Afet Yönetiminde Kriz İletişiminin Önemi Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 15, 25.10.2024

Gül Bilen

Öz

Afet yönetimi sürecinde kriz iletişimi, afetlerin meydana getirdiği yıkıcı ve olumsuz etkileri en aza indirme noktasında kritik bir rol oynamaktadır. Afet yönetimi sürecinde hızlı ve doğru bilgi akışı toplumun psikolojik açıdan iyilik halini ve güvenliğini güçlendirirken, bilgi eksikliği, gecikmiş ve yanlış yapılan bilgilendirmeler toplumda kaos ve paniğe yol açabilmekte ve afet yönetimi sürecini olumsuz etkileyebilmektedir. Bu yüzden afet yönetim sürecindeki kriz iletişiminde hız, doğruluk ve açıklık gibi kavramlar öne çıkmaktadır. Afet yönetiminde kriz iletişimi, toplumda güven ortamının sağlanması için de önemlidir. Çünkü tutarlı ve güvenilir iletişim, bireylerin kriz ile başa çıkabilme becerilerine karşı olan inancını artırmaktadır. Ayrıca kriz iletişiminde kullanılan dilin şeffaf, empati, açık ve anlaşılır özellikler taşıması toplumun psikolojik ve duygusal açıdan desteğe olan erişimini kolaylaştırır. Kriz iletişimi afet müdahale ekipleri arasında doğru ve hızlı bilgi paylaşımı, müdahale süreçlerinin etkinliğinin artırılması, afetin etkilerinin minimize edilmesini ve koordinasyonunu güçlendirir. Sonuç olarak afet yönetiminde etkili bir kriz iletişiminin sağlanması yalnızca afet anında değil uzun vadede toplumun toparlanma sürecini hızlandır ve gelecekte karşılaşılabilecek afetlere karşı toplumun dirençliliği noktasında katkılarda bulunur. Bu açıklamalar doğrultusunda bu araştırmanın amacı, afet yönetiminde kriz iletişiminin önemini incelemek ve bu konuda alan yazınına katkılarda bulunmaktır.

Anahtar Kelimeler

: Afet, Afet Yönetimi, Kriz İletişimi

Kaynakça

• Anadolu Ajansı (AA).(2020). Kriz dönemlerinde kullanılacak iletişim yöntemleri rehberi hazırlandı.https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/kriz-donemlerinde-kullanilacak-iletisim-yontemleri-rehberi-hazirlandi/1724767 [Erişim Tarihi: 15.08.2024].
• Adkins, G. L. (2010). Organizational networks in disaster response: An examination of the US Government network’s efforts in Hurricane Katrina. In W. T. Coombs & S. J. Holladay (Eds.), The Handbook of Crisis Communication (pp. 93-114). United Kingdom: Blackwell Publishing.
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı [AFAD] (2018). Türkiye’de afet yönetimi ve doğa kaynaklı afet ı̇statistikleri, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ankara. https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/35429/xfiles/turkiye_de_afetler.pdf [Erişim Tarihi: 15.08.2024].
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) (2024a). Açıklamalı afet yönetimi terimleri sözlüğü, T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu [Erişim Tarihi: 15.08.2024].
• AFAD (2024b). Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ankara https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5211&MevzuatTur=21&MevzuatTertip=5 [Erişim Tarihi: 15.08.2024].
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD). (2024c). AFAD ve Tarihçesi. T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. https://www.afad.gov.tr/afad-hakkinda [Erişim Tarihi: 15.08.2024].
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) (2024d). Kahramanmaraş’ta Meydana Gelen Depremler Hk. Basın Bülteni-36. Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/kahramanmarasta-meydana-gelen-depremler-hk-36.[Erişim Tarihi: 15.08.2024].
• Akil, K. ve İnal Önal E. (2023). Düzce depremi sonrası gazete manşetlerinin bütünleşik afet yönetimi sürecine göre değerlendirilmesi. Afet ve Risk Dergisi, 6(2), 597-608. https://doi.org/10.35341/afet.1217772
• Akdağ, M., ve Taşdemir, E. (2006). Krizden çıkmanın yolları: Etkin bir kriz iletişimi. Selçuk İletişim, 4(2), 141-157. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/177980
• An, S. K. and Cheng, I.H. (2010). Crisis communication research in public relations journals: Tracking research trends over thirty years. In W. T. Coombs & S. J. Holladay (Eds.), The Handbook of Crisis Communication (pp. 65-90).United Kingdom: Blackwell Publishing.
• Avery, E. J. and Lariscy, R. W. (2010). FEMA and the rhetoric of redemption: New directions in crisis communication models for government agencies. In W. T. Coombs & S. J. Holladay (Eds.), The Handbook of Crisis Communication (pp. 319-334). United Kingdom: Blackwell Publishing.
• Balçık, P. Y., Demir, İ. B. ve Ürek, D. (2014). Ankara'da seçilen bazı hastanelerde afet yönetimine ı̇lişkin mevcut durum değerlendirilmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 17(1), 46-58. https://www.researchgate.net/publication/283086209
• Boin, A. and Lagadec, P. (2000). Preparing for the future: Critical challenges in crisis management, Journal of Contingencies and Crisis Management, 8(4), 185-191. https://doi.org/10.1111/1468-5973.00138
• Comfort, L. (2007). Crisis management in hindsight. Cognition, communication, coordination and control, Public Administration Review, 67(1), 189–197. https://doi.org/10.1111/j.1540-6210.2007.00827.x
• Coombs, W. T. (2006). Code red in the boardroom: Crisis management as organizational DNA, United State of America: Greenwood Publishing Group.
• Coombs, W. T. (2007). Ongoing crises communication, planning, managing and responding, Second Edition, London: Sage Publications.
• Coombs, W. T. (2010a). Crisis communication and ıts allied fields. In W. T. Coombs & S. J. Holladay, The Handbook of Crisis Communication (pp. 54-64). United Kingdom: Blackwell Publishing.
• Coombs, W. T. (2010b). Parameters for crisis communication. In W. T. Coombs & S. J. Holladay, The Handbook of Crisis Communication (pp. 17-53). United Kingdom: Blackwell Publishing.
• Çelik, S. ve Çorbacıoğlu, S. (2010). Role of information in collective action in dynamic disaster environments. Disasters, 34(1), 137-154. https://doi.org/10.1111/j.1467-7717.2009.01118.x
• Çınarlı, İ. (2011). Alternatı̇f ı̇letı̇şı̇m: Afet, krı̇z ve rı̇sk: koordı̇nelı̇ yönetı̇m ı̇çı̇n ı̇letı̇şı̇m. alternatı̇f ı̇letı̇şı̇m. http://alternatifiletisim.blogspot.com/2011/11/afet-kriz-ve-risk-koordineli-yonetim.html
• Çınarlı, İ. (2016). Kriz iletişimi. Ankara: Beta Yayınları
• Davies, H. and Walters, M. (1998). Do all crises have to become disasters? Risk and risk mitigation, Property Management, 16(1), 5-9. https://doi.org/10.1108/02637479810202883
• Ege, A. (2004) Kriz yönetiminde halkla ı̇lişkiler ve oyun teorisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Falkheimer, J. and Heide, M.(2006) Multicultural crisis communication: Towards a social constructionist perspective, Journal of Contingencies and Crisis Management, 14(4), 180– 189. https://doi.org/10.1111/j.1468-5973.2006.00494.x
• Fearn-Banks, K. (2002). Crisis communications, Mahwah, NT: Lawrence Erlbaum Associates, Inc Genç, F. (2008). Kriz iletişimi: Marmara depremi örneği. Selçuk İletişim, 5(3), 161-175. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/177895
• Haynes, K, Barclay, J and Pidgeon, N. (2008) The ıssue of trust and ıts ınfluence on risk communication during a volcanic crisis, Bull Volcanol, 70, 605–621. https://doi.org/ 10.1007/s00445-007-0156-z
• Hyvärinen, J. and Vos, M. (2016). Communication concerning disasters and pandemics coproducing community resilience and crisis response. In A. Schwarz, M. W. Seeger, & C. Auer, The Handbook of International Crisis Communication Research (pp. 96-107). Wiley Balackwell.
• Holladay, S. J. (2009). Crisis communication strategies in the media coverage of chemical accidents. Journal of Public Relations Research, 21(2), 208-217. https://doi.org/10.1080/10627260802557548
• Horsley, J. S. (2016). Media framing of disasters ımplications for disaster response communicators. In A. Schwarz, M. W. Seeger, & C. Auer (Eds.), The Handbook of International Crisis Communication Research (ss. 155-164). Wiley Blackwell. https://doi.org/10.1002/9781118516812.ch15
• IFRC. (2024). International Foundation of Red Cross. Disaster Management: https://www.ifrc.org/our-work/disasters-climate-and-crises/what-disaster [Erişim Tarihi: 15.08.2024].
• Kadıbeşegil, S. (2001). Kriz geliyorum der! Kriz yönetimi ve ı̇letişim yönetimi, İstanbul: Kapital Medya Hizmetleri A.Ş.
• Kırıkkaya, E. B. ve Gerdan, S. (2018). Engelli ve engelli adayı bireylerin bir afet anında nasıl davranacaklarına ilişkin görüşleri. Resilience, 2(2), 123-129. DOI: 10.32569/resilience.477814
• Küpelioğlu, E. (2022). Bütünleşik afet yönetim sisteminin önemi ve kazanımları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı, Osmaniye.
• König K (1991) Comments on the chernobyl disaster and nuclear fallout, In U. Rosental ve B. Bijnenberg (Eds), Crisis Management and Decision Making (pp. 30-43), Kluwer Academic Publishers, https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-94-011-3398-2_3
• Kim, S., Lariscy, R. W. and Avery, E. J. (2011). Reputation repair at the expense of providing ınstructing and adjusting ınformation following crises. International Journal of Strategic Communication, 5, 183-199. https://doi.org/10.1080/1553118X.2011.566903
• Mavi, E. E. (2020). Afet kriz yönetiminde medya: 30 Ekim 2020 İzmir Depremi. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 10(2), 31-53. https://dergipark. org.tr/en/pub/e-kiad/issue/59330/828417
• Özmen, B. ve Özden, T. (2013). Türkiye’nin afet yönetim sistemine ilişkin eleştirel bir değerlendirme. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (49). https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/5712
• Özmen, R. (2016). Afet sonrası ı̇yı̇leştı̇rme sürecı̇nde devletı̇n rolü, Planlama Uzmanlığı Tezi, Kalkınma Bakanlığı. Pira, A. ve Sohodol, Ç. (2004). Kriz yönetimi halkla ilişkiler açısından bir değerlendirme, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Reynolds, B. and Seeger, M. W. (2005). Crisis and emergency risk communication as an ıntegrative model. Journal of Health Communication, 10(1), 43-55. https://doi.org/10.1080/10810730590904571
• Soydan, E. ve Alpaslan, N. (2014). Medyanın doğal afetlerdeki ı̇şlevi. İstanbul Journal of Social Sciences, 53-64. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/161934
• Sturges, D. L. (1994). Communicating through crisis: A strategy for organizational survival. Management Communication Quarterly, 7(3), 297-316. https://doi.org/10.1177/0893318994007003004
• Şahin, Ş. (2019). Türkiye’de afet yönetimi ve 2023 hedefleri. Türk Deprem Araştırma Dergisi, 1(2), 180-196. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/888059
• Tack, P. B. (1988). Kriz zamanı yönetim, Yakup Güneri (Çev), İstanbul: İlgi Yayıncılık.
• Tomaszewski, B., Judex, M., Szarzynski, J., Radestock, C. and Wirkus, L. (2015). Geographic information systems for disaster response: A review. Journal of Homeland Security and Emergency Management, 12(3), 571-602. https://doi.org/10.1515/jhsem-2014-0082
• Tutar, H. (2004). Kriz ve stres yönetimi, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Tüz, M. V. (2004). Kriz yönetimi, İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Tüz, M. (2019). Kriz Sonrası Yönetim ve Örnek Olaylar. G. Haşit (Ed.), Kriz İletişim ve Yönetimi İçinde (ss.98-113). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. https://ets.anadolu.edu.tr/storage/nfs/ILT202U/ebook/ILT202U-13V2S1-8-0-1-SV1-ebook.pdf
• Yazar, F. (2023). 2021 yılında Akdeniz ve Ege bölgesinde gerçekleşen orman yangınlarının afet kriz iletişimi yönetimi bağlamında incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(50), 251-272. https://doi.org/10.52642/susbed.1225271
• Yıldırım, G. ve Saygın, E. (2024). Türkiye’de afet yönetimi paradigması: AFAD’ın ürettiği politika belgelerinin içerik analizi. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 9(1), 15-35. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3913334
• Zibulewsky, J. (2001). Defining disaster: The emergency department perspective. Baylor Univercity Medical Center Proceedings, 14(2), 144-149. https://doi.org/10.1080/08998280.2001.11927751