Yerel Yönetim Modeli Olarak Meclis – Yönetici Model: ABD Örneği ve Modelin Türkiye Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 62 - 83, 25.10.2024

Esin Şengün

Öz

Yerel yönetimler, tarihsel süreç içerisinde önemleri her geçen gün daha da artan yönetim haline gelmiştir. Bu durum ise yerel yönetimlerin derinlemesine incelenmesini gerekli hale getirmiştir. Ülkelerin yerel yönetim sistemleri incelendiğinde ise her birinin birbirine benzeyen özellikleri olduğu kadar birbirinden ayrılan birçok özelliği de olduğu görülmektedir. Yerelin yönetimi kimi ülkelerde federal devletler oluşturarak kimi ülkelerde ise bölgesel özerklik sağlanarak gerçekleştirilmektedir. Bu doğrultuda her ülkenin yerel yönetim modeli çalışmaları da çeşitlilik gösterebilmektedir. Bu çalışmada ise ilgili literatür incelenerek bir yerel yönetim modeli olarak meclis-yönetici modelin açıklaması yapılmış ve bu yerel yönetim modeli uygulamasının; Kanada, Hollanda, Finlandiya, İzlanda, İtalya, Norveç ve Rusya örnekleri üzerinden incelenmesi yapılmıştır. Ardından meclis-yönetici modelin, sağladığı faydalar ile eleştirilen yönleri ortaya koyulmuş ve Amerika Birleşik Devletleri örneğinde meclis-yönetici modelinden bahsedilerek Amerika’da bu modelin nasıl geliştiği ve popülaritesinin nasıl arttığına değinilip, 1914 yılında Amerika’da kurulan Uluslararası Kent Yönetimi Derneği’nin (International City/County Management Association- ICMA) profesyonel kent yöneticisi yetiştirmedeki öneminden bahsedilmiştir. Devamında ise meclis-yönetici modelin, Türkiye açısından değerlendirilmesi yapılmıştır. Sonuç kısmında da meclis-yönetici modelin incelenen ülke örnekleri üzerinden karşılaştırılması yapılarak hangi ülkelerde neden ortaya çıktığı, kent yöneticilerini kimlerin atadığı, sorumluluklarının kime ait olduğu ve hangi ortak görevleri yerine getirdikleri ortaya koyularak bu modelin Türkiye açısından uygulanıp uygulanamayacağı tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

yerel yönetim, meclis-yönetici, kent yöneticisi

Kaynakça

• Akyıldız, F. (2013). Rusya’da Yerel Yönetimler. M. Okçu & H. Özgür (Ed.). Dünyada Yerel Yönetimler, Örnekler-Uygulamalar. Seçkin Yayıncılık, 545-584.
• Ayhan, E. ve Önder, M. (2017). Yeni kamu hizmeti yaklaşımı: yönetişime açılan bir kapı, Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 3(2), 19-48.
• Basehart, H. Cane, F. Wagenhals, E. ve Hedger S. (2000). Mayor- Council vs.Council- Manager: Two Forms of Self-Government, A Report Submitted to the Citizens of Salisbury as a Guide for the May Referandum, The İnstitute for Public Affairs and Civic Engagement Salisbury State University, Salisbury- Mariland.
• Berman, E. (2017). City manager in three countries: an ınterview with Michael Willis. Public Administration Review, 7(3), 447-452.
• Blair, R., ve Janousek, C. L. (2014). City management in the United States and Norway: A comparative analysis of professional orientations. International Journal of Public Administration, 37(8), 484-493.
• Couperus, S. (2014). The managerial revolution in local government: municipalmanagement and the city manager in the USA and the Netherlands 1900-1940, Management & Organizational History, 9(4), 336-352. Demir, T. ve Reddick, C. G. (2014). Political orientation and policy ınvolvement of city managers: an empirical study of the value-activity relationship. New York: Springer Science Business Media, Public Organization Review, 581-598.
• Dickens, K. Fris, B. ve Wallace, B. (2012). Handbook for georgiye mayors and council members, Georgia Municipal Association, Published in Cooperation with the Carl Vinson Institute of Government, University of Georgia.
• Disco, C. (1990). Made in Delft: Professional Engineering in the Netherlands 1880–1940. PhD thesis, University of Amsterdam
• Fenn, M. ve Siegel, D. (¬2017). The evolving role of city managers and chief administrative officers. Institute on Municipal Finance and Governance, 31.
• Haimi, O. (1987). Kaupunginjohtaja. Suomen kaupunginjohtajainstituution synty ja kehitys sekä kaupunginjohtajan muotokuva. Suomen kaupunkiliitto
• Howard, J. ve Sweeting, D. (2007). Addressing the legitimacy of the council-manager executive in local government. Local Government Studies, 33(5), 633-656.
• International City Management Association, for Establishing Council-Manager Plan, Washington, D.C., undated, pp.2-3. Kemp
• ICMA (2008), Professional Local Government Management: The Benefits to Your Municipality (brochure) | icma.org
• ICMA (2019), Municipal Form of Government Survey Research (2018-2019), https://icma.org/sites/default/files/Survey%20Research%20Snapshot_MFOG.pdf
• ICMA (2020), https://icma.org/sites/default/files/ICMA%20Code%20of%20Ethics%20%28Suitable%20for%20Framing%20June%202020%29.pdf
• (ICMA-1), Forms of Local Government, https://flintcitycharter.com/wp-content/uploads/2016/03/Forms-of-Local-Government.pdf
• (ICMA-2), https://frasercolorado.com/DocumentCenter/View/147/11-Council-Manager-Form-of-Government-PDF (ICMA-3), Council-Manager Form Of Government, p1-3. https://icma.org/sites/default/files/18027%20Council%20Manager%20FOG%20Brochure_final%2010-16-17.pdf
• (ICMA-4), Professional Local Government Management: The benefits to your municipality, https://www.ilcma.org/wp-content/uploads/2015/06/professional-local-government-management-the-benefits-to-your-municipality.pdf , s.1-4.
• (ICMA-5), Form of Local Government: Longitudinal Statistics (1984-2012), https://icma.org/sites/default/files/Form%20of%20Local%20Government%20Longitudinal%20Statistics%20-%20Cities%20%281984-2012%29.pdf
• Istrate, E. ve Mills, C. (2015). An Overview of County Administration, Appointed County Administrators. NACO Trends Analysis Paper Series, 4.
• Jacobsen, D. I. (2009). Perspektiver på Kommune-Norge: En innføring i kommunalkunnskap. Bergen: Fagbokforlaget.
• Karkın, N. (2013). Hollanda yönetsel düzeninde yerel yönetimler. M. Okcu & H.Özgür (Ed.). Dünyada Yerel Yönetimler, Örnekler-Uygulamalar. Seçkin Yayıncılık,283-308.
• Kemp, L. R. (1985). The council-manager form of government in the United States, Teaching. Public Administration: Autumn. 1(2), 14-25.
• Killian, J. Ve Choudhury, E. (2010). Continuity and change in the role of city manager. Municipal Yearbook 2010, Washington, DC: International City/County Management Association, 10-18.
• Kim, Yong-Mi, (2003). Do council-manager and mayor-council types of city governments manage ınformation systems differently an empirical test. Internatıonal Journal Of Publıc Admınıstratıon, 26(2), 119-134.
• Klase, K. A. ve Song, S. G. (2000). Evaluating the influence of the county manager form of government on county conflict. Public Administration Quarterly, 24(3), 286-304.
• Korlu ve Çetinkaya (2013) BELEDİYELERİN YÖNETİMİNDE BİR PİYASA EKONOMİSİ BAKIŞ AÇISI: PROFESYONEL KENT YÖNETİCİSİ MODELİ
• League of Arizona Cities and Towns (2018). Council-Manager government in arizona. published by Arizona City Management Association and Arizona State University, Arizona, USA.
• Missouri Municipal League (2007). Forms of Government for Missiouri Municipalities, published by Missouri Municipal League, Arizona, USA.
• Nelson, L. Kimberly; Svara, H. James (2014), “The Roles of Local Government Managers in Theoryand Practice: A Centennial Perspective”, Public Administration Review, 75(1), 49-61
• Nlc, (2024). Cities 101 — Forms of Local Government, https://www.nlc.org/resource/cities-101-forms-of-local-government/
• Okçu, M. ve Özgür, H. (2013). Dünyada Yerel Yönetimler. Seçkin Yayınevi.
• Önder, M. ve Köylü, M. (2018). ABD yerel yönetimlerinde profesyonel şehir yöneticiliği modeli yayılıyor mu?. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 27(1), 77-111.
• Öner, Şerif (2006), Türkiye’de Belediye Yönetimi, Nobel Yayın, Ankara
• Öztop, S. ve Lamba, M. (2017). Meclis yönetici modelin Türkiye’de büyükşehir belediyelerinde uygulanabilirliği. Belediyelerin Geleceği ve Yeni Yaklaşımlar Cilt:2, Marmara Belediyeler Birliği, Kültür Yayınları, 239-254.
• Parlak, B. (2014). Avrupa Birliği perspektifinden merkezi yönetim-yerel yönetim ilişkileri. TESAM Akademi Dergisi, 1(1), 7-40.
• Robert T. Golembiewski-Gerald Gabris (1995), “Tomorrow’s City Management: Guides for Avoiding Succes-Becoming- Failure” Public Administration Review, 55(3), May/ June.
• Sancino, A. ve Turrini, A. (2009). The Managerial Work of Italian City Managers: AnEmpirical Analysis. Local Government Studies, 35(4), 475-491.
• Sandberg, S. (2015). Den seglivade kommundirektörsmakten. Lokalpolitiskt ledarskap i Finland. In N. Aarsether & K. H. Mikalsen (Ed.), Lokalpolitisk lederskap i Norden (88-111). Gyldendal Norsk Forlag.
• Sinisalmi, M. (1999). Suomen kaupunkien keskushallinto 1927-1998. Tutkimus kaupunkien keskushallinnon järjestämisestä sekä valtasuhteiden muutoksesta demokratian ja päätöksenteon näkökulmasta. Suomen Kuntaliitto
• Sommer, W. (1958). Council-Manager Government: A Review. University of Utah. 11(1), 137-148.
• Svara, J. H. ve Nelson, K. L. (2008). Taking stock of the council-manager form at 100. Public Management, 6-15.
• Tarhan, E. (2013). Büyükşehir belediyelerinde belediye başkanının yetkileri: Fransa (Paris), İngiltere (Londra) ve Türkiye karşılaştırmalı analizi, Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Dergisi, 15(2), 101-120.
• Teske, P. ve Schneider, M. (1994). The brureauctatic entrepreneur: the case of city managers. Public Administration Review, 54(4), 331-340.
• Tuzcuoğlu, F. (2013). Amerikan Federal Sisteminde Yerel Yönetimler. M. Okcu & H.Özgür (Ed.). Dünyada Yerel Yönetimler, Örnekler-Uygulamalar. Seçkin Yayıncılık,215-244.
• Voelpel, G. (2007), The Policymakıng Role Of The Mayor In CouncılManager Cıtıes: Detractıng And Enhancıng Factors, MBA, University of Nebraska Omaha.
• Yalçındağ, S. (1997). Yerel yönetimlerde profesyonel yöneticilik. Çağdaş Yerel Yönetimler, 6(3), 3-21.
• Zhang, Y. ve Feiock, R. C. (2009). City Managers' Policy Leadership in Council-Manager Cities. Journal of Public Administration Research and Theory, 20(6), 461-476
• Wikstrom, Nelson (1979), “The Mayor as a Policy Leader in the Council-Manager Form of Government: A View fromthe Field”, Public Administration Review, 39(3), 270-276
• 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 19/7/2004, Resmî Gazete Sayı: 25531.
• 5393 Sayılı Belediye Kanunu, 3/7/2005, Resmî Gazete Sayı: 25874
• 6360 Sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 12/11/2012, Resmi Gazete Sayı:28489