BOĞAÇAY, ÇAMGAZİ VE SARAYKÖY SULAMA ŞEBEKELERİNİN İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLERLE ANALİZİ

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 27 - 34, 01.01.2019

Sinan Kartal Fırat Arslan Hasan Değirmenci

Öz

Türkiye’de sulama şebekelerinin performans düzeyi istenilen düzeyde değildir. Performans göstergeleri sulama şebekelerini değerlendirmede, diğerleri ile karşılaştırmada ve yıllar içinde gelişimini izlemede kullanılmaktadır. Çok sayıda olan performans göstergeleri sulama şebekelerinde genel bir değerlendirme yapılmasını zorlaştırmaktadır. Ayrıca her performans göstergesinin sulama şebekesi üzerinde etkileri farklıdır. Bu nedenle araştırmacılar tarafından sulama şebekelerinin performansını analiz etmek için çok değişkenli istatiksel değerlendirme yöntemi geliştirilmiştir. Bu çalışmada farklı bölgelerde bulunan Boğaçay, Çamgazi ve Sarayköy sulama şebekeleri temel bileşenler analizi ile değerlendirilerek, hesaplanan kalite indeksine göre sulama şebekeleri sıralanmıştır. Çalışmada su dağıtım performans göstergeleri, finansal göstergeler ve tarımsal üretim-ekonomik göstergeleri sulama şebekelerinin sıralanmasında temel bileşenler analizi sonucuna göre farklı etkiler göstermiştir. Sonuç olarak birim sulanan/sulama alanına dağıtılan toplam sulama suyu miktarı, birim sulanan/sulama alanı üretim değeri göstergeleri sulama projelerinin sıralamasında önemli faktörler olduğu belirlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Sulama şebekeleri, Performans göstergeleri, Temel bileşenler analizi, Kalite indeksi

Assessment of Boğaçay, Çamgazi and Sarayköy Irrigation Schemes by Statistical Methods

Öz

Irrigation schemes’ performance level is
unsatisfactory in Turkey. Performance indicators used to assess irrigation
schemes among others and years to monitoring. The large number of performance
indicators make assessment difficult to make a general assessment of irrigation
networks. In addition, each performance indicator has a different effect on the
irrigation network. For this reason, multivariate statistical evaluation method
was developed including performance indicators by the researchers to analyse
the performance of irrigation schemes. In this study, the irrigation networks
of Sarayköy, Çamgazi and Boğaçay
in different regions were evaluated by principle component and they were
ranked among the irrigation schemes by quality index. As a result, water
distribution performance indicators, financial indicators and agricultural
production-economic indicators showed different effects in the ranking of
irrigation networks. As a conclusion, it was determined indicators which are
irrigation water distributed to per unit irrigated/command area, and output per
unit irrigated/command area were important factors have important effect on
ranking of irrigation projects. 

Anahtar Kelimeler

Performance indicators, Principle component analysis, Irrigation schemes, Quality index

Kaynakça

• Arslan F, Değirmenci H. 2018. Sulama Şebekelerinin İşletme-Bakım ve Yönetim Modernizasyonunda RAP-MASSCOTE Yaklaşımı: Kahramanmaraş Sol Sahil Sulama Şebekesi Örneği. Ziraat Fakültesi Dergisi, 45.
• Borgia C, García-Bolaños M, Li T, Gómez-Macpherson H, Comas J, Connor D, Mateos L. 2013. Benchmarking for performance assessment of small and large irrigation schemes along the Senegal Valley in Mauritania. Agricultural water management, 121, 19-26.
• Burt C. 2001. Rapid Appraisal Process (RAP) and Benchmarking: Explanation and Tools. Water Control. http://www.watercontrol.org/tools/rap-eng-2002 , Son erişim tarihi: 18 Ağustos 2014.
• Cihan İ, Acar B. 2016. Performance of Ova Water User Association in Konya–Turkey. World Journal of Innovative Research, 1(2), 25-28.
• Córcoles JI, de Juan JA, Ortega JF, Tarjuelo JM, Moreno MA. 2011. Evaluation of irrigation systems by using benchmarking techniques. Journal of Irrigation and Drainage Engineering, 138(3), 225-234.
• Değirmenci H, Arslan F. 2018. Sulama Birliklerine Devredilen Sulama Şebekelerinde İşletme ve Bakım Giderlerinin Analizi. Su Kaynakları, 3(1), 16-23.
• Değirmenci H, Tanrıverdi Ç, Arslan F. 2017. Aşağı Seyhan Ovası Sulama Birliklerinin Kümeleme Analizi İle Karşılaştırılması. Doga Bilimleri Dergisi, 20(4), 326.
• DSİ. 2016. DSİ’ce İşletilen ve Devredilen Sulama Tesisleri Değerlendirme Raporuları. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü İşletme ve Bakım Daire Başkanlığı, Ankara.
• Eliçabuk C, Topak R. 2017. Gevrekli sulama birliği’nde sulama performansının değerlendirilmesi. Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi, 3(2), 191-199.
• Hussain M, Ahmed SM, Abderrahman W. 2008. Cluster analysis and quality assessment of logged water at an irrigation project, eastern Saudi Arabia. Journal of Environmental Management, 86(1), 297-307.
• Kalender MA, Topak R. 2017. Irrigation Performance of Ilgın Plain Irrigation Association. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 31(2), 59-67.
• Malano H, Burton M. 2001. Guidelines for Benchmarking Performance in the Irrigation and Drainage Sector, IPTRID and FAO, Rome, Italy.
• Molden DJ, Sakthivadivel R, Perry CJ, Fraiture CD, Kloezen WH. 1998. Indicators for Comparing Performance of Irrigated Agricultural Systems. IWMI, Research Report 20, Colombo, 26 p.
• Muema F, Home P, Raude J. 2018. Application of Benchmarking and Principal Component Analysis in Measuring Performance of Public Irrigation Schemes in Kenya. Agriculture, 8(10), 162.
• Renault D, Facon T, Wahaj R. 2007. Modernizing Irrigation Management: The MASSCOTE Approach--Mapping System and Services for Canal Operation Techniques (Vol. 63). Food & Agriculture Org.
• Rodríguez-Díaz JA, Camacho-Poyato E, Lopez-Luque R, Pérez-Urrestarazu L. 2008. Benchmarking and multivariate data analysis techniques for improving the efficiency of irrigation districts: an application in Spain. Agricultural systems, 96(1-3), 250-259.
• Zema DA, Nicotra A, Tamburino V, Zimbone SM. 2015. Performance assessment of collective irrigation in Water Users’ Associations of Calabria (Southern Italy). Irrigation and drainage, 64(3), 314-325.