Süne, Eurygaster maura L. 1758 (Hemiptera: Scutelleridae)’nın kışlaktan göç seyrine sıcaklığın etkisi

Yıl 2025, Cilt: 65 Sayı: 3, 38 - 49, 30.09.2025

Numan Ertuğrul Babaroğlu , Mümtaz Özkan , Mehmet Çulcu , Emre Akci

https://doi.org/10.16955/bitkorb.1672155

Öz

İnsan beslenmesinin vazgeçilmez ürünlerinin başında gelen buğdayın, verim ve kalitesini olumsuz yönde etkileyen önemli zararlıların başında Süne (Eurygaster spp.) gelmektedir. Süne ile mücadelede, zararlının kışlaklardan buğday alanlarına göç seyrinin belirlenmesi kritik öneme sahiptir. Bu göç olayının başlangıç ve son bulmasının tahmin edilebilmesi süne mücadelesi tahmin uyarı çalışmalarının temelini oluşturmaktadır. Sünenin kışlaktan ovaya inişinin başlama ve bitişini sıcaklık verileri ile tahmin edilebilirliğinin araştırıldığı bu çalışma; 2014-2018 yıllarında 2 kışlakta 4 yaşam döngüsü süresince yürütülmüştür. Elde edilen veriler 3 yöntem; herhangi bir işlem yapılmadan salt sıcaklık değerleriyle, etkili sıcaklık toplamlarının kullanıldığı gün derece modeli ve birikimli sıcaklık değerlerinin kullanıldığı makine öğrenmesi (karar ağacı) yöntemleri ile değerlendirilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda; sünenin ovaya göç seyrinin sadece sıcaklık verileri ile açıklanamayacağı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

süne , buğday , tahmin-uyarı

Proje Numarası

TAGEM-BS-12/12-01/01-03

Effect of temperature on the migration of the Sunn pest Eurygaster maura L. 1758 (Hemiptera: Scutelleridae) from overwintering area

Öz

Sunn pest (Eurygaster spp.) is one of the most important pests adversely affecting the yield and quality of wheat, which is one of the main nutritional products for humans. In controlling the sunn pest, determining the migration pattern of the pest from its overwintering sites to wheat fields is of critical importance. The ability to predict the onset and end of this migration event forms the basis of forecasting and warning systems for controlling the sunn pest. In this study, conducted over four life cycles from 2014 to 2018 in two wintering sites, the predictability of the onset and end of the sunn pest's migration from wintering sites to wheat fields using temperature data was investigated. The obtained data were evaluated using pure temperature values, the day-degree model using effective temperature sums, and machine learning (decision tree) methods using cumulative temperature values. The study revealed that the migration pattern of the sunn pest cannot be explained solely by temperature data.

Anahtar Kelimeler

sunn pest , wheat , forecast-warning

Destekleyen Kurum

General Directorate of Agricultural Research and Policies

Proje Numarası

TAGEM-BS-12/12-01/01-03

Kaynakça

• Agacino M.E., 1972. Informe de la F.A.O. al gobierno del Iran sobre ecologia de la chinche de los cereales y la Lucia contra este parasito. Bulletin Informativo de Plages (1972), 91, 25-56.
• Alexandrov N., 1947-1949. Eurygaster integriceps Put. a Varamine et ses parasites [In Persian with French Summary]. Entomologie et Phytopathologi Apliques, 5, 11-14, 29-41; 6-7, 8-17, 28-47; 8, 13-20, 16-52.
• Amir-Maafi M., Majdabadi M., Aghdasi F., Parker B.L., Parsi F., 2007. Degree days for forecasting migration of sunn pest. 139-145 pp. In: sunn pest management: a decade of progress 1994-2004. Parker B.L., Skinner M., El Bouhssini, M., Kumari S.G., (Eds.). Published by the Arab Society for Plant Protection, Beirut, Lebanon, 432 pp.
• Anonymous, 2008. Zirai Mücadele Teknik Talimatları. Cilt 1. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü. Başak Matbaacılık ve Tan. Hiz. Ltd. Şti. Ankara. ISBN:978-975-407-262-4. 283 s. (in Turkish).
• Arkhangel’skii N.N., 1939. A study upon on the injurious corn bug Eurygaster integriceps Put. in order to elaborate control measures against it. Summary of the scientific research work of the institute of plant protection for the year 1939. Med. 8 vo, pp. 26-35. (CAB abstracts 1941).
• Barbulescu A.L., 1967. Some biological and ecological aspects of the cereal bugs. Analele Institutului de Cercetari pentru Cereale si Plante Tehnice-Fundulea, 3, 169-176.
• Barbulescu A.L., 1971. Evolutia aparitiei ploşnitelor cerealelor (Eurygaster sp.) in perioda 965-1969 Fundulea. [Evolution of cereal bug (Eurygaster sp.) appearance during 1965-1969 at Fundelea]. Analele Institutului de Cercetari pentru Cereale si Plante Tehnice-Fundulea, 1971, 7, 149-158.
• Bouckaert R.R., Frank E., Hall M., Kirkby R., Reutemann P., Seewald A., Scuse D., 2016. WEKA manual for version 3-9-1. University of Waikato, Hamilton, New Zealand, 1-341.
• Critchley B.R., 1988. Literature review of sunn pest, Eurygaster integriceps Put. (Hemiptera, Scutelleridae). Crop Protection, 17 (4), 271-287. https://doi.org/10.1016/S0261-2194(98)00022-2
• Dörtbudak Y., Memişoğlu H., Özkan M., Melan K., Kiliç A.U. 1991. Orta Anadolu Bölgesinde (Aelia rostrata Boh.)’ın popülasyon yoğunluğunu etkileyen faktörle, neden olduğu ürün kayıpları ve kimyasal mücadelesi üzerinde araştırmalar. Proje KKGA-B-U3,U/A Nihai Raporu, 93 s. (in Turkish).
• Duman M., 2015. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde süne (Eurygaster integriceps Put.,Hem:Scutelleridae)’nin hasat sonrasında göç davranışları, ergin parazitoidlerinin bazı biyoekolojik özellikleri ve moleküler karekterizasyonu. TAGEM-BS-12/12-01/01-01 No’lu Doktora Projesi Sonuç Raporu, 145 s.
• Grigorov S., Gospodinov G., 1964. The noxius pentatomid Eurygaster integriceps Put. Rastifelna Zashchita, 12 (2), 3-10. (CAB abstracts 1966)
• Gözüaçık C., Yiğit A., Şimşek Z., 2016. Predicting the development of critical biological of sunn pest, Eurygaster integriceps Put. (Hemiptera: Scutelleridae), by using sum of degree-days for timing its chemical control in wheat. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 40 (4), 577-582. https://doi.org/10.3906/tar-1511-64
• IBM Corp. 2021. IBM SPSS Statistics for Windows (Version 21). SPSS Inc., Chicago, IL, USA
• Ionescu C., Mustatea D., 1975. Contrubutii la cunaaşterea unor aspect biologiei si ecologiei plaşnitelor optime de combetera din Romonia. (Contributions to the knowledge of some aspects of the biology and ecology of cereal bugs for forecasting optimum control period in Romania). Analele Institutului de Cercetari pentru Cereale si Plante Tehnice-Fundulea, 11, 119-131.
• İleri M., 1957. Türkiye’de süne (Eurygaster integriceps Put ) ve kımıl (Aelia rostrata Boh.) durumu. Tomurcuk, 6 (66), 13-18. (in Turkish).
• İslamoğlu M., 2010. Süne (Eurygaster integriceps Put.)(Heteroptera: Scutelleridae)’nin bazı kışlama özelliklerinin belirlenmesi ve yumurta parazitoitleri Trissolcus spp.(Hymenoptera: Scelionidae)’nin kitle üretiminde kışlayan ergin Süne’nin kullanım olanaklarının araştırılması. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 179 s., Adana.
• Karaca V., Mutlu Ç., Gözüaçik C., Duman M., Şimşek Z., 2009. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde süne, Eurygaster integriceps Put. (Het.: Scutelleridae)’nin kışlak popülasyonu ve bunun mücadele yapılan alanlara olan etkisi. Türkiye III. Bitki Koruma Kongresi Özetleri, 15-18 Temmuz 2009, Van. 73 s. (in Turkish).
• Kılıç A.U., Karslıoğlu S., 1961. FAO’nun Rusya’da süne mevzuunda tertiplemiş olduğu iki aylık kursa ait teknik rapor. 23 s. (in Turkish).
• Kiliç A.U., 1978. Sunn pest, Eurygaster integriceps, in Southeastern Turkey. Wheat pests. Symposium held in Ankara, June 1-3, 1976, at the University of Ankara. CENTO Scientific Programme 1978. Report No: 22, 13-20.
• Koçak E., Babaroğlu N., 2005. Orta Anadolu Bölgesi kışlaklarındaki Eurygaster (Heteroptera: Scutelleridae) türleri. Türkiye Entomoloji Dergisi, 29, (4), 301-307. (in Turkish).
• Lazarov A., Grivanov S., Arabadjiev D., Kontev H., Kaitazov A., Popov V., Gospodinov G., Bogdanov V., Furtunov D., Ducevski V., 1969. Jitnite dirveniti v Bulgaria i borbata s teah. Sofia: Bulgarian Academy of Sciences Press, 141 pp.
• Lodos N., 1961. Türkiye, Irak, İran ve Suriye’de süne (Eurygaster integriceps Put.) problemi üzerinde araştırmalar (yayılışı, zararları, biyolojisi, parazitleri ve savaşı). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. No: 51, 115 s. (in Turkish).
• Memişoğlu H., 1985. Ankara ilinde süne türlerinin (Eurygaster spp.) (Hemiptera: Pentatomidae) yayılışı ve E. maura L.’nin biyo-ekolojisi ile savaş yöntemleri üzerinde araştırmalar. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı, (Basılmamış) Doktora Tezi,194 s., Ankara. (in Turkish).
• Mozaffari Gh.A., Azizian M.S., 2001. A study about wheat sunn pest diffusion according temperature characteristics in Kordestan province. Physical Geography Research Quateryl, 76, 121-135.
• Nakova N., Urukov G., 1976. The control of the Eurygaster integriceps in the Pleven districts. Rastitelna Zashchita, 24 (2), 17-19. (CAB Abstracts 1976-1978).
• Öncüer C., Kivan M., 1995. Tekirdağ ve çevresinde Eurygaster Lap. (Heteroptera: Scutelleridae) türleri, tanınmaları, yayılışları ve bunlardan Eurygaster integriceps Put.’in biyolojisi ve doğal düşmanları üzerinde araştırmalar. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 19 (4), 223-230. (in Turkish).
• Özkan M., Babaroğlu N.E., Gökdoğan A., Kan M., Koçak E., 2017. Orta Anadolu Bölgesi’nde buğdayda Avrupa sünesi (Eurygaster maura L. Hemiptera: Scutelleridae)’nin neden olduğu ürün kayıpları ve ekonomik zarar eşiğinin belirlenmesi. (abstract in English). Bitki Koruma Bülteni, 57 (2), 137-203. https://doi.org/10.16955/bitkorb.298560
• Paulian F., Barbulescu A.L., 1970. Ploşnitele cerealelor biologie pagube şi masuri de combatere. Redactia Revistelor Agricola, Bucureşti, 40 p.
• Paulian F., Popov C., 1980. Sunn pest of cereal bug. Wheat Technical Monograph. Giba-Geigy Ltd. Basel, Switzerland, 69-75 p.
• Peredelskii A.A., Bucharova O.M., Starovoitova M.R., 1951. Characteristics of the migration of the noxious little tortoise (Eurygaster integriceps Put.) from its hibernation sites in the department of Krasnodar. Doklady Akademii Naouk, 77 (3), 499-502.
• Popov C., Barbulescu A.L., 1978. Studies on the spring migration of Eurygaster integriceps Put. in the period 1965-1976 at Fundulea. Probleme de Protectia Plantelor, 6 (2), 81-104.
• Radjabi G., 2000. Ecology of cereals’ sunn-pests in Iran. Tehran, Iran, Ministry of Jihad and Agriculture, Agricultural Research, Education and Organization Publication.
• Silvestri F., 1934. Eurygaster maurus (L.). Compendio di Entomologia Applicata (Agraria- Forestale-Medica-Veterinaria), Vol: 1, 241-242.
• Smolyannikov V.V., 1955. Matériaux pour l'écologie de la punaise des cereals Eurygaster integriceps [Hemiptera-Heteroptera, Pentatomidae] dans le Pré-Caucase. Entomologichescoe Obozrenie, 34, 88-92 (CAB Abstracts 1957).
• Tafaghodinia B., Majdabadi M., 2006. Temperature based model to forecasting attack time of the sunn pest, Eurygaster integriceps Put., in wheat fields of İran. Proceedings of the 2006 WSEAS, International Conference on Mathematical, Biology and Ecology. Miami, Florida USA, January 18-20, 2006, 1-3 pp.
• Vojdani S., 1954. Contribution a l’etude des punaises cereales et en particulier d’Eurygaster integriceps Put. (Heteroptera, Pentatomidae, Scutelleridae). [A contribution to the study of the Hemiptera of cereals and especially of Eurygaster integriceps Put.]. Annals des Epiphyties, 2, 105-160.
• Yüksel M., Bayseç B., 1964. Mayıs-Haziran-Temmuz aylarında Moskova-Krasnodar ve Leningrad’da yapılan beynelmilel süne seminerine ait Tarım Bakanlığına verilen rapor (5.10.1964 tarih ve 1932 sayılı rapor) (in Turkish).