Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavisinde Bütüncül Bir Yaklaşım: Sirkadiyen Ritimler, Uyku ve Yeme Bozuklukları

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 8, 1 - 13, 01.07.2021

Beyza Uslu

Öz

Travma Sonrası Stres Bozukluğu fizyolojik ve bireysel faktörleri içerisinde bulunduran, II. Dünya Savaşı sonrasında literatürde yerini almaya başlayan; davranışsal, duygusal, sosyal ve zihinsel bozuklukları kapsayan bir olgudur. Hemen hemen her bireyde görülebilen Travma Sonrası Stres Bozukluğunun ulusal ve uluslararası yapılan çalışmalar kapsamında toplam verilere ulaşılamadığı düşünülmektedir. Bu değerlendirme ile birlikte yaşam boyu yaygınlığı %1-14 arasında değişkenlik gösterdiği tespit edilmiş olsa da bu oranlar kişilerin yaşamış olduğu olay ve etkilenme seviyelerine göre değişkenlik göstermektedir. Bireysel faktörlerin travma karşısında semptom geliştirmesinde psikolojik dayanıklılık, genetik faktörler, çevresel koşullar, geçmiş psikiyatrik tedavi öyküleri etkin olmaktadır. Bununla beraber daha çok hafif düzeyde stres faktörleri de travmanın gelişmesinde rol oynamaktadır. Yaşanılan olay ve bireysel farklılıkların düşünülmesiyle birlikte kişide organik faktörler incelenmiştir. Bunun sonucunda sirkadiyen tercihlerin ve uyku bozukluklarının Travma Sonrası Stres Bozukluğunun gelişimiyle ortaya çıkması ve sonrasında yaşanan semptomların kalıcılığını etkilediği gözlemlenmiştir. Bu çalışma içerisinde literatür araştırmaları kapsamında ele alınan Travma Sonrası Stres Bozukluğunun, sirkadiyen ritimler, uyku bozukluğu ve yeme bozukluğuna dair tedavi sürecine etkisi incelenmiştir Travma Sonrası Stres Bozukluğunun uyku ile ilişkisinin araştırılmasıyla birlikte beslenme düzeni ve uykunun birebir ilişkisinin tespit edildiği araştırmalar, tedavi perspektifinden değerlendirilmiştir. Böylelikle travma alanında çalışanlarla birlikte, farklı kurum ve kuruluşlarda yer alan bireylerin bilgilendirici seminerler kapsamında daha kısa sürede etkili bir bütüncül yaklaşım tedavisinin gerçekleşmesi planlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Travma Sonrası Stres Bozukluğu, Uyku Bozuklukları, Sirkadiyen Tercihler, Beslenme Düzeni

A Holistic Approach to the Treatment of Post Traumatic Stress Disorder: Circadian Rhythms, Sleeping and Eating Disorders

Öz

Post-Traumatic Stress Disorder is a phenomenon that encloses physiological and personal factors and takes part in literature after World War II, including behavioral, emotional, social, and mental disorders. Although the lifelong prevalence of post-traumatic stress disorder, which can be seen in almost every individual but is thought to be inaccessible within the scope of national and international studies, has been found to vary between 1-14%, these rates vary according to the incident and level of influence experienced by the people. Psychological resilience, genetic factors, environmental conditions, history of psychiatric treatment are effective in developing symptoms in the face of trauma by individual factors. Also, relatively mild stress factors also play a role in the development of trauma. With considering the events experienced and personal differences, organic elements in the person were examined. As a result, it has been observed that the circadian preferences and sleep disorders show up with post-traumatic stress disorder, affects the permanence of the symptoms experienced. The evaluation of both the relationship between post-traumatic stress disorder, and sleep and diet was considered from the perspective of studies. Early detection of post-traumatic stress disorder, which many individuals do not even know the symptoms of yet and giving informative seminars in institutions and organizations regardless of their education level to sustain healthier lives is essential. Understanding the psychological origins of the symptoms except if it indicates another physiological illness that occurs after post-traumatic stress disorder, especially for those who work on human health, will ensure that the treatment is healthier and much faster.

Anahtar Kelimeler

Post-Traumatic Stress Disorder, Sleep Disorders, Circadian Preferences, Diet

Kaynakça

• Acar-Fidan, Ö. (2018). Adli Mahkûmlar Arasında Sirkadiyen Tercihler, Uyku Kalitesi, Dissosiyasyon, Travma Sonrası Bilişler ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu(TSSB) Arasındaki İlişkiler. Yüksek Lisans Tezi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Akıncı, E. ve Orhan F. Ö. (2016). Sirkadiyen Ritim Uyku Bozuklukları. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(2), 178-189.
• American Psychiatric Association. (1952). Diagnostic and statistical manual of mental disorders, DSM-I. Washington, DC: American Psychiatric Association.
• Amerikan Psikiyatri Birliği (2014). Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, Beşinci Baskı(DSM-5)(Çev. Ed.; E. Köroğlu). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Ateş, Z. (2019). Üniversite Öğrencilerinde Travmatik Yaşantı Türü ve Travma Sonrası Stres Belirtileri İlişkisinde Travma Sonrası Bilişler ve Algılanan Sosyal Desteğin Aracı Rolünün İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bahadır, F. G. (2018). Yetişkinlerde Sirkadiyen Uyku Ritmi ve Beslenme Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Baltacı, B. (2020). Üniversite Öğrencilerinde Erişkin Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğunun (DEHB)Uyku Bozukluklarıyla İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Bayraktar, B. (2019). Türkiye Vizyonu Multidisipliner Çalışmaları 2019. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Bonnet, M. H., Arand, D. L. (1995). We are chronicaly sleep deprived. Sleep, 18, 908-11.
• Eren, F. (2011). 8-18 Yaş Arası Migren Hastalarında Yaşam Kalitesinin ve Uyku Bozukluklarının Değerlendirilmesi. Tıpta Uzmanlık Tezi. TC. Sağlık Bakanlığı Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi 3. Nöroloji Kliniği, İstanbul.
• Herman, J. (2020). Travma ve İyileşme. (T.Tosun, Çev.). İstanbul: Literatür Yayınları.
• Karadağ, M.G. ve Aksoy, M. (2009). Uyku Regülasyonu ve Beslenme. Göztepe Tıp Dergisi, 24(1), 9-15.
• Karagozoglu S, Bingöl N. (2008). Sleep quality and job satisfaction of Turkish nurses. Nurs Outlook 56:298-307.
• Kurt, C. (2010). Kronobiyoloji ve Fiziksel Performans. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 103-108.
• Liu, X.,Wu, D.,Qi, X.,Niu, Y., Li, W., Lu, Y. ve Chang, J. (2018). The Associations Between Carbohydrate And Protein Intakes With Habitual Sleep Duration Among Adults Living in Urban and Rural areas. Clinical Nutrition, 3(5), 1631-1637.
• Oflaz, F., Özcan, T. C., Taştan, S., Çiçek, H., Aslan, Ö. ve Vural, H. (2010). Hemşirelerin Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtilerini Tanıma Durumları. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 1(1), 1-6.
• Okcu, E. (2016). Travmaya Maruz Kalan Çocuklarda TSSB Gelişimi ve Şiddetiyle İlişkili Faktörlerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Özgen, F. ve Aydın, H. (1999). Travma Sonrası Stres Bozukluğu. Klinik Psikiyatri, 1, 34-41.
• Peuhkuri, K. ve Sihlova, N. (2012). Diet promotes sleep duration and quality. Nutr Res Rev. 32, 309-319.
• Rank, O. (1924). Doğum Travması. (Çev. Ed.;S. Yücesoy). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Rokind, M. R. ve Gregory, K. B. (2010). İnsomnia Risks and Costs: Health, Safety and Quality of Life. The American Journal of Managed Care. 16(8), 617-626.
• Saygın, M. (2013). Sıçanlarda Uyku Bozukluklarının Hipokampüs Aracılı Öğrenme ve Hafıza İşlevleri Üzerine Etkisinin Araştırılması. Doktora Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Selvi, Y., Özdemir, P. G., Özdemir, O., Aydın, A. ve Beşiroğlu, L. (2010). Sağlık Çalışanlarında Vardiyalı Çalışma Sisteminin Sebep Olduğu Genel Ruhsal Belirtiler ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 23, 238-243.
• Sopalı, T. (2019). Yetişkinlerde Beslenme Durum ve Alışkanlıkları, Antropometrik Ölçümleri ile Uyku Kalite İlişkisinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Yüksel, A. (2016). Uyku, Biyolojik Ritim ve Kimya: Tüketicilerin Bilişsel ve Duygusal Fonksiyonları Üzerine Etkileri. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi. 13(1), 121-127.