Öz
Waqfs which are defined as the donations of a good or property for a charity have a significant role in the fulfilment of religious, educational and social deeds. Ottoman Wagfs are not confined to help only the poors. Thanks to the system of Waqfs much of the services peculiar to the state and municipality were being carried out by the individuals without burdening the municipality and the public. Information about these foundations which meet a great deal of requirements of the society can both be reached through foundation-certificate charters, originally known as waqfiye that functions the regulations of the waqfs and by means of other sources. Religious law records, originally termed as Sharia Register which have the court records of that period are one of these crucial sources. Religious law records which are also known as Khadı (Muslim Judge) records hold valuable data about the period and region that they are written. Records about Waqfs are those of the valuable information. In this study, according to Bitlis Sharia Registers numbered 298, 333, 411 and 412 foundation-certificate charters will tried to be dealt with
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Arvas, Mehmet Sıddık, (2007). 298 Numaralı Şer'iye Sicili Defterine Göre Bitlis'in Ekonomik, Sosyal Ve Dini Durumu, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Bayram, Sadi, “Bitlis Vakıfları ve Vakıf Eserleri” http://www.sadibayram.com/?page=makaleler&mid=51&id=3
- Berki, Ali Himmet,(Tarih yok).Vakfa Dair Yazılan Eserlerle Vakfiye ve Benzeri Eserlerde Geçen Istılah ve Tâbirler, Ankara.
- Çadırcı, Musa, (2013). Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
- Devellioğlu, Ferit,(2010).Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara.
- Ersoy, Osman,(1963). “Şer’iye Sicillerinin Toplu Kataloğuna Doğru”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, XXI, Ankara, s.33- 65.
- Ertem, Adnan, (2011). “Osmanlı’dan Günümüze Vakıflar”, Vakıflar Dergisi, XXXVI, Ankara, s.25-65.
- Güler, Saadet, (2011). 411 Numaralı Bitlis Şer’iyye Sicili’nin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi (H. 1311-1321 / M.1893-1903), (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
- Günay, Hacı Mehmet, (2012). “Vakıf”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXXXII, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, s.475-479.
- Kara, Mustafa, (2011). “Tekke”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXXX, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, 368-370.
- Kardaş, Hamza, (2010). 333 Numaralı Bitlis Şer’iyye Sicili’nin Transkripsiyonu (116 - 232. Sayfalar), (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
- Kazıcı, Ziya, (2003). Osmanlı Vakıf Medeniyeti, Bilge Yayınları, İstanbul.
- Köprülü, Fuad, (1974). “Vakıf Müessesesinin Hukukî Mahiyeti ve Tarihi Tekâmülü”, Vakıflar Dergisi, II, Vakıflar Genel Müdürlüğü, İstanbul, s.1- 35.
- Orbay, Kayhan, (2005). “Vakıfların Bazı Arşiv Kaynakları”, Vakıflar Dergisi, XXIX, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Ankara, s.27-41.
- Önkal, Ahmet, Nebi Bozkurt, (2011). “Cami”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, VII, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, s.46-56
- Polat, Ebru, (2006).H. 1310 (M. 1892) ve H. 1316.1317.1318 (M. 1898.1899.1900) Tarihli Değerlendirmesi,(Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri. Transkripsiyon ve
- Şemseddin Sami, (2005). Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul.
- Taşdemir, İlhami, (2010). 333 Numaralı Bitlis Şer’iyye Sicili’nin Transkripsiyonu (1 - 115. Sayfalar), (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
- Tuncel, Metin, (1992).“Bitlis”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, VI, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, s.225-228.
- Tekin, Rahmi, (2000).Bitlis Vakfiye Kayıt Defterleri’ ne Göre Bitlis Vakıfları, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
- Uluçay, Salih, (2006). 412 Numaralı Bitlis Şer'iyye Sicili'nin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
- Yediyıldız, Bahaeddin, (1992). “Vakıf”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXXXII, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, s.479-486.
Öz
Bir malın veya mülkün hayır işine bağışlanması ile teşkil edilen vakıflar ve bu teşekküllerin oluşturduğu vakıf eserleri, İslam dünyasında din hizmetleri, eğitim ve sosyal işlerin yürütülmesinde büyük bir öneme sahip olmuştu. Vakıflaştırma çalışmaları, Osmanlı Devri’nde altın çağını yaşamıştı. Osmanlı Vakıfları, sadece fakirlere yardım etmekle yetinmemekteydi. Vakıf sistemi sayesinde günümüz devlet ve belediye hizmetlerinin çoğu devlete, belediyeye ve halka yük olmadan fertler tarafından yapılmaktaydı. Toplumun birçok ihtiyacını karşılayan vakıf kuruluşları hakkında vakfın yönetmeliği olarak işlev gören vakfiyeler aracılığıyla bilgi edinilebildiği gibi başka kaynaklar aracılığıyla da ulaşabilmekteyiz. Bu önemli kaynaklardan biri de dönemin mahkeme kayıtlarını barındıran şer’iye sicilleridir. Kadı sicilâtı olarak da bilinen şer’iyye sicilleri, yazıldığı dönem ve bölge hakkında oldukça kıymetli malumat barındırmaktadır. Vakıflar hakkındaki kayıtlar da bu kıymetli bilgilerdendir. Bu çalışma 298, 333, 411, 412 numaralı Bitlis şer’iye sicili kayıtlarına göre Bitlis vakıflarını ve vakıf eserlerini incelemeyi amaçlamaktadır.
Kaynakça
- Arvas, Mehmet Sıddık, (2007). 298 Numaralı Şer'iye Sicili Defterine Göre Bitlis'in Ekonomik, Sosyal Ve Dini Durumu, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Bayram, Sadi, “Bitlis Vakıfları ve Vakıf Eserleri” http://www.sadibayram.com/?page=makaleler&mid=51&id=3
- Berki, Ali Himmet,(Tarih yok).Vakfa Dair Yazılan Eserlerle Vakfiye ve Benzeri Eserlerde Geçen Istılah ve Tâbirler, Ankara.
- Çadırcı, Musa, (2013). Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
- Devellioğlu, Ferit,(2010).Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara.
- Ersoy, Osman,(1963). “Şer’iye Sicillerinin Toplu Kataloğuna Doğru”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, XXI, Ankara, s.33- 65.
- Ertem, Adnan, (2011). “Osmanlı’dan Günümüze Vakıflar”, Vakıflar Dergisi, XXXVI, Ankara, s.25-65.
- Güler, Saadet, (2011). 411 Numaralı Bitlis Şer’iyye Sicili’nin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi (H. 1311-1321 / M.1893-1903), (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
- Günay, Hacı Mehmet, (2012). “Vakıf”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXXXII, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, s.475-479.
- Kara, Mustafa, (2011). “Tekke”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXXX, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, 368-370.
- Kardaş, Hamza, (2010). 333 Numaralı Bitlis Şer’iyye Sicili’nin Transkripsiyonu (116 - 232. Sayfalar), (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
- Kazıcı, Ziya, (2003). Osmanlı Vakıf Medeniyeti, Bilge Yayınları, İstanbul.
- Köprülü, Fuad, (1974). “Vakıf Müessesesinin Hukukî Mahiyeti ve Tarihi Tekâmülü”, Vakıflar Dergisi, II, Vakıflar Genel Müdürlüğü, İstanbul, s.1- 35.
- Orbay, Kayhan, (2005). “Vakıfların Bazı Arşiv Kaynakları”, Vakıflar Dergisi, XXIX, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Ankara, s.27-41.
- Önkal, Ahmet, Nebi Bozkurt, (2011). “Cami”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, VII, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, s.46-56
- Polat, Ebru, (2006).H. 1310 (M. 1892) ve H. 1316.1317.1318 (M. 1898.1899.1900) Tarihli Değerlendirmesi,(Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri. Transkripsiyon ve
- Şemseddin Sami, (2005). Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul.
- Taşdemir, İlhami, (2010). 333 Numaralı Bitlis Şer’iyye Sicili’nin Transkripsiyonu (1 - 115. Sayfalar), (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
- Tuncel, Metin, (1992).“Bitlis”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, VI, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, s.225-228.
- Tekin, Rahmi, (2000).Bitlis Vakfiye Kayıt Defterleri’ ne Göre Bitlis Vakıfları, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
- Uluçay, Salih, (2006). 412 Numaralı Bitlis Şer'iyye Sicili'nin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
- Yediyıldız, Bahaeddin, (1992). “Vakıf”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXXXII, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, s.479-486.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 6 Temmuz 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 Cilt: 4 Sayı: 1 |
