Avrasya’da Bölgesel İşbirliği Sürecinden İşbirliği Mekanizmasına: Türk Konseyi

Yıl 2014, Cilt: 6 Sayı: 11, 133 - 162, 01.12.2014

Pelin Musabay Baki Pelin Musabay Baki

Öz

After the collapse of USSR, within the framework of new regionalism, new regional cooperation initiatives have arisen in Eurasia. The Turkic Council, background of which goes back to the Summit Process of Turkic States launched in 1992 presents one of the last initiatives to this end as of 2014. The Council, established in 2009 with signing of the Nahkchivan Agreement by Heads of State of Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan and Turkey has turned into a multi-dimentional regional cooperation mechanism in due course. Last Summit of Heads of State of the Council was held on 4-5 June 2014 in Bodrum with the theme of tourism cooperation. In this article, the impact of cooperation within the Turkic Council on regional and global scales will be examined. In this regard, the article will focus on the cooperation among the Turkic States after the collapse of the USSR, the Summit Process, the structure of the Turkic Council and its activities. 

Anahtar Kelimeler

Turkic Council, regionalism, Eurasia, summit.

Avrasya’da Bölgesel İşbirliği Sürecinden İşbirliği Mekanizmasına: Türk Konseyi

Öz

SSCB’nin dağılışını takiben Avrasya’da, yeni bölgeselcilik kapsamında, yeni bölgesel işbirliği girişimleri ortaya çıkmıştır. Geçmişi 1992 yılında başlatılan Türk Devletleri Zirveler Sürecine uzanan Türk Konseyi, 2014 yılı itibarıyla bu girişimlerin en son örneklerinden biridir. Azerbaycan, Kazakistan Kırgızistan ve Türkiye’nin devlet başkanlarının 2009 yılında imzaladığı Nahçivan Anlaşması’yla kurulan Konsey, zamanla çok boyutlu bir bölgesel işbirliği mekanizması haline dönüşmüştür. Konsey’in son Devlet Başkanları Zirvesi 4-5 Haziran 2014 tarihinde Bodrum’da turizm işbirliği temasıyla gerçekleşmiştir. Bu makalede, Türk Konseyi bünyesindeki işbirliğinin bölgesel ve küresel düzlemlerdeki etkileri irdelenecektir. Bu çerçevede, SSCB’nin dağılışının ardından Türk devletleri arasındaki işbirliği, Zirveler Süreci, Türk Konseyi’nin yapısı ve faaliyetleri mercek altına alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türk Konseyi, bölgeselcilik, Avrasya, zirve

Kaynakça

• Akıncı, Halil. “Türk Konseyi Hakkında Analiz”, Hazar World, Sayı:10 (Eylül 2013): 41-42.
• Akıncı, Halil. “Açılış Konuşmaları”, İçinde Dünya Türk Forumu: Türk Konseyi, Türk Diasporası ve Sosyoekonomik İşbirliği, Der. Almagül İsina, İstanbul: Tasam Yayınları, 2012.
• Ateş Davut. Uluslararası Örgütler, Bursa: Dora Yayınları, 2012.
• Aydın, Mustafa.“Türkiye’nin Orta Asya Politikaları”, İçinde Beş Deniz Havzasında Türkiye, Der. Mustafa Aydın ve Çağrı Erhan, Ankara: Siyasal Kita- bevi, 2006.
• Bilgin, Mert. Türkiye’nin Enerji Güvenliği ve Bölgesel İlişkileri”, içinde 21. Yüzyılda Türk Dış Politikasının Analizi, Der. Faruk Sönmezoğlu, Nurcan Özgür Baklacıoğlu ve Özlem Terzi, İstanbul: Der Yayınları, 2012.
• Davutoğlu, Ahmet. Turkic Republics Since Independence: Towards a Common Future, Center for Strategic Research (SAM), Vision Papers, No. 5 ( Ocak 2013): 1
• Demirtepe,Turgut. “Türkiye-Özbekistan İlişkilerinde Yeni Bir Başlangıç Umu- du”, USAK Analist, Sayı:22 (2012): 60-61.
• Ersengur, Mustafa, Alaattin Kızıltan ve Kerem Karabulut. “Türkiye’nin Diğer Türk Cumhuriyetleriyle Ekonomik İlişkilerinin Analizi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı:35 ( 2007): 285-310.
• Fawcett, Louise. “History and Concept of Regionalism”, European Society of In- ternational Law Conference Paper Series, Paper No. 4 (2012):1-17.
• Güneş, Hakan. “Türkiye Orta-Asya İlişkileri”, İçinde 21. Yüzyılda Türk Dış Poli- tikasının Analizi, Der. Faruk Sönmezoğlu, Nurcan Özgür Baklacıoğlu ve Özlem Terzi, İstanbul: Der Yayınları, 2012.
• Hettne, Björn. “Teori ve Pratikte Güvenliğin Bölgeselleşmesi”, Uluslararası İliş- kiler, Cilt:5, Sayı:18, (Yaz 2008): 87-106.
• Hettne, Björn. “Globalization and the New Reginoalism: The Second Great Transformation” içinde The New Regionalism and the Future of Security and Development, Der. Björn Hettne, András Inotai ve Osvaldo Sunkel, New York: St. Martin’s Press, 2000.
• Hurrel, Andrew. “Explaining the Resurgence of Regionalism in World Politics”, Review of International Studies, Sayı:21 (1995): 331-358.
• Kamalov, İlyas. Rusya’nın Orta Asya Politikaları, Ankara: Ahmet Yesevi Üniver- sitesi Yayınları, 2011.
• Kaplan, Muhittin, Abdullah Yuvacı ve Shatlyk Amanov. One Nation, Many Voic- es? External Cohesion of the Turkic Council States in the United Nations General Assembly, 1993-2011, BİLİG Yayınları, (Yayıma hazırlık aşamasında).
• Kara, Abdulvahap. Turgut Özal ve Türk Dünyası: Türkiye-Türk Cumhuriyetleri İlişkileri 1983-1993, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2012.
• Kodaman, Timuçin ve Birsel, Hakan. “Bağımsızlık Sonrası Özbekistan ve Dış Politikası, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi: Cilt: 16, Sayı: 2 (2006): 413-4
• Kulaklıkaya, Ömercan. Modern İpek Yolu: Orta Asya’nın Küresel Ekonomiye Açılan Kapısı, TEPAV Değerlendirme Notu, (Şubat 2013):1-7.
• Linn, Johannes F. ve Oksaba Pidufala. The Experience with Regional Economic Organizations, Lessons from Central Asia, Wolfensohn Center for Development, Working Group Paper , Sayı: 4 (Ekim 2008):1-36.
• Purtaş, Fırat. “Orta Asya’nın Bütünlüğü Sorunsalı ve Orta Asya’da Bölgesel En- tegrasyon Girişimleri”, içinde Orta Asya ve Kafkasya Güç Politikası, Der. Turgut Demirtepe, Ankara: USAK Yayınları, 2008.
• Schimitter, Philippe. Regional Cooperation and Region Integration: Concepts,Measurements and a bit of Theory, European Universitey Institute Papers, (Ocak 2007), http://unila.edu.br/sites/default/files/files/07%20 RE
• GION AL%20COOPERATION %20AND%20INTEGRATION2.pdf, (Erişim: 002014).
• Starr, S. Frederick. Der., The New Silk Roads Transport and Trade in Greater Central Asia, Upsala: Central Asia-Caucasus Institute & Silk Road Studies, 2007.
• Şimşir, Bilal. “Turkey’s Relations with Central Asian Turkic Republics”, Turkish Review Quarterley Digest, Cilt:6 (Yaz 1992):11-15.
• Terzani, Tiziano. Goodnight, Mister Lenin: A Journey Through the End of the Soviet Empire, London: Picador, 1993.
• Terzioğlu, Süleyman Sırrı. “Uluslararası Hukuk Açısından Türk Dili Konuşan Ül- keler İşbirliği Konseyi”, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, Cit:9, Sayı: 36 (2013):45-72.
• Terzioğlu, Süleyman Sırrı. “Uluslararası Hukuk Açısından Türkmenistan’ın Daimî Tarafsızlık Statüsü”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 2 ( 2012): 39-100.
• Tsardanidis, Charalambos. “The BSEC: From New Regionalismto Inter-regional- ism?”, Agora Without Frontiers, Cilt: 10, Sayı: 4 ( 2005): 362-391.
• Turan, Gül ve İlter Turan. “Türkiye’nin Diğer Türk Cumhuriyetleriyle İlişkileri”, İçinde Türk Dış Politikasının Analizi, Der. Faruk Sönmezoğlu, İstanbul: Der Ya- yınları, 2004.