Turgut Özal’ın Ekonomi Odaklı Dış Politikası: Yunanistan’a Yönelik “Zeytin Dalı” Diplomasisi Örneği

Yıl 2016, Cilt: 8 Sayı: 15, 33 - 57, 15.10.2016

Erkan Ertosun

Öz

Turgut Özal’ın ekonomi ve dış politika arasında kurduğu ilişki, dönemin Türk dış politikasını açıklamak için önemli ipuçları sunmaktadır. Özal’ın ekonomi-dış politika ilişkisi birbirini tamamlayıcı nitelikte dört farklı boyut içerir. Öncelikle, Özal, ekonomik ilişkilerin gelişmesi ile sağlanacak karşılıklı bağımlılığın siyasi sorunların çözümüne ciddi katkılar sağlayacağına inanmaktadır. İkincisi, dış politika, Türk ekonomisinin dışa açılması için bir araç olarak kullanılmalıdır. Üçüncüsü, Türkiye’nin etkin bir dış politika izleyebilmesi ancak ekonomik bakımdan güçlenmesi ile mümkün olacaktır. Dördüncüsü, ülkenin ekonomik bakımdan gelişmesi, demokratikleşme ve iç barışın sağlanmasının önünü açacak, böylece Türkiye’nin özellikle Avrupa’yla ilişkilerindeki önemli bazı engeller ortadan kalkacaktır. Bu çalışmada, söz konusu dört boyutun Özal’ın söylem ve uygulamalarına atıfla açıklanmasının ardından, bunlardan ilki olan “Ekonomik karşılıklı bağımlılık barışçıl ilişkilere yol açar” önermesinin nasıl ve ne ölçüde gerçekleştiği sorusuna Yunanistan’a yönelik “zeytin dalı” diplomasisi örneği üzerinden cevap aranmaktadır. Makale, Özal’ın ekonomi odaklı barışçıl politikasının iki ülke ilişkilerinde 1980’ler için sınırlı ölçüde sonuç verdiğini, ancak taraflar arasında diyalog ortamını sağlayarak ve ekonomik işbirliğinin zeminini oluşturarak, iki ülke arasında 1999 sonrası yaşanacak yakınlaşmanın öncüsü olduğunu iddia etmektedir.  

Anahtar Kelimeler

Özal, ekonomik karşılıklı bağımlılık, dış politika, Türkiye, Yunanistan

Kaynakça

• Ali Bozer’le 28 Nisan 2014 tarihinde Ankara’da yapılan mülakat.
• Athanassopoulou, Ekavi. “Blessing in Disguise? The Imia Crisis and TurkishGreek Relations,” Mediterranean Politics 2, No. 3 (1997): 76-101.
• Aydın, Mustafa. “Cacophony in the Aegean; Contemporary Turkish-Greek Relations,” Turkish Yearbook of International Relations, No. 27 (1997): 109- 40.
• Barchard, David. Turkey and the West. Londra: Routledge & Kegan Paul, 1985.
• Barlas, Mehmet. Turgut Özal’ın Anıları. İstanbul: Birey Yayıncılık, 2001. BBYEGM, Dış Basında Başbakan Turgut Özal’ın Atina Ziyareti, Ankara: 1988.
• Bennett, Andrew ve George, Alexander L. “Case Studies and Process Tracing in History and Political Science: Similar Strokes for Different Foci,” Bridges and Boundaries: Historians Political Scientists and the Study of International Relations içinde (Ed.) Colin Elman ve Miriam Fendius Elman, Massachusetts: The MIT Press, 2001.
• Birand, Mehmet A. “A Turkish View of Greek-Turkish Relations.” Journal of Political and Military Sociology 16 (1988): 173-83.
• Cemal, Hasan. Özal Hikâyesi. İstanbul: Doğan Kitap, 2004.
• Cemal, Hasan. “Özal’ın En Kritik Beş Yılı”, Cumhuriyet, 6 Temmuz 1984.
• Chang, Yuan-Ching. “Economic Interdependence and International Interactions: The Impact of Country Size on Political Conflict and Cooperation.” Australian Journal of Political Science 39, No. 3 (2004): 605-23.
• Çandar, Cengiz. “Turgut Özal Twenty Years After: The Man and the Politician.” Insight Turkey 15, No. 2 (2013): 27-36.
• David Barchard’la 23 Mart 2014 tarihinde Nevşehir’de yapılan mülakat.
• Donat, Yavuz. Yavuz Donat’ın Vitrininden 3: Özal’lı Yıllar 1983-1987. Ankara: Bilgi Yayınevi, 1987.
• Duman, Zeki. Türkiye’de Liberal-Muhafazakâr Siyaset: Turgut Özal. Ankara: Kadim Yayınları, 2010.
• Erdoğan, Mustafa. “Türk Politikasında Bir Reformist”, Özal: Siyaset, İktisat, Zihniyet içinde (Ed.) İhsan Sezal ve İhsan Dağı, İstanbul: Boyut Kitapları,