Geçici Koruma Statüsündeki Atık Toplayıcısı Bireyler ve Yoksulluk

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 2, 95 - 103, 29.11.2023

Emin Boyacı

Öz

Yoksulluk tarihin her döneminde görülen sosyal problemlerden biridir. Sanayi devrimi sonrasında ise günümüz yoksulluk görünümlerinin temellerinin atıldığı ifade edilebilir. Türkiye’deki kentsel alanlarda sıkça karşılaşılan atık toplayıcıları, yoksulluğun günümüzdeki fotoğraf karelerinden biri olarak dikkat çekmektedir. Yüzeysel bir çerçeveden bakıldığında Türkiye’de bu emek süreci, çöple olan yakın temas ve genellikle cadde kenarlarında yürütülmesi gibi sebeplerle birçok riski ve tehlikeyi beraberinde getirmektedir. Çoğunlukla göç ile gelen bu bireyler, enformel sektörün en güç iş kollarından biri olan ve mecburiyet içeren, atık toplayıcılığını yaparak yaşamlarını idame ettirmeye çabalamaktadırlar. Daha derin bir çerçeveden bakıldığında ise göç ile gelen yoksulluk ve sosyal dışlanma etkilerinin üzerine bir de yürüttükleri emek faaliyetinin olumsuz etkileri eklenerek bu bireylerin yaşamını giderek zorlaştırmaktadır. Araştırma yoksulluğun geçici koruma statüsüne sahip atık toplayıcılığı yapan bireyler üzerindeki etkisini ve bu bireylerin yoksulluğu nasıl deneyimlediklerini ortaya koymayı amaçlanmıştır. Bu bağlamda araştırmada kentsel alanında faaliyet yürüten geçici koruma statüsüne sahip atık toplayıcıları ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Demografik özellikleri, sosyo-ekonomik özellikleri ve çalışma şartları gibi temalar üzerinden bulgular yorumlanmıştır. Ayrıca bu bireylerin yoksulluğun yıkıcı etkilerine hangi deneyimler üzerinden maruz kaldıkları ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk, Geçici Koruma Statüsü, Atık Toplayıcılığı

Etik Beyan

Araştırma dahilindeki katılımcılara etik kurallar gereğince gerekli bilgilendirmeler yapılmış, araştırma gönüllülük esaslı olarak tamamlanmıştır.

Teşekkür

Bu araştırmanın yürütülmesinde emeği geçen değerli danışmanım Prof. Dr. Gönül Demez'e çok teşekkür ederim.

Kaynakça

• “Açlık ve Yoksulluk Sınırı Raporu”. Türk-İş. Erişim: 28 Ekim 2023. https://www.turkis.org.tr/mart-2023-aclik-ve-yoksulluk-siniri/
• Baltacı, Ali. “Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme”. Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7/1 (2018): 231-274.
• Batur, Tülay. “Yoksullukla Mücadelede Politika ve Programların Uygulanabilirliği: Selçuklu İlçesi Örneği”. Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2021.
• Gür, Didem. “Enformel Sektör ve Sosyal Dışlanma: Antalya Geri Dönüşüm İşçileri”. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, 2019.
• İncedal, Sümer. “Türkiye’de Yoksulluğun Boyutları: Mücadele Politikaları ve Müdahale Araçları”. Aile ve Sosyal Politikalar Uzmanlık Tezi, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü, 2013.
• Karsan, Ayşe ve Bahar Karlı. "Türkiye’de Kırsal Yoksulluğun Genel Bir Değerlendirmesi: Isparta İli Sütçüler İlçesi Örneği". Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 21/2 (2016): 168-181.
• Karakaş, Mehmet. “Küresel Yoksulluğun Öteki Yüzü: Yeni Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7/2 (2010): 1-16.
• Kaya, Zeynep. “Türkiye’de Yoksulluk Analizi: Bir Probit Model Uygulaması”. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2011.
• Özcan, Süleyman Emre. "Yoksulluk Göstergesi Olarak Hoşnutsuzluk Endeksi, Türkiye İçin Bir Deneme". Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi /48 (2016): 294-313.
• Özsoy, Duygu. “Yeni Kent Yoksulluğu, Atık Toplayıcıları ve Temsil Sorunsalı: Katık Dergisi Üzerine Bir İnceleme”. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 43/- (2012): 105-121.
• Sen, Amartya. “Human Rights and Capabilities”. Journal of Human Development 6/2 (2005): 151-166.
• Şahin Emir, Asiye. “Türkiye’de Geçici Koruma Statüsünde Olan Kişilerin Çalışma Hakkı”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 23/4 (2021): 23-41.
• Şenses, Fikret. “Neoliberal Küreselleşme Çağında Yoksulluk Araştırmalarındaki Kayıp Bağlantılar: Türkiye Deneyiminden Çıkarılacak Dersler”, Fikret Şenses tarafından düzenlenen Neoliberal Küreselleşme ve Kalkınma’da, 88-121. İstanbul: İletişim Yayınları, 2016.