Afganistan Türkmenleri (Kuzey Bölgesi)

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 451 - 459, 10.12.2021

Abdul Shukoor Koyuk Ekrem Ayan

Öz

Bugünkü Afganistan toprakları birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Afganistan’a Akhunlarla ve Sakalarla başlayan Türk akınları Selçuklularla devam etmiştir. Afganistan’da günümüzde, Türkmen, Özbek, Halaç, Tatar, Kırgız, Kazak, Kızılbaş, Karakalpak, Avşarlar yaşamaktadır. Afganistan topraklarında büyük bir Türk varlığı bulunmaktadır. Afganistan’da en çok nüfusa sahip olan beşinci kavim Türkmenlerdir. Afganistan’da yaşayan Türkmenler farklı boylardan oluşmaktadır. Haklarında az bilgi sahibi olduğumuz Afganistan Türkmenlerinin tarihi, coğrafyası ve dilleri hakkında bilgiler verilmiştir. Türkmenler çoğunlukla Güney Türkistan denilen özellikle Afganistan’ın kuzeyindeki bölgelerde yaşamaktadır. Kendimizin yaptığı saha çalışmasında kaynak kişilerden derlediğimiz metinler ile daha önce yapılmış çalışmalar ışığında çalışmamız yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Afganistan Türkmen Türkçesi, Afganistan Türkmenleri, Afganistan Türkmenleri Sosyal Yapı

Turkmens of Afghanistan (North Region)

Öz

The territory of today's Afghanistan has hosted many civilizations. Turkish raids that started with Akhuns and Sakas to Afghanistan continued with Seljuks. Today people from Turkmen, Uzbek, Halac, Tatar, Kyrgyz, Kazakh, Kizilbash, Karakalpak, Avşars live in Afghanistan. There is a large Turkish presence on the territory of Afghanistan. The fifth most populated tribe in Afghanistan is the Turkmens. Turkmens living in Afghanistan consist of different tribes. In the study, information about the history, geography and languages of the Afghanistan Turkmens, about which we have little knowledge, is given. Turkmens mostly live in the regions called Southern Turkestan, especially in the north of Afghanistan. Our study was carried out in the light of previous studies and the texts we compiled from the source people in the field study we conducted.

Anahtar Kelimeler

Afghanistan Turkmen Turkish, Afghanistan Turkmens, Social Structure of Afghanistan Turkmens

Kaynakça

• Abdullah, Mohammad Qhasem (2017), Afganistan Türklerinde Aile ve Evlilik – Andkhoy Örneği, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Behroz, Atiqullah (2020), Afganistan Siyasi Coğrafyası Ekseninde Tarih ve Toplum, Karabük: Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Ekber, Necef ve Ahmed Berdiyev (2003), Hazar Ötesi Türkmenleri, İstanbul.
• Fevzi, Firuz ve Hasan Cankurt (2013), “Afganistan’da Türkoloji ve Türkçe Çalışmaları Hakkında Bir Araştırma”, Sosyal Bilimler Dergisi 11/2.
• Kara, Mehmet (2002), “Hazar Ötesi Türkmenleri ve Türkmenistan”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi 14.
• Koyuk, Abdul Shukoor (2020), Afganistan Türkmen Ağzı (Şemal Bölgesi), Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Oğuz, Esedullah (2001), Hedef Ülke Afganistan, İstanbul: Doğan Kitapçılık AŞ.
• Oğuz, Esedullah (2019), Afganistan Türkmenleri Etnik Köken ve Aşiret Yapısı, İstanbul.
• Öztürk, Rıdvan (2009), “Afganistan Türkmenlerinin Ferhengi Encümeni ve Güneş Dergisi”, International Periodical for the Language, Literature and History of Turkish or Turkic 4/3.
• Şahin, Savaş (2016), “Afganistan’daki Türkmen Varlığı ve Kültür Üzerine”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi 5/7: 1144-1160.