential oils isolated in different drying temperatures were α-thujone and camphore. α-Thujone was highest at fresh leaf sample (28,53%) and lowest at 45 °C (11,21%). The highest and lowest camphore contents were observed at sample dried at 35 o C (32,53%) and fresh leaf sample (23,62%). On the other hand, the ratio of 1,8-Cineole, effective in the medical use of sage, has also changed depending on different drying temperatures. The highest and lowest 1,8-Cineole ratios were observed at sample dried at 35 o C (9,480%) and fresh leaf sample (7,947%). Results showed that different drying temperatures were effective on essential oil content and chemical composition of essential oil of sage.

Anahtar Kelimeler

Sage, Salvia officinalis, drying temperatures, essential oil, chemical composition

Kaynakça

• Ceylan, A. (1996). Tıbbi Bitkiler-II (Uçucu Yağ Bitkileri). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 481.
• Şenkal, B. C., İpek, A., Gürbüz, B., Türker, A., & Bingöl, M. Ü. (2012). Bolu Ekolojik Koşullarında Yetiştirilen Salvia officinalis L. ve Salvia tomentosa L. Türlerinin Bazı Önemli Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(2), 38-42.
• Başa, A. G., Roman, G. V., Ion, V., Toader, M., & Epure, L. I. (2012). Research on Productivity and Yield Quality of Salvia officinalis L. Species Grown in Organic Agriculture Conditions. Scientific Papers Series A. Agronomy, LV, 271-278.
• Bağcı, Y., Doğu, S., Çelik, S. A., & Kan, Y. (2018). Comparison of essential oil compositions of fresh and dried plant of endemic Salvia cadmica Boiss. var. bozkiriensis Celep, Kahraman & Doğan, in Turkey, Biological Diversity and Conservation, 11(1), 160-165.
• Bayram, E., & Sönmez, Ç. (2006). Adaçayı Yetiştiriciliği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Yayım Bülteni No: 48, ISSN: 1300-3518.
• Baydar, H. (2005). Tıbbi, Aromatik ve Keyf Bitkileri Bilimi ve Teknolojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 51, ISBN: 975-7929-79-4. Isparta.
• Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sektör Raporu (2012). Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı. 30s.
• Ekren, S., Sözmez, Ç., Sancaktaroğlu, S., & Bayram, E. (2007). Farklı biçim yüksekliklerinin adaçayı (Salvia officinalis L.) genotiplerinde agronomik ve teknolojik özelliklere etkisinin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 44(1), 55-70.
• Yılmaz, D., & Gokduman, M. E. (2015). Adaçayı (Salvia officinalis L.) Bitkisinin Farklı Nem Düzeylerinde Fiziko-mekanik Özelliklerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(1), 73-82.
• Bernotiene, G., Niviskiene, O., Butkiene, R., & Mockute, D. (2007). Essential oil composition variability in sage (Salvia officinalis L.), Chemija. 18(4), 38-43.
• Baranauskiene, R., Dambrauskiene, E., Venskutonis, P. R., & Viskelis, P. (2011). Influence of Harvesting Time on the Yield and Chemical Composition of Sage (Salvia officinalis L.). Foodbalt, pp, 104-109.
• Aziz, E. E., Sabry, R. M., & Ahmed, S. S. (2013). Plant Growth and Essential Oil Production of Sage (Salvia officinalis L.) and Curly-Leafed Parsley (Petroselinum crispum ssp. crispum L.) Cultivated under Salt Stress Conditions. World Applied Sciences Journal, 28(6), 785-796.
• Abu-Darwish, M. S., Al-Fraihat, A. H., Al-Dalain, S. Y. A., Afifi, F. U., & Al-Tabbal, J. A. (2011). Determination of Essential Oils and Heavy Metals Accumulation in Salvia officinalis Cultivated in three Intra-row Spacing in Ash-Shoubak, Jordan. International Journal of Agriculture and Biology, 13, 981-985.
• Baydar, H., Kazaz, S., & Erbaş, S. (2013). Yağ Gülü (Rosa damasvena Mill.)’nde Morfogenetik, Ontogenetik ve Diurnal Varyabiliteler. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(1), 1-11.
• Dudas, S., Šegon, P., Erhatić, R., & Kovačević, V. (2013, April 24-25). Wild-growing savory Satureja montana L. (Lamiaceae) from different locations in Istria, Croatia. 2nd Sci. Conf. VIVUS-Environmentalism, Agriculture, Horticulture, Food production and Processing “Knowledge and experience for new entrepreneurial opportunities” 415-424, Naklo, Slovenia, Collection of Papers.
• Mammadov, R. (2014). Tohumlu Bitkilerde Sekonder Metabolitler. Nobel Akademik Yayıncılık, Yayın No: 841, Fen Bilimleri No: 978-605-133-743-2. S: 412.
• Eskişehir İklim Verileri (2016a). Eskişehir Meteoroloji 3. Bölge Müdürlüğü.
• Toprak Analiz Sonucu (2016b). Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Toprak Analiz Laboratuvarı.
• Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O., & Gürbüz, F. (1987). Araştırma ve Deneme Metotları. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara, 381s.
• Sefidkon, F., Abbasi, K., & Khaniki, G. B. (2006). Influence of drying and extraction methods on yield and chemical composition of the essential oil of Satureja hortensis, Food Chemistry, 99, 19-23.
• Hassanain, A. A. (2011). Drying sage (Salvia officinalis L.) in passive solar dryers. Research in Agricultural Engineering, 57(1), 19-29.
• Chenarbon, H. A., Movahed, S., & Hasheminia, S. H. (2012). Moisture sorption isotherms of Rosemary (Rosmarinus officinalis L.) flowers at three temperatures, International Conference of Agricultural Engineering, Valencia, Spain, July 8-12.
• Baydar, H. (2013). Tıbbi ve Aromatik Bitkileri Bilimi ve Teknolojisi (Genişletilmiş 4. Baskı), Süleyman Demirel Üniversitesi Yayın No: 51.
• Giweli, A. A., Dzamic, A. M., Sokovic, M., Ristic, M. S., Janackovic, P., & Marin, P. D. (2013). The Chemical Composition, Antimicrobial and Antioxidant Activities of the Essential Oil of Salvia fruticosa Growing Wild in Libya. Archives of Biological Sciences, Belgrade, 65(1), 321-329.
• Kandil, M. A. M., Reham, M. S., Ahmed, S. S. (2016). Influence of drying methods on the quality of sage (Salvia officinalis), parsley (Petroselinum crispum) and nasturtium (Tropaeolum majus). Research Journal of Pharmaceutical, Biological and Chemical Sciences, 7(4), 1112-1123, ISSN: 0975-8585.
• Paul, K., & Bhattacha P. (2018). Process optimization of supercritical carbon dioxide extraction of 1,8-sineol from small cardamom seeds by response surface methodolgy: in vitro antioxidant, antidiabetic and Hypocholesterolemic activities of extracts. Journal of Essential Oil Bearing Plants, Doi: 10.1080/0972060X.2018.1439406.