Kırıkkale-Yozgat arasındaki bölgenin güneyinin tektonik çizgiselliklerin (Batı Anadolu, Türkiye) gravite anomali verileri kullanılarak tanımlanması

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 21 - 26, 30.06.2024

Funda Bilim

Öz

Gravite anomalileri kayaçların yoğunluk farklarını yansıtır ve anomalilerin genliği jeolojik yapıların kalınlığı ve yoğunluk kontrastı ile orantılıdır. Kısa dalga boylu (<250 km) ve negatif anomaliler genellikle kabuktaki yapılar ile ilişkilidir. Anomaliye neden olan yapıların lokasyonlarının ve tektonik çizgiselliklerin belirlenmesinde 1970’lerden beri gravite yöntemi başarı ile uygulanmaktadır. Bu çalışmada, Kırıkkale-Yozgat arasındaki bölgenin güneyinin Bouguer gravite anomali verisi incelenmiştir. Güç spektrumu yönteminden çalışma alanında 34.76 km, 8.24 km ve 0.96 km olmak üzere üç temel derinlik elde edilmiştir. Anomaliye neden olan jeolojik kaynaklar üst kabukta yer almaktadır. Gravite verisinin yatay gradiyentinin maksimum genlik haritasından elde edilen tektonik çizgisellikler genellikle KD-GB ve KB-GD yönelimindedir. Maksimum yatay gradiyent genlik haritasından Kırıkkale- Kaman arasında muhtemelen granitoid, metamorfik ve ofiyolitik kayaçlarla ilişkili derin kaynaklı elips şeklinde kapanıma sahip 4 adet jeolojik kaynak belirlenmiştir. Çalışma alanında belirlenen kabuktaki gravimetrik süreksizlikler bölgenin önemli bir bölgesel alan stresine maruz kaldığının göstergesidir.

Anahtar Kelimeler

Bouguer Gravite Anomali Yatay Gradiyent Güç Spektrumu Yöntemi Tektonik Çizgisellik, Bouguer Gravite Anomali, Yatay gradiyent

Kaynakça

• M. C. Göncüoğlu, V. Toprak, İ. Kuşcu, A. Erler and E. Olgun, “Geology of the Western Part of the Central Anatolian Massif, part 1: southern section,” Turkish Petroleum Corporation (TPAO), Report No: 2909, pp. 1-140, 1991.
• A. M. C. Şengör and Y. Yılmaz, “Tethyan Evolution of Turkey. A Plate TectonicApproach,” Tectonophysics, vol.75, no. 3-4, pp. 181-241, Jun. 1981, doi: 10.1016/0040-195(81)90275-4.
• A. I. Okay and O. Tüysüz, “Tethyan Suture of Northern Turkey,” In: Durand B, Jolivet L, Horvath F, Seranne M (eds) The Mediterranean basins: Tertiary extension within the Alpine orogen, Geol. Soc. London Spec. Publ., vol. 156, no. 1, pp. 475-515, Jan. 1999, doi: 10.1144/GSL.SP.1999.156.01.22.
• K. M. Yalınız and M. C. Göncüoğlu, “General Geological Characteristics and Distribution of the Central Anatolian Ophiolites,” Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri, vol. 20, pp. 19-30, 1998.
• İ. Ketin, “Yozgat Bölgesinin Jeolojisi ve Orta Anadolu Masifinin Tektonik Durumu,” Türkiye Jeoloji Bülteni, vol. 6, no. 1, pp. 1-40, Aralık 1955.
• A. I. Okay, M. Satır, C. Shang, “Ordovician Metagranitoid from the Anatolide-Tauride Block, Northwest Turkey: geodynamic implications,” Terra Nova, vol. 20, no. 4, pp.280-288, Aug. 2008, doi:10.1111/j.1365-3121.2008.00818.x.
• F. Toksoy-Köksal, “Ekecikdağ Magmatik Birliği (Orta Anadolu) Granitoyidlerinin Petrojenezi: Mineral Kimyası Perspektifi,” Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri, vol. 37, no. 2, pp. 139-178, Sep. 2016, doi: 10.17824/yrb.23361.
• S. Aydoğan, “Cihanpaşa (Yozgat) Bölgesinin Güney Kesimindeki Manganez Cevherleşmesinin Jeokimyasal Özellikleri ve Kökeni,” Türkiye Jeoloji Bülteni, vol. 65, no. 1, pp. 1-34, Ocak 2022.
• A. Ateş, P. Kearey, and S. Tufan, “New Gravity and Magnetic Maps of Turkey,” Geophys. J. Int., vol. 136, no. 2, pp. 499-502, Feb. 1999, doi: 10.1046/j.1365-246X.1999.00732.x.
• A. Ateş, F. Bilim, A. Büyüksaraç, A. Aydemir, Ö. Bektaş, and Y. Arslan, “Crustal Structure of Turkey from Aeromagnetic, Gravity and Deep Seismic Reflection Data,“ Surv. Geophys., vol. 33, no. 5, pp. 869-885, Sep. 2012, doi: 10.1007/s10712-012-9195-x.
• E. Bingöl, “Geological Map of Turkey (Scale:1/2.000.000),” General Directorate of Mineral Research and Exploration (MTA), Ankara, 1989. A. Spector and F. S. Grant, “Statistical Models for Interpretation Aeromagnetic Data,” Geophys., vol. 35, no. 2, pp. 293-302, Apr. 1970, doi:10.1190/1.1440092.
• L. Cordell and R. G. Henderson, “Iterative Three-Dimensional Solution of Gravity Anamaly Data Using a Digital Computer,” Geopyhys., vol. 33, no. 4, pp. 596-601, Aug. 1968, doi: 10.1190/1.1439955.
• R. J. Blakely, and R. W. Simpson, “Approximating Edges of Source Bodies from Magnetic or Gravity Anomalies,” Geophys., vol. 51, no. 7, pp. 1494-1498, Jul. 1986, doi. 10.1190/1.1442197.
• F. Bilim, N. Öksüz, E. Kolay and İ. Koçak, “A Correlation of Magnetic Data and Seismic Vp-Velocity of Geology and Tectonic Structure of Yozgat and Its Surrounding Area,” Electronic Letters on Sci. & Eng., vol. 17, no. 2, Dec. 2021.