General Status of Ruminant Livestock in the Turkish Republic of Northern Cyprus

Yıl 2024, Sayı: 7, 449 - 457, 15.08.2024

Çağri Halil Kocadal , Mustafa Boğa

https://doi.org/10.47115/bsagriculture.1467433

Öz

Among other agricultural activities, animal production has the most important strategic importance for the country's economy. In the Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC), animal production constitutes 45% of the total agricultural production. In response to the increasing population, the need for animal food continues to increase day by day. State hatcheries and many private companies run animal production activities along with small-scale family enterprises. Almost all animal feed raw materials are imported. On the other hand, most of the food of animal origins that is marketed (e.g. meat, milk, egg etc.) is produced in TRNC and the rest is imported when it is necessary. Halloumi, which covers almost all animal-based imported goods, is imported into many countries especially Turkey and Kuwait and contributes to the country’s economy. This study concentrates on the general state of animal production in TRNC and aims to present the current state of ruminant animals (66 thousand head of cattle, 197 thousand head of sheep and 78 thousand head of goat) in the country’s livestock farming, their contributions to the economy and the type of their production.

Anahtar Kelimeler

TRNC, Agriculture, Animal husbandry, Import-export, Halloumi

General Status of Ruminant Livestock in The Turkish Republic of Northern Cyprus

Öz

Hayvansal üretim, tarımın diğer alanlarının yanı sıra ülke ekonomisine katkısı bakımından stratejik bir öneme sahiptir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) tarımsal üretimin %45’lik payını hayvansal üretim çıktıları oluşturmaktadır. Artan nüfusa bağlı olarak hayvansal kaynaklı gıdaya olan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır. Devlet üretme çiftlikleri ve birçok özel şirket tarafından yürütülen hayvancılık faaliyetleri yanı sıra küçük çaplı aile işletmeleri de hayvansal üretime katkı sağlamaktadır. Ebeveyn ve hibrit materyallerin yanında yeterli karma yem üretiminin gerçekleştirilmesi amacıyla yem hammaddelerinin neredeyse tamamı ithal edilmektedir. Tüketime sunulan hayvansal ürünlerin (et, süt ve yumurta gibi) büyük bir payı KKTC’nin kendi kaynaklarıyla üretilmektedir. Gerekli görüldüğü durumlarda ise ithalat ile talepler karşılanmaya çalışılmaktadır. Hayvansal ürün ihracatının neredeyse tamamını oluşturan hellim, Türkiye, Kuveyt başta olmak üzere birçok ülkeye ihraç edilip ülke ekonomisine katkı sağlamaktadır. Bu çalışmamızda KKTC’ de hayvancılığın genel durumu incelenmiş olunmakla birlikte. Çalışmamızda, KKTC’de et ve süt vb. ürünlerin üretimi için yetiştirilen 66 bin baş sığır, 197 bin baş koyun ve 78 bin baş keçi gibi ruminant hayvanların ülke hayvancılığındaki durumu, ülke ekonomisine katkısı ve üretim şekli özel olarak sunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

KKTC, tarım, hayvancılık, ithalat-ihracat, hellim

Kaynakça

• Anonymous. 2021a. Tarımsal istatistik yıllığı. https://istatistik.gov.ct.tr/TEMEL-%C4%B0STAT%C4%B0ST%C4%B0KLER/N%C3%9CFUS-SAYIMLARI (accessed date: December 12, 2022).
• Anonymous. 2021b. SÜTEK, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, https://www.ktsutek.com/kurumsal.html (accessed date: December 14, 2022).
• Anonymous. 2022a. Avrupa bilgi merkezi. https://www.abbilgi.eu/tr/avrupa-komisyonu,xalloymi/halloumi/hellimi-%E2%80%98mense-ismi-ko.html (accessed date: December 12, 2022).
• Anonymous. 2022b. International dairy federation. The economic importance of dairying. Brussels: IDF.https://shop.fil-idf.org/products/economic-importance-of-dairying?_pos=1&_sid=a38541166&_ss=r, (accessed date: December 14, 2022).
• Anonymous. 2022c. Kıbrıs Türk süt endüstrisi kurumu, https://www.ktsutek.com/kurumsal/hakkimizda.html (accessed date: December 12, 2022).
• Anonymous. 2022d. KKTC ekonomi ve enerji bakanlığı, https://ekonomi.gov.ct.tr/Portals/16/ekonomik%20indicator.pdf. (accessed date: December 12, 2022).
• Anonymous. 2022e. KKTC istatistik kurumu, gayri safi milli hasıla, https://stat.gov.ct.tr/TEMEL-%C4%B0STAT%C4%B0ST%C4%B0KLER/GAYR%C4%B0-SAF%C4%B0-M%C4%B0LL%C4%B0-HASILA/GAYR%C4%B0-SAF%C4%B0-M%C4%B0LL%C4%B0-HASILA-2016-2021 (accessed date: December 12, 2022).
• Anonymous. 2022f. KKTC istatistik kurumu, https://istatistik.gov.ct.tr/TEMEL-%C4%B0STAT%C4%B0ST%C4%B0KLER/N%C3%9CFUS-SAYIMLARI (accessed date: December 12, 2022).
• Anonymous. 2022g. KKTC talim terbiye, http://talimterbiye.mebnet.net/Kitaplar/2015YeniKitaplar/Orta-Lise/Tarih8Tumu-k.pdf (accessed date: December 12, 2022).
• Anonymous. 2022h. KOOP süt fabrikası, https://www.koopsut.com/hikayemiz-ve-misyonumuz/index.html (accessed date: December 12, 2022).
• Anonymous. 2022i. CYPRUS Agricultural 2022, https://www.data.gov.cy/sites/default/files/E_AGRICULTURE-EN-060319.xls (accessed date: December 12, 2022).
• Anonymous. 2022k. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ticaret dairesi, https://ticaret.gov.ct.tr/RAPORLAR/%C4%B0STAT%C4%B0ST%C4%B0K-%C5%9EUBES%C4%B0-RAPORLARI/01-D%C4%B1%C5%9F-Ticaret%C4%B0thalat-ve-%C4%B0hracat-Raporlar%C4%B1 (accessed date: December 12, 2022).
• Aran L. 2006. Avrupa topluluğu adalet divanı kararları ışığında kıbrıs sorunu. TEPAV-The Economic Policy Research Foundation of, İstanbul, Türkiye, pp: 25.
• Canbolat Ö. 2015. Süt sığırlarının beslenmesi ve rasyon hazırlama yöntemleri. Medyay Kitapevi, İstanbul, Türkiye, ss: 1-458.
• Derinöz AN, Çufaoğlu G, Ayaz ND. 2021.Et türü tayininde kullanılan yöntemler. Akademik Et Süt Kurum Derg, 1: 8-18.
• Doğan A. 2009. Ekonomik gelişme sürecine tarımın katkısı: Türkiye örneği. Sosyal Ekon Araş Derg, 9(17): 365-392.
• Doğruyol A. 2021. Tarım devrimi ve zaman ölçümü. Sakarya İktisat Derg, 10(1): 103-114.
• Ergün OF, Bayram B. 2021. Türkiye'de hayvancılık sektöründe yaşanan değişimler. Bahri Dağdaş Hayvan Araşa Derg, 10(2): 158-175.
• Görgülü M. 2009. Büyük ve küçükbaş hayvan besleme. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Ders Kitabı, Genel Yayın, ss: 244.
• Gürer B. 2021.Türkiye’de nüfusun yeterli ve dengeli beslenmesi açısından hayvansal gıda arz ve talebinin değerlendirilmesi. Gıda, 46(6): 1450-1466.
• Gürlük S, Turan Ö. 2008. Dünya gıda krizi: nedenleri ve etkileri. Uludağ Üniv Ziraat Fak Derg, 22(1): 63-74.
• Gürsoy E, Macit M. 2020. Hasat zamanının kaba yemin kimyasal kompozisyonu ve kalitesi üzerine etkisi. Euroasia J Math Engin Nat Med Sci, 7(9): 168-177.
• Kacar B, Katkat A. 2009. Plant nutrition. Nobel publication Science and Biology Publication Series, Ankara, Türkiye, ss: 424-533.
• Kaymakçı M, Sönmez R. 1992. Koyun yetiştiriciliği. Hasat Yayıncılık Hayvancılık, Serisi:3, İstanbul, Türkiye, ss: 405.
• Koday Z. 1995. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti'nin cografi özellikleri. Atatürk Üniv Türkiyat Araşı Enstit Derg, 2: 17-45.
• Konca Y, Uzun O. 2012. Effect of animal waste on soil and environment. 4th Congress of Soil Scientists of Azerbaijan, 23-25 Mayıs Azerbaijan, Bakü, ss: 25-28.
• Kutlu HR, Çelik L. 2016. Yemler bilgisi ve yem teknolojisi kitabı. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Ders Kitabı, Genel Yayın, ss: 25.
• Paksoy M, Özçelik A. 2008. Kahramanmaraş ilinde süt üretimine yönelik keçi yetiştiriciliğine yer veren tarım işletmelerinin ekonomik analizi. Tarım Bilim Derg, 14(4): 420-427.
• Papachristoforou C, Markou M. 2006. Overview of the economic and social importance of the livestock sector in Cyprus with particular reference to sheep and goats. Small Rumi Res, 62(3): 193-199.
• Semerci A, Çelik AD. 2016. Türkiye’de küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin genel durumu. Mustafa Kemal Üniv Zir Fak Derg, 21: 182-196.
• Teoman Ö, Yaşar P. 2016. Türkiye’de 2003 sonrası buğday ve gübre fiyatları ilişkisinin piyasa yapıları bakımından değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniv İktisadi İdari Bilim Fak Derg, 18(1): 55-72.
• Tüfekçi H, Olfaz M. 2015. Yapağının alternatif kullanım alanları. Bahri Dağdaş Hayvan Araşa Derg, 1(1-2): 18-28.
• Yakalı T. 1979. Deri verimleri ve önemli sorunları. Hayvansal Üretim 11(1): 38-40 1979.