Ankara İli Ayaş İlçesinde Kuraklığın Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 119 - 130, 31.12.2021

Muhammed Cem Akcapınar , Belgin Çakmak

Öz

Türkiye ve dünyada son yıllarda kuraklık olaylarının sayı ve şiddetinde önemli artışlar gözlenmektedir. Kuraklık başlangıcı ve sonu net olarak belirlenemeyen, sonuçları yıkıcı felaketlere dönüşebilen, başta su kaynakları olmak üzere tarım, sanayi ve turizm sektörü ile yaban hayatı ve nüfusun yoğun olduğu kentlerde yaşamı tehdit eden önemli bir doğal afettir. Araştırmada son yıllarda yağışların azalmasıyla birlikte kuraklık açısından riskli bölgeler arasında yer alan Ankara İli Ayaş İlçesi çalışma alanı olarak belirlenmiştir. Çalışmada FAO-Penman Monteith (PM), Blaney Criddle (BC), Hargreaves Samani (HS) ve Thorntwaite (TW) yöntemleriyle potansiyel evapotranspirasyon (PET) değerleri hesaplanmış ve sonuçların karşılaştırılması yapılmıştır. PM yöntemiyle hesaplanan yıllık ortalama evapotranspirasyon miktarına en yakın tahmini yapan yöntemin BC olduğu belirlenmiştir. Elde edilen PET değerlerinden yararlanılarak Su Yılına göre SPEI, PDSI ve PHDI indeksleriyle kuraklık analizleri gerçekleştirilmiştir. Sonuçların değerlendirilmesi kuraklık indekslerinin şiddet sınıflandırmalarına göre Frekans Analizleriyle yapılmıştır. Böylece hem kuraklık indekslerinin hem de PET tahmin yöntemlerinin karşılaştırılması sağlanmıştır. Ayaş İlçesi 37 yıllık zaman diliminde sıklıkla kurak dönemler geçirmiştir. PM yöntemi temel alınan 12 aylık SPEI analizine göre araştırma periyodunda 2 yıl olağanüstü, 5 yıl çok şiddetli, PDSI ve PHDI indekslerine göre ise 1 yıl olağanüstü, 7 yıl çok şiddetli kuraklıkların görüldüğü dönemler yaşanmıştır.

Anahtar Kelimeler

SPEI, Palmer, Blaney-Criddle, Hargreaves, Thorntwaite

Teşekkür

Katkılarından dolayı Elektrik-Elektronik Mühendisi Osman ESKİOĞLU'na teşekkür ederim.

Kaynakça

• Allen, R.G., Pereira, L.S., Raes, D., Smith, M. 1998. FAO Irrigation and Drainage Paper No. 56, Guidelines for computing crop water requirements “Crop evapotranspiration”. Food and Agric. Organization of the United Nations, Rome, Italy, 300 pp.
• Bağçacı, S. Ç. ve Şarlak, N. 2019. Karaman İli Potansiyel Evapotranspirasyon Tahmini, Toprak Su Dergisi, 1-8.
• BMÇMS, 1996. Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi. Paris.
• Dai, A., 2012. NCAR Climate Data Guide “Palmer Drought Severety Index”. “https://climatedataguide.ucar.edu/climate-data/palmer-drought-severity-index-pdsi” Ağustos 27, 2021.
• Demirci, O., 2017. Ayaş Kaymakamlığı İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü “Ayaş Brifing 2017” https://ankara.tarimorman.gov.tr/Menu/59/Ayas-Ilce-Mudurlugu. Ağustos 27, 2021.
• Doorenbos, J., Pruitt, W.O. 1977. FAO Irrigation and Drainage Paper No. 24, Guidelines for Predicting Crop Water Requirements. Rome, Italy.
• FAO, 2012. FAO Land and Water Digital Series “ET0 Calculator”. http://www.fao.org/land-water/databases-and-software/eto-calculator/es/.
• Güngör, Y., Erözel, Z., Yıldırım, O. 2004. Sulama. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 1540, Ders Kitabı: 493. Ankara.
• Hargreaves, G.H., Samani, Z.A. 1985. Reference Crop Evapotranspiration from Temperature. Applied Engineering in Agriculture, 1(2): 96-99.
• IDMP, 2021. Integrated Drought Management Programme (IDMP) “Palmer Hyrological Severety Index”. https://www.droughtmanagement.info/palmer-hydrological-drought-index-phdi/, Ağustos 27, 2021.
• Liu, C., Yang, C., Yang, Q., Wang, J. 2021. Spatiotemporal drought analysis by the standardized precipitation index (SPI) and standardized precipitation evapotranspiration index (SPEI) in Sichuan Province, China. Scientific Reports, 11(1), 1-14.
• MGM, 2021. Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) “Kuraklık İzleme Yöntemleri ve Çeşitleri”, https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/kuraklik-analizi.aspx?d=yontemsinif#sfB, Ağustos 30, 2021.
• NASA, 2021. NASA Langley Research Center (LaRC) “POWER Project”. https://power.larc.nasa.gov/, Last modified date:08/05/2021, Ağustos 16, 2021.
• Palmer, W.C., 1965. Meteorolojik Kuraklık . Araştırma Belgesi No. 45. Amerika Birleşik Devletleri Hava Bürosu. Washington.
• RStudio Team, 2020. RStudio: Integrated Development for R. RStudio, PBC, Boston, MA URL http://www.rstudio.com/.
• Svoboda, M. D. and Fuchs, B. A. 2016. Handbook of drought indicators and indices. World Meteorological Organization. Geneva, pp.1-44.
• Şimşek, O. 2010. Türkiye’de Tarım Yılı Kuraklık Değerlendirmesi ve Bitki Gelişim Modeli ile Buğdayda Kuraklık-Verim Analizi. A.Ü. Ziraat Fak. Doktora Tezi, Ankara, 2010.
• Thornthwaite, C. W. and Mather, J. R. 1955. The water balance. centerton: Drexel institute of technology. Publications in climatology, 8(1). 104p.
• Tigkas D., Vangelis H., Tsakiris G. 2015. DrinC: a software for drought analysis based on drought indices. Earth Science Informatics, 8(3):697-709. doi: 10.1007/s12145-014-0178-y
• Türkeş, M., Akgündüz, S., Demirörs, Z. 2009. Palmer Kuraklık İndisine göre İç Anadolu Bölgesi’nin Konya Bölümü’ndeki kurak dönemler ve kuraklık şiddeti. Coğrafi Bilimler Dergisi, 7(2), 129-144.
• Vicente-Serrano, S. M., Beguería, S. and López-Moreno, J. I. 2010. A multi-scalar drought index sensitive to global warming: Te standardized precipitation evapotranspiration index. J. Clim. 23(7), 1696–1718.