DISASTER MANAGEMENT AND ITS ECONOMIC EFFECTS

Yıl 2025, Cilt: 03 Sayı: 01, 49 - 66, 30.05.2025

Ayşegül Saylam Coşkun , Müslüme Narin

https://doi.org/10.61138/bolgeselkalkinmadergisi.1650636

Öz

Throughout history, destructive earthquakes have occurred around the world. When the impacts of these earthquakes are not effectively managed, they turn into disasters, causing significant destruction. Global-scale technical solutions, legal regulations, and locally appropriate practices are being developed in regions with high earthquake risk to improve disaster resilience and lessen devastating impacts. In this context, relevant institutions in Türkiye are also keeping up their efforts to improve their capacity for disaster management. In particular, the 2023 earthquakes in Kahramanmaraş and Hatay have further highlighted the necessity of multidisciplinary capacity building. The concepts of earthquake, disaster, and disaster management are introduced in this study. It also discusses; the current state of disaster management in Türkiye and around the world, the challenges faced, and proposed solutions. Recommendations for a more effective disaster management process are made by highlighting the differences in the efficacy of disaster management practices between developed and developing countries. In order to make societies more resilient to disasters, the study suggests standardizing and thoroughly collecting disaster data, providing scientific evidence to support disaster management procedures, and developing a governance mechanism that integrates scientific knowledge into decision-making processes.

Anahtar Kelimeler

Disaster Management , Earthquakes , Economic Impacts of Disasters.

AFET YÖNETİMİ VE EKONOMİK ETKİLERİ

Öz

Geçmişten günümüze, dünyada tahrip gücü yüksek depremler meydana gelmiştir. Bu depremlerin etkileri etkin şekilde yönetilemediğinde, afete dönüşerek ciddi yıkımlara yol açmaktadır. Deprem riski yüksek bölgelerde afet direncinin artırılması ve yıkıcı etkilerin azaltılması amacıyla küresel ölçekte teknik çözümler, yasal düzenlemeler ve yerele uygun uygulamalar geliştirilmektedir. Bu doğrultuda Türkiye’de de ilgili kurumlar tarafından afetlerle mücadele kapasitesinin artırılmasına yönelik çalışmalar sürmektedir. Özellikle 2023 yılında meydana gelen Kahramanmaraş ve Hatay depremleri, çok disiplinli bir yaklaşımla kapasite geliştirme ihtiyacını daha da görünür kılmıştır. Bu çalışma kapsamında, deprem, afet ve afet yönetimi kavramları açıklanmış; afet yönetiminin Türkiye ve dünyadaki mevcut durumu, karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri ele alınmıştır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde afet yönetimi uygulamalarındaki etkinlik farklarına dikkat çekilerek, daha etkili bir afet yönetimi süreci için öneriler sunulmuştur. Çalışmada, toplumların afetlere karşı daha dirençli hâle gelmesi için afet verilerinin standart ve kapsamlı şekilde toplanması, afet yönetimi süreçlerinin bilimsel verilerle desteklenmesi ve bilimsel bilgiyi karar süreçlerine entegre edecek bir yönetişim mekanizmasının geliştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Afet Yönetimi , Depremler , Afetlerin Ekonomik Etkileri

Kaynakça

• AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı). (2025a). “Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü”, https://www. afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu, (Erişim tarihi: 20.02.2025).
• AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı). (2025b). “AFAD ve Tarihçesi”, https://www.afad.gov.tr/afad-hakkinda, (Erişim tarihi: 20.02.2025).
• AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı). (2025c). “Afet Yönetimi ve Karar Destek Sistemi”, https://aydes.gov.tr, (Erişim tarihi: 20.02.2025).
• AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı). (2025d). “Türkiye Afet Bilgi Bankası (TABB)”, https://www.afad. gov.tr/tabb-turkiye-afet-bilgi-bankasi, (Erişim tarihi: 20.02.2025).
• Ahlerup, P. (2013). Are Natural Disasters Good For Economic Growth?. Working Papers In Economics, 553. University of Gothenburg, Department of Economics. 1-18.
• Albala-Bertrand, J. M. (1993). Natural Disaster Situations and Growth: A Macroeconomic Model for Sudden Disaster Impacts. World Development, 21, 9, 1417-1434. ISSN 0305750X. https://doi.org/10.1016/0305-750X(93)90122-P, (Erişim tarihi: 20.02.2025).
• Altun, F. (2018). Afetlerin Ekonomik ve Sosyal Etkileri: Türkiye Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme. Sosyal Çalışma Dergisi, 2(1), 1-15.
• Artantaş, E. ve Gürsoy H. (2024). Depremin yıkıcı ve ekonomik etkilerini azaltmaya yönelik stratejiler ve türkiye’nin deprem deneyimlerinden çıkarılacak dersler, Kahramanmaraş ve Gölcük depremleri örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 192-214. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1331580, (Erişim tarihi: 21.02.2025).
• Aryal, K. R. (2012). The History of Disaster Incidents and Impacts in Nepal 1900-2005. International Journal of Disaster Risk Science, 3, 147-154. https://doi.org/10.1007/s13753-0120015-1, (Erişim tarihi: 21.02.2025).
• Avdar, R. ve Avdar, R. (2022). Türkiye’de Yaşanan Doğa Kaynaklı Afetlerin Sosyo-Ekonomik Etkileri. Afet ve Risk Dergisi, 5(1), 1-12. https://doi.org/10.35341/afet.1032084, (Erişim tarihi: 20.02.2025).
• Botzen, W. J. W., Deschenes, O., and Sanders, M. (2019). The economic impacts of natural disasters: a review of models and emprical studies. Review of Environmental Economics and Policy, 13(2), 167-188.
• Buchholz, K. (2024). “The Countries Hit By The Most Earthquakes”, Statista, https://www.statista.com/ chart/29243/countries-with-most-earthquakes, (Erişim tarihi: 20.02.2025).
• Chakrabarti, S., Yang, Y., Zhang, S., Naoaj, M. S., and Chen, X. (2023). The Impact of Natural Disasters on Economic Growth: A Comparative Analysis Between Developed and Developing Countries. arXiv preprint arXiv: 2304, 12092. 1-13. https://arxiv.org/abs/2304.12092, (Erişim tarihi: 20.02.2025).
• Çakı, F. (2020). Afet Yönetişiminde Sivil Toplum ve Güven Algıları. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 6(12), 1-45. https://doi.org/10.25306/skad.720617, (Erişim tarihi: 20.02.2025).
• Daniell, J. E., Khazai, B., Wenzel, F. and Vervaeck A. (2012). The Worldwide Economic Impact of Earthquakes, Paper presented at 15th World Conference of Earthquake Engineering, Lisbon. Portugal. Paper No. 2038.
• Demirelli, K. (2001). İstanbul’da Meydana Gelen Büyük Depremler ve İstanbul’un Geoteknik Açıdan İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul. https://polen.itu. edu.tr/bitstreams/c606ee54-4b5c-4dc3-a44c-602356e8f2f5/ download, (Erişim tarihi: 21.02.2025).
• Demirtaş, R. ve Erkmen, C. (2000). “Deprem ve Jeoloji”. Jeoloji Mühendisleri Odası, Ankara. https://www.researchgate. net/profile/Ramazan-Demirtas/publication/369890677_ Deprem_ve_Jeoloji/links/643177904e83cd0e2f9d1ef3/ Deprem-ve-Jeoloji.pdf, (Erişim tarihi: 21.02.2025).
• Dilekli Karatay, Z. ve Çilmi, M. (2024). Deprem sonrası yaşanan zorunlu göç ve istihdam problemi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 15 (1), 314-333.
• Dinçer, A. E., Dinçer N. N., Tekin Koru, A., Yaşar, B., and Yılmaz Z. (2024). The Impact of Kahramanmaraş (2023) Earthquakes: A Comparative Case Study for Adıyaman and Malatya, International Journal of Disaster Risk Reduction, 110, 2024, 104647. ISSN 2212-4209. https://doi.org/10.1016/j. ijdrr.2024.104647, (Erişim tarihi: 22.02.2025).
• Doğan, H. H. (2022). Türkiye’de Afet Olaylarına Kalkınma Planlarının Yaklaşımı. İdeal Kent Dergisi, 37(13) 2022-3, 1873-1912, ISSN: 1307-9905.
• Dölek, İ (2024). Afetler ve Afet Yönetimi. Pegem Akademi. ISBN: 978-605-241-730-0.
• Duman, O. ve Gökgöz, B. (2018). Türkiye’de ve Dünyada Afet Veritabanları. Presented at 2nd International Symposium on Innovative Approaches in Scientfic Studies 2018, Samsun, Türkiye. 556-561.
• Ekmekçi, N. (2023). Afet Yönetimi ve İnsani Yardım Lojistiği. Çizgi Kitapevi. ISBN: 978-625-396-048-3. https://www. cizgikitabevi.com/kitap/1680-afet-yonetimi-ve-insaniyardim-lojistigi, (Erişim tarihi: 23.02.2025).
• Erkal, T. ve Değerliyurt, M. (2009). Türkiye’de Afet Yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(22), 147-164.
• Erkan, E. A. (2010). Afet Yönetiminde Risk Azaltma ve Türkiye’de Yaşanan Sorunlar. Uzmanlık Tezi. Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara. Yayın No: 2812. ISBN 975-19-4855-7. https://www. sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Afet-YonetimindeRisk-Azaltma-ve-Turkiyede-Yasanan-Sorunlar_Esse-AyseErkan.pdf, (Erişim tarihi: 23.02.2025).
• Hallegatte, S., Hourcade J. C., and Dumas P. (2007). Why Economic Dynamics Matter in Assessing Climate Change Damages: Illustration on Extreme Events”, Ecological Economics, 62 (2), 330-340. 10.1016/j.ecolecon.2006.06.006. hal-00164626.
• Hallegatte, S., and Przyluski V. (2010). The Economics of Natural Disasters, Presented at CESifo Forum, ISSN 2190-717X, Ifo Institut für Wirtschaftsforschung an der Universität München, München, 11(2), 14-24.
• İnmez, İ. (2011). Afetlerin Doğallığı Üzerine: Sosyal Bir Olgu Olarak Afetler ve Kırılganlık Sorunu. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66(4),185-194.
• İşçi, C. (2008). Deprem Nedir ve Nasıl Korunuruz? Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 3(9), 959-983. https://dergipark.org.tr/ tr/download/article-file/179169, (Erişim tarihi:22.02.2025).
• Kahn, M. E. (2005). The Death Toll from Natural Disasters: The Role of Income, Geography, and Institutions. Review of Economics and Statistics. 87(2), 271-284.
• Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü. (2025). “Depremle İlgili Teknik Bilgiler”, http://www.koeri.boun. edu.tr/sismo/bilgi/depremnedir/index.htm, (Erişim tarihi: 23.02.2025).
• Khan, M. T. I., Anwar, S., Sarkodie, S. A., Yaseen, M. R., and Nadeem, A. M. (2023). Do Natural Disasters Affect Economic Growth? The Role of Human Capital, Foreign Direct Investment, and Infrastructure Dynamics. Heliyon, 9(1), e12911. https://www.researchgate.net/ publication/366997646_Do_natural_disasters_affect_ economic_growth_The_role_of_human_capital_foreign_ direct_investment_and_infrastructure_dynamics, (Erişim tarihi: 23.02.2025).
• Köseoğlu, A. M. ve Yıldırımlı, H. (2015). Afet Lojistiğine Bağlı Afet Yönetimi Sorunlarının Siyasi Etkileri. Akademik Bakış Dergisi, 49, 199-224, ISSN:1694-528X.
• Marangoz, M. ve İzci, Ç. (2023). Doğal Afetlerin Ekonomik, Sosyal ve Çevresel Etkilerinin 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Merkezli Depremler Bağlamında Girişimciler Açısından Değerlendirilmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 24(52), 1-30.
• Munich RE. (2023). “Nat Cat Loss Events 2023”, https:// www.munichre.com/content/dam/munichre/ mrwebsitespressreleases/MunichRe-NatCat-2023-worldmap.pdf/_jcr_content/renditions/original./MunichReNatCat-2023-world-map.pdf, (Erişim tarihi:25.02.2025).
• Okuyama, Y. (2007). Economic Modeling for Disaster Impact Analysis: Past, Present, and Future, Economic Systems Research, 19(2), 115-124.
• Özçelik, E. ve Özçelik, M. (2023). Afet Lojistiği Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. İstanbul Esenyurt Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 3(1), 11-27
• Özmen, B. ve Özden, A. T. (2013). Türkiye’nin Afet Yönetim Sistemine İlişkin Eleştirel Bir Değerlendirme. İ. Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 49, 1-28.
• RG (Resmî Gazete). (2018a). 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname. 09.07.2018 tarih ve 30473 sayılı T.C. Resmî Gazete (3. Mükerrer).
• RG (Resmî Gazete). (2018b). 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. 15.07.2018 tarih ve 30479 sayılı T.C. Resmî Gazete.
• Saylam Coşkun, A. ve Narin M. (2023). Tarihsel Süreçte Yaşanan Depremler ve Ekonomik Etkileri. 5. Uluslararası Antalya Bilimsel Araştırmalar ve Yenilikçi Çalışmalar Kongresinde sunuldu, Antalya, Türkiye. https://www.izdas.org/_files/ugd/614b1f_ b3d324d93a354b098550c6cf73a75022.pdf, (Erişim tarihi: 20.02.2025).
• Skidmore, M., and Toya, H. (2002). Do Natural Disasters Promote Long-Run Growth? Economic Inquiry, 40, 664-687. https:// gwern.net/doc/economics/2002-skidmore.pdf, (Erişim tarihi: 23.02.2025).
• Şahin Ş. (2019). Türkiye’de Afet Yönetimi ve 2023 Hedefleri. Türk Deprem Araştırma Dergisi, 1(2), 180-196.
• Tennakoon, K. P., Serrao-Neumann, S., and Cretney, R. (2024). Identifying And Classifying Broader Scale Of Disaster Impacts To Better Inform Disaster Management Policies And Practice, Nat Hazards, 121, 3559-3579. https:// doi.org/10.1007/s11069-024-06707-w, (Erişim tarihi: 25.02.2025).
• Tercan, B. (2008). Afet Bölgelerinde Yeniden Yerleştirme ve İskân Politikaları: Doğubayazıt Afetzede Yerleşim Alanları Uygulama Örneği. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Uslu, K. (2023). Dünyanın Çeşitli Bölgelerinde ve Türkiye’de Meydana Gelen Depremlerin Tarihi, Ekonomik Maliyetleri, Alınması Gereken Önlemler. Presented at International Congress On Euroasian Economies, İzmir, Türkiye. https:// www.avekon.org/proceedings/avekon15.pdf, (Erişim tarihi: 24.02.2025).