Sulama Göleti Suyunun Yüzeysel Su Kalitesi ve Sulama Suyu Kalitesi Açısından Değerlendirilmesi; Usak İli Güllübağ Göleti Örneği

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 52 - 69, 30.06.2021

Esra Bozan Kapdı , Barış Bülent Aşık

Öz

Su kaynaklarının kalitesinin belirlenmesi ve izlenmesi kullanım amacına bağlı olarak büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada Uşak ilinde sulama amaçlı kullanılması planlanan Güllübağ baraj göletinden farklı dönemlerde (Mart Mayıs ve Temmuz) alınan su örnekleri yüzeysel su kalitesi ve sulama suyu kalite parametreleri açısından değerlendirilmiştir. Su örneklerinde yönetmeliklerde belirtilen fiziksel ve kimyasal analizler yapılmış ve sınır değerler ile karşılaştırılmıştır. Çalışmada gölet suyu sulamaya uygunluk açısından elektriksel iletkenlik (EC), ve toplam sertlik (TS) değerleri ile sodyum adsorbsiyon oranı (SAR), sodyum yüzdesi (%Na), magnezyum adsorbsiyon oranı (MAR), potansiyel tuzluluk (PS) ve permeabilite indeksi (PI), Kelley indeksi (KI) gibi parametreler kullanılmıştır.Elde olunan sonuçlara göre Güllübağ göleti amonyum azotu, nitrat azotu, nitrit azotu, toplam kjeldahl azotu ve toplam fosfor içeriği bakımından yüzeysel su kalitesi olarak 3. ve 4. sınıfta yer aldığı, CI ve SO4 içeriği açısından 2. ve 1 sınıf, B konsantrasyonu açısından ise 2. sınıf, N bileşikleri açısından 4.sınıf, BOİ 3. sınıf, KOİ 2. sınıf sulama suyu olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca sulamaya uygunluk açısından hesaplana parametreler değerlendirildiğinde; Güllübağ sulama göleti suyu % Na değeri 52.8 ile 54.6 arasında, SAR değeri 3.1 ile 3.5, MAR değeri 35.6 ile 37.1, TDS değerleri 782 ile 1038 mg L-1, PS açısından değerlendirildiğinde 4.41-5.72 meq L-1, Kelley indeks değerleri 0.94 ile 1.0 ve PI değerleri 72.5 ile 74.9 arasında değişim göstermiştir. Analizi yapılan ağır metaller açısından sulama yönünden bir problem bulunmamaktadır. Sonuç olarak değerlendirilen su kaynağının sulama amaçlı kullanımında dikkatli olunması ve toprak özellikleri ile yetiştirilecek bitkinin toleransları da dikkate alınarak uygulamalar yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

yüzeysel su, sulama, kalite parametreleri, gölet

Teşekkür

Bu çalışmayı yapmama olanak sağlayan Devlet Su işleri 2. Bölge Müdürlüğü personeli mesai arkadaşım olan Çevre Mühendisi Ahmet Avni ATAYOL' a ve çalışma boyunca desteklerini esirgemeyen değerli hocam, Doç.Dr. Barış Bülent AŞIK ' a teşekkürlerimi sunarım.

Kaynakça

• Aksoy, A., Demir, F., Öztürk, S., 2014. Türkiye’de Tarımsal Amaçlı Su Kullanımı ve Sürdürülebilirliği, XI.Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 3-5 Eylül, Samsun. s: 462-469.
• Aksungur, N., Firidin, Ş., 2008. Su Kaynaklarının Kullanımı ve Sürdürülebilirlik. SUMAE Yunus Araştırma Bülteni, 8:2.
• Atıcı T., Obalı O., Calışkan H., 2005. Su kirliliğinin ve fitoplanktonik alg florasının Bayındır Baraj Gölü'nde kontrolü. EgeFAS, 22(1-2):79-82.
• Ayers, R.S., Westcot, D.W. 1985. Water quality for agriculture. Irrigation and drainage paper No. 29. Food and agriculture organization of the United Nations. Rome, 1-117.
• Ayyıldız, M., 1983. Sulama Suyu Kalitesi ve Tuzluluk Problemleri, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:897, Ankara. 282 s.
• Barlas, M., 2011. Su kalitesi tayin yöntemleri. Yüksek Lisans Ders Notları, Muğla 28 s.
• Bauder, TA., Waskom, RM., Sutherland, PL., Davis, JG., 2011. Irrigation water quality criteria. Colorado State University Extension Publication, Crop series/irrigation. Fact sheet no. 0.506, 4 pp
• Chapman, D., Kimstach, V., 1996. Chapter 3. Selection of Water Quality Variables. Water Quality and Assesments-A Guide to Use of Biota, Sediments and Water in Enviromental Monitoring, Second Edition, Chapman, D. (ed), pp 1-56,UNESCO / WHO/ UNEP.
• Chapman, D., 1996. Waterquality Assessments- A Guide to Use of Biota, Sediments and Water in Environmental Monitoring- Second Edition. UNESCO/WHO/UNEP,651,Cambridge.
• Dişli M., Akkurt F., Alicilar A., 2004. Şanliurfa Balikligöl Suyunun Bazi Kimyasal Parametrelerinin Mevsimlere Göre Değişiminin Değerlendirilmesi. Gazi Üniv Mühendislik-Mimarlık Fak Derg. 19(3):287-294.
• DSİ, 2019. 2018 yılı faaliyet raporu. DSİ Genel Müdürlüğü Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı.
• Doneen L., .D., 1964. Notes on water quality in agriculture, Department of Water Science and Engineering, University of California, Davis.
• Dorak, S., Aşık, B.B., Özsoy, G., 2019. Tarımda Su Kalitesi ve Su Kirliliğinin Önemi. Bursa Nilüfer Çayı Örneği, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33 (1): 151-166.
• Eaton, F.M. (1950). Significance of carbonates in irrigation waters. Soil Science, 69: 123-133.
• Egemen Ö., Sunlu U., 1999. Su kalitesi. Ege Üniv. Su Ürünleri Fakültesi Yayınları, Yayın No:14 İzmir, Ege Üniversitesi Basımevi 150 s.
• Merouche, A., Selvam, S., Imessaoudene, Y., Maten, C.N., 2019. Environment, Development and Sustainability. Assessment of dam water quality for irrigation in the northeast of catchment Cheliff‑Zahrez, Central Algeria. https://doi.org/10.1007/s10668-019-00447-9. 20 Nisan 2021.
• Garg, R., Rao, R., Uchchariya, D., Shukla, G., Saksena, D., 2010. Seasonal variations in water quality and major threats to Ramsagar reservoir, India. AJEST, 4(2):061-076.
• Gümüş, N.E., Akköz, C., 2020. Eber Gölü (Afyonkarahisar) Su Kalitesinin Araştırılması, Lımnofısh-Journal of Limnology and Freshwater Fisheries Research 6(2): 153-163 (2020).
• Joshi, D.M., Kumar, A., Agrawal, N., 2009. Assessment of the irrigation water quality of river Ganga in Haridwar district, Rasayan Journal of Chemistry, 2(2): 285–292.
• Ibraheem, A.M., Khan, S.M.M.N., 2017. Suitability Assessment of Groundwater for Irrigation Purpose in Veppanthattai Block , Perambalur District , Tamil Nadu, World of Scientific News, 81(3): 81–93.
• Joshi, D.M., Kumar, A., Agrawal, N., 2009. Assessment of the irrigation water quality of river Ganga in Haridwar district, Rasayan Journal of Chemistry, 2(2): 285–292.
• Kanber, R., Kırda, C., Tekinel, O., 1992. Sulama Suyu Niteliği ve Sulamada Tuzluluk Sorunları. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 21, Adana, 341s.
• Kara, M., 2005. Sulama ve Sulama Tesisleri, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü, Konya.
• Kasımoğlu, C., Yılmaz, F., 2014. Tersakan Çayı'nın (Muğla, Türkiye) Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özelliklerinin Araştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 16 (2):51-67.
• Kelly W., P., 1963. Use of Saline Irrıgation Water, Soil Science, 95(6): 385–391.
• Ibraheem A.M., Khan S.M.M.N., (2017), Suitability Assessment of Groundwater for Irrigation Purpose in Veppanthattai Block , Perambalur District , Tamil Nadu, World of Scientific News, 81(3): 81–93.
• Kızıloğlu, F.M., Kuşlu, Y., Tunç, T., Yanık, R., 2007. Erzurum İlindeki Bazı Su Kaynaklarının Kalitelerinin Bitki, Toprak ve Sulama Sistemi Açısından Değerlendirilmesi: Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 38(2): 173-179.
• Köse E., Cicek A., Uysal K., Tokatlı C., Emiroglu O., Arslan N., 2015. Heavy Metal accumulations in water, sediment, and some cyprinid species in Porsuk Stream (Turkey). Water Environ Res. 87(3):195-204.
• Obiefuna, G.I., Sheriff, A., 2011. Assessment of Shallow Ground Water Quality of Pindiga Area, Yola Area, NE, Nigeria for Irrigation and Domestic Purposes. Research Journal of Environmental and Earth Sciences 3: 2: 131-141.
• Ochqun, M.H., 2015. Türkiye’de Su Yönetiminin Kurumsal Yapısına İlişkin Tespitler – Öneriler, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. s: 21.
• Omotoso O.A., Ojo O.J., 2012. Assessment of quality of river Niger floodplain water at Jebba , central Nigeria : implications for irrigation, Water Utility Journal, 4: 13–24.
• Paliwal, K.V. 1972. Irrigation with saline water. New Delhi, IARI, 198p. Sawyer, CN., McCarty, PL., Parkin, GF., 2003. Chemistry for environmental engineering and science. fifth ed. New York: McGraw-Hill Inc. 152 p.
• Selvam, S., Singaraja, C., Venkatramanan, S., & Chung, S. Y., 2018. Geochemical appraisal of groundwater quality in Ottapidaram Taluk, Thoothukudi District, Tamil Nadu using graphical and numerical method. Journal of the Geological Society of India, 92: 313–320.
• Singh KP., Mohan D., Singh VK., Malik A., 2005. Studies on distribution and fractionation of heavy metals in Gomti river sediments—a tributary of the Ganges, India. J Hydrol. 312(1):14-27.
• SKKY, 1991. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Teknik Usüller Tebliği, Resmi Gazete 7.1.1991 tarih ve 20748 sayı, Ankara.
• YSKYY, 2015. Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği, Resmi Gazete 5.4.2015 tarih ve 29327 sayı, Ankara.
• Zhao, M.M., Wang, S.M., Chen, Y.P., Wu, J.H., Xue, L.-G., Fan, T.T., 2020. Pollution status of the Yellow River tributaries in middle and lower reaches. Science of The Total Environment, 722: Article 137861.
• Wilcox, L.V., 1955. Classification and use of Irrigation Waters. U.S. Dept. of Agric., Circular No. 696, 19 p.