TARIMSAL İSTİHDAM EKSENİNDE TR83 BÖLGESİ İŞ GÜCÜ GÖSTERGELERİNE GENEL BAKIŞ

Yıl 2023, Cilt: 01 Sayı: 04, 468 - 496, 20.12.2023

Murat Şimşek

https://doi.org/10.61138/bolgeselkalkinmadergisi.1310034

Öz

TTR83 Düzey 2 Bölgesi, ülke ortalamalarından çok daha yüksek oranlarda insan kaynağını tarımda istihdam etmektedir. Çalışanların önemli bölümünü ücretsiz aile işçileri oluşturmakta; gizli ve atıl istihdam olgusu ile birlikte, rekabet edebilirliğini günden güne yitirdiği gözlenen ve sanayi ile yeterince bütünleşememiş bölge tarımının yapısal sorunları, bir an önce çözümler üretilmesini beklemektedir. Genel ekonomik yapı, üretim altyapısı ve sürdürülebilirliği ile bu sorunların sosyal yaşamı derinden etkilediği anlaşılmakta, iş gücünden çözülme ve kopuşları da beraberinde getirdiği görülmektedir. Bu çalışmada, TR83 Düzey 2 Bölgesi’nin iş gücü göstergeleri, ülke değerleri ile birlikte ele alınmış; son on yıldaki davranış ve eğilimleri, mutlak büyüklük, göreli ağırlık ve payları, karşılaştırılıp kavranabilmelerini kolaylaştıracak endeks hesapları ile birlikte incelenmiştir. Tarımsal istihdamda yaşanan değişimin sosyoekonomik yaşam üzerindeki etkilerine temel makroekonomik ve diğer göstergelerle değinilmiş, bulgular tartışılmış, çözüm önerileri ve müdahale alanları belirlenmiştir. Bölgede sosyoekonomik yaşamın her alanında rekabet edebilirliğin ve toplumsal gönencin yükseltilmesi için tarımsal üretimde sürdürülebilirliği sağlamak, istihdamdan kopan iş gücünü eğitmek, girişimciliği geliştirmek, tarımsal sanayi başta olmak üzere imalat sanayi alt kolları, üretim yapısı ile hizmetler sektörünü güçlendirmek ve yoksullukla mücadele etmek gerekmektedir. Bu çalışmanın uzun erimli, disiplinler arası, çok boyutlu politika ve programların yaşama geçirilmesi ile mümkün olabileceği değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

TR83 Düzey 2 Bölgesi, Tarımsal İstihdam, İşgücü Göstergeleri, TR83 Düzey 2 Bölgesi'nde Tarım

GENERAL OVERVIEW OF LABOR FORCE INDICATORS IN TR83 REGION IN THE CONTEXT OF AGRİCULTURAL EMPLOYMENT

Öz

TR83 NUTS II Region, employs a significantly higher proportion of human resources in agriculture sector compared to the national averages. The considerable number of workers engaged as unpaid family laborers, along with the phenomena of hidden and underutilized employment, highlighting the structural problems of the region's agriculture. This sector is observed to be gradually losing its competitiveness and insufficiently integrated with the industry. These challenges profoundly impact the general economic structure, production infrastructure, sustainability, and social life, Leading to labor dissipation and disconnection. In this study, labor indicators of the TR83 NUTS II Region are scrutinized in conjunction with national benchmarks. The behavioral patterns and trends during the past decade are analyzed using index calculations, enabling a comprehensive comparison and understanding of absolute sizes, relative weights and shares. The findings are deliberated upon, and solutions and intervention areas are outlined. To enhance competitiveness and social well-being across all facets of socio-economic life in the region, it is necessary to ensure sustainability in agricultural production, provide training for detached labor force, foster entrepreneurship, strengthen manufacturing sub-sectors including agricultural industry, improve production structure and services sector, and combat poverty. It is considered that this study will be actualize with the implementation of interdiciplinary and multidimensional long-term policies and programs.

Anahtar Kelimeler

TR83 NUTS II Region, Agricultural Employment, Agriculte in TR83 NUTS II Region, Labor Force Indicators

Kaynakça

• Ajans Bizim (2023). “Tarımsal Nüfus Yaşlanıyor”, https://ajansbizim.com.tr/tarimsal-nufus-yaslaniyor-1106231128.html, (Erişim tarihi: 23.07.2023).
• Amin, S. (2008). XXI. Yüzyılın Meydan Okumaları Karşısında Köylü ve İşçi Mücadeleleri. Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Forumu Vakfı.
• Boratav, K. (1980). Tarımsal Yapılar ve Kapitalizm. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Boratav, K. (2004). Cancun'daki Tarım Politikaları Tıkanması Üzerine Çeşitlemeler. Özgür Üniversite Forumu, Ekim - Aralık 2004 (28), 12-25.
• Boratav K. (2009). Tarımsal Fiyatlar, İstihdam ve Köylülüğün Kaderi. Mülkiye Dergisi, 33, (262), 9-23.
• Çakır, C. (2022). “Adaletin Bu Mu Dünya”, https://www.aydinlik.com.tr/koseyazisi/adaletin-bu-mu-dunya-300747, (Erişim tarihi: 03.09.2023).
• DPT (Devlet Planlama Teşkilatı). (2000). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Tarımsal Politikalar ve Yapısal Düzenlemeler Özel İhtisas Komisyonu Raporu, 2000, Ankara, 1-61.
• Erhalim, S. (2011). Türkiye Tarım Sektöründe İstihdamın Azalması ve İşgücü Piyasasına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Euronews. (2022). “OECD Ülkelerinde En Düşük İstihdam Türkiye’de”. https://tr.euronews.com/2022/05/03/oecd-ulkelerinde-en-dusuk-istihdam-turkiye-de-grafik, (Erişim tarihi: 23.07.2023).
• Euronews. (2023). “Kanada Tarım Sektörünün 2033’e Kadar 30 Bin Yeni Çiftçiye İhtiyacı Var”, https://tr.euronews.com/2023/04/10/kanada-tarim-sektorunun-2033e-kadar-30-bin-yeni-ciftciye-ihtiyaci-var, (Erişim Tarihi: 23.07.2023).
• FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations). (2019). Farms, Family Farms, Farmland Distribution and Farm Labour: What Do We Know Today?, Kasım 2019, Roma, 1-70.
• FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations). (2023). “Land, Inputs, Sustainability Indicators Statistics”, https://www.fao.org/faostat/en/#data, (Erişim tarihi: 22.07.2023).
• Fröbel, F., Heinrichs, J, Kreye, O. (1980). The New International Division of Labour. Cambridge: Cambridge University Press.
• Günaydın, G. (2015). “Sancılı İlişki: Köylü, Toprak ve İktidar”, https://tr.boell.org/tr/2015/06/23/sancili-iliski-koylu-toprak-ve-iktidar, (Erişim tarihi: 03.09.2023).
• Gündoğdu, İ. (2018). Türkiye’nin Sanayi Coğrafyalarında Emek ve Sendikacılık: Kayseri Örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 2018 Özel Sayısı, 70-81.
• Güngör, Y. (1999). Enformel Sektör, Enformel İstihdam, Korunmasız İşgücü ve Korunmasızlığa Yönelik Önlemler. İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 5 (1), 119-127.
• Hobsbawn, E. (1995). The Age Of Extremes: 1914-1991. Londra: Little, Brown Book Group.
• İŞKUR (Türkiye İş Kurumu). (2022). “İl Raporları”, https://www.iskur.gov.tr/kurumsal-bilgi/raporlar, (Erişim tarihi: 03.07.2023).
• Kılıç, S. (2008). Küreselleşme Sürecinde Ekonomik, Ekolojik ve Toplumsal Riskler. Akademik İncelemeler, 3 (1), 31-54.
• Köymen, O. (2008). Kapitalizm ve Köylülük. İstanbul: Yordam Kitap.
• Mazoyer, M., Roudart, L. (2017). Dünya Tarım Tarihi. Ankara: Epos Yayınları.
• Özen, E.N. (2012). “Ürün Ticaretinin Finansallaşmasının Tarımsal Ürün ve Gıda Fiyatlarına Etkisi”, https://www.tepav.org.tr/upload/files/1353594243-1.Urun_Ticaretinin_Finansallasmasinin_Tarimsal_Urun_ve_Gida_Fiyatlarina_Etkileri.pdf, (Erişim tarihi: 27.10.2023).
• SBB (T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı). (2023). “Ocak 2023 Enflasyon Verileri”, https://www.sbb.gov.tr/ocak-2023-enflasyon-verileri, (Erişim tarihi: 01.08.2023).
• SETA (Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı). (2019). Mesleki Eğitimin İş Piyasası İle Uyumlaştırılmasında İhtiyaç Analizi Ve Öz Değerlendirme Modeli, Haziran 2019, İstanbul, 1-32.
• Şahin, G. (2023). Türkiye ve Seçilmiş Ülkelerde Tarımsal İstihdamın Durumu ve Yapılması Gerekenler. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 10 (93), 600-615.
• Şimşek, M. (2014). Rîbatlardan Taşhan’a… Bir Yolculuk ve Restorasyon Öyküsü. Amasya: T.C. Amasya Valiliği Yayınları.
• Tan, S., Atak, Ş., Şengül, Ü., Tan, S.S. (2014). Türkiye’de Son On Yıllık Süreçte Tarım Sektöründeki Değişimlerin Genel Ekonomik Göstergelerle Değerlendirilmesi. Uluslararası Avrasya Ekonomileri Konferansı. 01-03 Temmuz 2014, Üsküp, 688-694. Makedonya.
• TBB (Türkiye Bankalar Birliği). (2023). Tarım Sektörü Raporu, Haziran 2023, İstanbul, 1-201.
• Trading Economic. (2023). “Kişi Başına Düşen GSYH-Ülkeler Listesi-Afrika”, https://tr.tradingeconomics.com/country-list/gdp-per-capita?continent=africa, (Erişim tarihi: 14.12.2023).
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2016) “Tarımsal İşletme Yapı Araştırması, 2016”, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tarimsal--Isletme-Yapi-Arastirmasi-2016-24869, (Erişim tarihi: 01.09.2023).
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2022a). “Göç”, https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/degiskenlerUzerindenSorgula.do?durum=acKapa&menuNo=178&altMenuGoster=1&secilenDegiskenListesi=, (Erişim tarihi: 14.12.2023).
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2022b). “İş Gücü İstatistikleri”, https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/degiskenlerUzerindenSorgula.do?durum=acKapa&menuNo=345&altMenuGoster=1&secilenDegiskenListesi=, (Erişim tarihi: 15.11.2022).
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2022c). “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi İstatistikleri”, https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/degiskenlerUzerindenSorgula.do?durum=acKapa&menuNo=249&altMenuGoster=1&secilenDegiskenListesi=, (Erişim tarihi: 14.12.2023).
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2022d). “Tarım Alanı İstatistikleri”, https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/degiskenlerUzerindenSorgula.do?durum=acKapa&menuNo=191&altMenuGoster=1&secilenDegiskenListesi=#, (Erişim tarihi: 14.12.2023).
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2022e) “Ulusal Hesaplar, GSYH İstatistikleri”, https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/degiskenlerUzerindenSorgula.do?durum=acKapa&menuNo=113&altMenuGoster=1&secilenDegiskenListesi=, (Erişim tarihi: 15.07.2023).
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2023a). “Gelir Dağılımı İstatistikleri”, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Income-Distribution-Statistics-2022-49745, (Erişim tarihi: 15.04.2023).
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2023b). “Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi, Ocak 2023”, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tar%C4%B1msal-Girdi-Fiyat-Endeksi-Ocak-2023-49568&dil=1, (Erişim tarihi: 01.08.2023).
• UNCTAD (United Nations Conference on Trade and Development). (2002). “Trade and Development Report, 2002”, https://unctad.org/system/files/official-document/tdr2002_en.pdf, (Erişim tarihi: 27.10.2023).
• USDA (United States Department of Agriculture). (2017). Farm Producers/Revised Census Questions Provide Expanded Demographic Information, National Agricultural Statistics Service, Washington, D.C., USA, 1-96.
• TZOB (Türkiye Ziraat Odaları Birliği). (2023). “Ülkemizde Tarım Nüfusu Yaşlandı”, https://www.tzob.org.tr/basin-odasi/haberler/ulkemizde-tarim-nufusu-yaslandi, (Erişim tarihi: 23.07.2023).
• Yeldan, E. (2005). “Dünya Ticaret Örgütü Hong Kong Toplantısı”, https://sendika.org/2005/12/dunya-ticaret-orgutu-hong-kong-toplantisi-erinc-yeldancumhuriyet-5132, (Erişim tarihi: 23.09.2023).
• Yeldan, E. (2016). “Kapitalizmin 21. Yüzyılı”, https://yeldane.files.wordpress.com/2014/09/yeldan558_08haz2016.pdf, (Erişim tarihi: 18.09.2023).
• Yeldan, E. (2018). “Küresel Eşitsizlik”, https://yeldane.files.wordpress.com/2018/11/yeldan656_28ksm18_kureselesitsizlik.pdf, (Erişim tarihi: 18.09.2023).
• Yıldırım, A.E. (2017). “Tarımda Girdiler Ucuzlamadan Gıda Fiyatları Düşmez”, https://www.tarimdunyasi.net/2017/11/15/tarimda-girdiler-ucuzlamadan-gida-fiyatlari- dusmez, (Erişim tarihi: 01.08.2023).
• Yüzüak, D. (2005). Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de Köylülük ve Meta Üretimi: Boyalı Köyü Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Z Raporu. (2023). “Tarımda Demografik Tehlike, Tarım Nüfusu Yaşlanıyor”, https://www.zraporu.com/dosya/tarimda-demografik-tehlike-tarim-nufusu-yaslaniyor, (Erişim tarihi: 23.07.2023).