Faklı İklim Bölgesi Topraklarında Erozyona Duyarlılığın Arazi Kullanım Şekillerine Bağlı Değişimi

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 31 - 38, 13.06.2022

Saniye Demir , Berkay Arslan , Hayati Gönültaş

Öz

Öz:Farklı arazi kullanımı altındaki bir havza ya da yamaç arazisinde, erozyona karşı alınan en etkili ve ekonomik olarak uygulanabilir koruma yöntemlerinin belirlenmesi ve uygulanması çok önemlidir. Toprakların erozyona duyarlılıklarının belirlenmesinde Universal Toprak Kayıpları Denkleminden yararlanılmaktadır. Özellikle su erozyonuna karşı toprak partiküllerinin gösterdiği direnci ifade eden K değerinin belirlenmesi gerekmektedir. K faktörü yağış erozyon indeksi başına düşen toprak kaybıdır. Toprağın tekstürü (kum, kil ve silt), organik madde içeriği ve ayrıca toprağın iletkenlik ve srüktürü gibi 6 parametreden etkilenmektedir. Bu çalışmada; Doğu Karadeniz ve İç Anadolu bölgesinde yer alan farklı arazi kullanımı altındaki 6 ilden 75 adet toprak örneği alınmıştır 0-20 cm derinlikten alınan toprak örneklerinde yapılan fiziksel ve kimyasal analizler sonucu K faktörü belirlenmiştir. Arazi kullanımına bağlı olarak toprakların aşınım değerleri incelendiğinde, çalışma alanlarının kuvvetli ve orta derecede aşınmaya karşı duyarlı olarak sınıflandırılmıştır. Bulunan bu sonuç, çalışma alanına ait toprakların erozyona karşı çok hassas olduğunu ifade etmektedir. Bundan dolayı, uygun uygun arazi kullanım planlamasının yapılması çok önemlidir. .

Anahtar Kelimeler

Erozyona duyarlılık, K faktörü, USLE, Arazi kullanım şekilleri

Destekleyen Kurum

TOGÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Yönetim Birimi

Proje Numarası

2019/50

Kaynakça

• Avcı, V., Sunkar, M. ( 2012). Bulancak’ta (giresun) sel ve taşkın olaylarına neden olan Pazarsuyu, İncüvez, Kara ve Bulancak derelerinin morfometrik analizleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28(2):15-41.
• Bagarello, V., Di Stefano, C., Ferro, V., Giordano, G., Iovino, M. and Pampalone, V. (2012) Estimating the USLE the Soil Erodibility Factor in Sicily, South Italy. Applied Engineering in Agriculture, 28, 199-206.
• Bouyoucos G J (1951). A recalibration of the hydrometer method for making mechanical analysis of soils. Agronomy Journal, 43; 435–438.
• Cebel, H., Akgül, S., Doğan, O., Elbaşı, F. (2013). Türkiye büyük toprak gruplarının erozyona duyarlılık “K” faktörleri, Toprak Su Dergisi, 2(1): (30-45).
• Kara, Ö., Çakıroğulu, K., Koralay, N. (2018). Foldere Yağış Havzasında RUSLE Yöntemine Göre Toprak Erozyonunun Belirlenmesi, Bartın Orman Fakültesi Dergisi,20 (3): 638-652.
• Kırcı, A., (2019). ORDU-ÜNYE’DE coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama teknikleri kullanılarak RUSLE erozyon modeline göre toprak kaybının tahmini, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans tezi.
• Panagos, P., Meusburger, K., Alewell, C. and Montanarella, L. (2012). Soil Erodibility Estimation Using LUCAS Point Survey Data of Europe. Environmental Modeling & Software, 30,143-145. http://dx.doi.org/10.1016/j.envsoft.2011.11.002
• Pimentel, D., Harvey, C., Resosudarmo, P., Sinclair, K., Kurz, D., McNair, M., Crist,S., Shpritz, L., Fitton, L., Saffouri, R. and Blair, R. (1995) Environmental and Economic Costs of Soil Erosion and Conservation Benefits. Science, 267, 1117-1123.
• Renard, K., Foster, G., Weesies, G., McCool, D. and Yoder, D. (1997) Predicting Soil Erosion by Water: A Guide to Conservation Planning with the Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE). US Department of Agriculture, Agriculture Handbook No.703USDA, USDA, Washington DC.
• Manyiwa, T. and Dikinya, O. (2013) Using Universal Soil Loss Equation and Soil Erodibility Factor to Assess Soil Erosion in Tshesebe Village, Northeast Botswana. African Journal of Agricultural Research, 8, 4170-4178.
• Tran, L.T., Ridgley, M.A. and Duckstein, L. (2002) Application of Fuzzy Logic Based on the Revised Universal Soil Loss Equation. Catena, 47, 203-226. http://dx.doi.org/10.1016/S0341-8162(01)00183-7.
• Tüzüner, A., (1990). Toprak ve su analiz laboratuvarları el kitabı, Tarım Orman ve Köy İşleri Bakanlığı.
• Wang, G., Gertner, G., Liu, X. and Anderson, A. (2001) Ncertainty Assessment of Soil Erodibility Factor for Revised Universal Soil Loss Equation. Catena, 46, 1-14. http://dx.doi.org/10.1016/S0341-8162(01)00158-8
• Wischmeier, W.H. and Smith, D.D. (1978) Predicting Rainfall Erosion Losses: A Guide to Conservation Planning. USDA Agriculture Handbook No. 537, USDA, Washington DC.
• Yüksek, T., Okatan, A., (1998). Trabzon Limni deresi havzası topraklarının bazı fiziksel özellikleri ile erozyon eğilimi değerlerinin araştırılması. Cumhuriyetimizin 75.Yılında Ormancılığımız Sempozyumu, İstanbul.