Uzaktan Algılama Yöntemleri ile Kentsel Yüzey Sıcaklıklarının Haritalanması, Yozgat Kenti Örneği

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 38 - 43, 29.12.2023

Beyza Naciye Saka İlker Atmaca

Öz

Yoğun kentleşme ve imar faaliyetleri ile bitki yüzeylerinin azalması gibi etmenler, kentsel ısı adalarının oluşmasına sebep olmakta ve mikroklima üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Bu çalışma kapsamında kentleşmenin özellikle son 10 yıllık süreç içerisinde ivme kazandığı ve zengin bitki örtüsüne sahip olan kentlerden birisi olan Yozgat ili, Merkez ilçesinde yapılaşmanın en yoğun olduğu alanlarda, 2012-2022 yılları arasında arazi yüzey sıcaklığı (LST) ve normalize edilmiş fark bitki indeksi (NDVI) değerleri incelenerek kentleşmenin kentsel termal çevre üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir.
Bu çerçevede LST ve NDVI değerlerinin hesaplanmasında 3 Ağustos 2012 ve 12 Ağustos 2022 tarihlerine ait Landsat 8 uydu görüntüleri kullanılmıştır. Yozgat ilinin en sıcak ve kurak olduğu Ağustos ayına ait uydu görüntüleri Landsat uydusunun termal bantları kullanılarak işlenmiş, yüzey sıcaklık modelleri üretilmiş ve bunlar ile NDVI değerleri arasındaki ilişkiler analiz edilmiştir. Buna göre Yozgat ili merkez ilçesinde 2012-2022 yılları arasında yaşanan imar faaliyetleri sonucundaki yapı yoğunluğundaki artış ve sağlıklı bitki yüzey oranındaki azalışlar, arazi yüzey sıcaklığının yaklaşık 1.18℃ artışına sebep olmuştur. Sonuç olarak, Yozgat ili merkez ilçesi örneğinde kentsel ısı adası (KIA) etkisinin oluşumunun önlenmesi ve kent mikro kliması üzerinde oluşturduğu olumsuz etkilerin azaltılabilmesine yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kentsel ısı adası, Kent mikrokliması, Landsat, Uzaktan algılama, LST

Kaynakça

• [1] J.A. Voogt, T.R. Oke, “Thermal Remote Sensing of Urban Climates. Remote Sensing of the Environment”, Remote Sensing of Environment, pp, 370‐384, 2003.
• [2] C. Rosenzweig, W.D. Solecki, L. Paschall, M. Chopping, “Characterizing The Urban Heat Island In Current and Future Climates New Jersey”, Environmental Hazards, pp, 51‐62, 2005.
• [3] D.R. Streutker, “A Study of The Urban Heat Island of Houston, Texas”, Doctoral dissertation, Rice University, 2003
• [4] G. Kaplan, U. Avdan, Z.Y. Avdan, “Urban Heat Island Analysis Using the Landsat 8 Satellite Data: A Case Study in Skopje, Macedonia”, In Multidisciplinary Digital Publishing Institute Proceedings Vol. 2, No. 7, pp, 358, 2022.
• [5] A.H. Rosenfeld, H. Akbari, J.J. Romm, “Cool Communities: Strategies For Heat Island Mitigation and Smog Reduction”, Energy and Buildings, pp, 57–62, 1998.
• [6] Ö. Akyürek, “Termal Uzaktan Algılama Görüntüleri ile Yüzey Sıcaklıklarının Belirlenmesi: Kocaeli Örneği”, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 2020.
• [7] Ö. Alkan, H.G. Coşkun, H. Çelik, M.N. Alkan, S. Kandil, Y. Okur, E. Eraydın, “Uzaktan Algılama Yöntemleri ile Potansiyel Jeotermal Alanların Belirlenmesi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, pp, 171-182, 2017.
• [8] A. Şekertekin, H. Kutoğlu, Ş. Kaya, A.M. Marangoz, “Uydu Verileri ile Arazi Örtüsündeki Yer Yüzey Sıcaklığı Değişimlerinin Analizi: Zonguldak Örneği”, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 15. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara, Mart 2015.
• [9] Ş.M. Kaymaz, “İklim Değişikliğine Bağli Deniz Yüzey Suyu Sıcaklığının Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Yöntemleri ile İzlenmesi ve Modellenmesi”, Doktora Tezi, Muğla, 2017.
• [10] Y. Julien, J.A. Sobrino, W. Verhoef, “Changes in Land Surface Temperatures and NDVI Values Over Europe Between 1982 and 1999”, Remote Sensing of Environment, pp, 43-55, 2006.
• [11] W. Zhao, A.N. Li, J. Zheng, “A Study On Land Surface Temperature Terrain Effect Over Mountainous Area Based On Landsat 8 Thermal Infrared Data”, Remote Sensing Technology and Application, pp, 63-73, 2016.
• [12] TKGM, “Yozgat İli Merkez İlçe Yüz Ölçümü”, https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/ [Erişim Tarihi: 01.04.2023].
• [13] TÜİK, “Yozgat İli 2012 ve 2022 Nüfus Verileri”, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr [Erişim Tarihi: 31.03.2023].
• [14] I. Sandholt, K. Rasmussen, J. Andersen, “A Simple Interpretation of The Surface Temperature/Vegetation Index Space for Assessment of Surface Moisture Status”, Remote Sensing of Environment, pp, 213‐224, 2002.
• [15] M. Ünal Çilek, “Kentsel Yüzey Isı Adalarının Belirlenmesinde Yer Yüzey Sıcaklık Verilerinin Kullanımı”, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, pp. 213-222, Ocak 2022.
• [16] B. Khorrami ve O. Gündüz, “Uzaktan Algılama ve CBS'nin Yüzey Sıcaklığı ve Kentsel Isı Adası Tespit ve Analizinde Uygulanması”, Meteorolojik Uzaktan Algılama Sempozyumu (UZALMET 2019), Antalya, 2019.
• [17] Ö. Akyürek, “Termal Uzaktan Algılama Görüntüleri ile Yüzey Sıcaklıklarının Belirlenmesi: Kocaeli Örneği”, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 2020.
• [18] M. K. Özkök, E. Tok, H. M. Gündoğdu ve G. Demir, “Arazi Yüzey Sıcaklığı Farklılaşmalarının Kentsel Gelişim ve Planlama Süreçleri Açısından Uzaktan Algılama Verileri ile Değerlendirilmesi: Çorlu/Çerkezköy/Ergene/Kapaklı Alt Bölgesi Örneği”, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, pp. 69-79, 2017.
• [19] B. Yamak, Z. Yağcı, B. B. Bilgilioğlu ve R. Çömert, “Kentleşmenin Arazi Yüzey Sıcaklıklarına Etkisinin Araştırılması Bursa İli Örneği”, Türkiye Ulusal Fotogrametri ve Uzaktan Algılama Birliği (TUFUAB)’ın, X. Teknik Sempozyumu, Aksaray, 2019.