Mine’t-Teknik ile’t-Tarih: Atilla Bir’in Ardından

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 161 - 177, 31.12.2024

Enes Güllü

https://doi.org/10.5281/zenodo.14617482

Öz

Resmî meslek hayatında mühendis kimliğini ön plana almış ancak 48 yıl boyunca bilim tarihi ile meşguliyetini entelektüel ve akademik anlamda sürdürmüş Prof. Dr. Atilla Bir’i bir süredir devam eden rahatsızlıklarının ardından 7 Ekim 2024 tarihinde kaybettik. Levent Afet Yolal Camii’nde 10 Ekim Perşembe günü 48 yıllık meşguliyeti sırasında en fazla ilgi gösterdiği aletlerden güneş saatlerinin milinin en kısa gölgeyi işaretlediği vakti müteakip kılınan cenaze namazıyla helalleştik, Ayazağa Mezarlığı beşinci kısımdaki son durağına uğurladık. Bu yazı onu ahir ömründe tanımış bir öğrencisi tarafından hayatını, çalışmalarını, halini ve tavrını kayıtlara geçirebilmek için kaleme alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Atilla Bir , Teknoloji Tarihi , Elektrik Mühendisliği , Bilim Tarihi , Mekanik Tarihi , Hiyel

Min al-Taknīk ilā al-Tārīkh: In a Memoriam of Atilla Bir

Öz

We lost Prof. Dr. Atilla Bir, who had foregrounded his identity as an engineer in his official professional life, yet sustained a profound intellectual and academic engagement with the history of science for 48 years, on October 7, 2024, following a period of illness. We bade him farewell with the funeral prayer held at Levent Afet Yolal Mosque on Thursday, October 10, timed to follow the moment when the gnomon of a sundial—an instrument he was particularly devoted to throughout his 48-year involvement—cast its shortest shadow. He was laid to rest in Section Five of Ayazağa Cemetery. This article has been written by one of his students, who came to know him during the final chapter of his life, with the intent of documenting his life, work, character, and comportment.

Anahtar Kelimeler

Atilla Bir , History of Technology , electrical engineering , History of Science , History of Mechanics , hiyal

Kaynakça

• Bir, Atilla. “Knidos’lu Eudoksos’un 2350 Yıl Önce Geliştirmiş Olduğu Dünyanın En Eski Hesap Makinesi ‘Arahne”. Elektroteknik Mecmuası (ETM) 23/11 (1976), 1–7.
• Bir, Atilla. “Eb–ül–iz al–Gazari’nin Otomatlar Kitabı”. Bilim ve Teknik 110 (Ocak 1977), 1–3.
• Bir, Atilla. “Bir Otomatik Aptes Alma Düzeni”. Bilim ve Teknik 112 (Mart 1977), 17–19.
• Bir, Atilla. “Benu Musa’nın Otomatik Kontrol Düzenleri”. Bedri Karafakıoğlu Anısına Düzenlenen Konferanslar, 93–127. İstanbul: İTÜ Elektrik Fakültesi, 1980.
• Bir, Atilla. First Applications of Automatic Control in Antiquity and Medieval Engineering. İstanbul: Eksen Yayıncılık, 2009.
• Bir, Atilla. Kitâbu’l-hiyel-i Benû Mûsâ bin Şâkir: Tahlîl ez Manzar-ı Mühendisî-yi Kontrol. çev. Gulamhüseyin Rahîmî. Tahran: Pejûheşgâh-ı Ulûm-i İnsânî ve Mütâlaât-ı Ferhengî, 1389.
• Bir, Atilla – Kaçar, Mustafa. “Pioneers of Automatic Control Systems”, Essays in Honour of Ekmeleddin İhsanoğlu–Societies, Cultures, Sciences: A Collection of Articles (İstanbul: IRCICA, 2006), 1/557–566.
• Cotterell, Brian – Kamminga, Johan. Endüstri Öncesi Teknolojilerin Mekaniği. çev. Atilla Bir. İstanbul: Literatür Yayınları, 2002.
• Günergun, Feza. “Atilla Bir Festschrift – Atilla Bir Armağanı’nı Sunarken – Prof. Dr. Atilla Bir’in Özgeçmişi ve Yayın Listesi”. Osmanlı Bilimi Araştırmaları (Studies in Ottoman Science) 9/1 (Haziran 2008), 1–17.
• Hill, Donald R. “The Book ‘Kitāb al–Hiyal’ of Banū Mūsā bin Shākir: Interpreted in Sense of Modern System and Control Engineering. Atilla Bir. Edited with the preface by Ekmeleddin İhsanoğlu”. Isis 83/3 (Eylül 1992), 480.
• İstanbul Teknik Üniversitesi. “Aramızdan Ayrılanlar”. Erişim: 24 Aralık 2024. https://mezun.itu.edu.tr/hakkimizda/aramizdan–ayrilanlar
• Maula, Erkka vd. “The Spider in the Sphere: Eudoxus’ Arachne”. Philosophia 5/6 (1976), 225–257.
• Maula, Erkka. “From Time to Place: The Paradigm Case”. Organon 15 (1979), 93–120.
• Türkiye Bilimler Akademisi. “TÜBA Fuat Sezgin Ödülleri / 2019”. Erişim: 24 Aralık 2024. https://www.tuba.gov.tr/tr/tuba–odulleri/tuba–fuat–sezgin–odulleri–2019–1
• Sunguroğlu, Bekir Hakan. İbrahim Kami. B. Ali’nin (ö. 1807’den sonra) “Humbara Risalesi” Metinsel ve Tarihsel Analiz. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.