İMALAT VE HİZMET FİRMALARININ YENİLENEBİLİR ENERJİ İLE İLGİLİ ALGI VE TUTUMLARININ BELİRLENMESİNE YÖNELİK UYGULAMALI BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 14, 30 - 50, 30.07.2018

Abdulvahap Baydaş Halim Tatlı

Öz

Sayısız çevresel, ekonomik ve sosyal
avantajlarına rağmen, yenilenebilir enerji kaynak ve teknolojileri dünyanın
birincil enerji arzının küçük bir bölümünü oluşturmaktadır. Sınırlı
kullanımının muhtemel nedeni, yeterli finansman eksikliği ve yatırımcıların
yenilenebilir girişimlerini finanse etme sürecinin uzunluğudur. Araştırmanın
amacı, imalat ve hizmet işletmelerinin yenilenebilir enerji hakkındaki tutum ve
algılarının firmaların özellik ve ölçeklerini dikkate alarak analiz etmektir.
Araştırmaya 104 imalat ve hizmet işletmesi katılmıştır. Çalışmanın verileri
araştırmacılarca hazırlanan ve 41 maddeden oluşan bir ölçek yardımıyla
toplanmıştır. Verilerin analizi için, frekans (f) yüzde (%)ve Faktör Analizi
ile betimsel istatistikten yararlanılmıştır. Araştırma bulgularına göre genel
olarak işletmelerin yenilenebilir enerjiye yönelik olarak olumlu bir tutum
içinde oldukları, fakat bir kısmının da yenilenebilir enerji hakkında yeterince
fikir sahibi olmadığı belirlenmiştir. Yapılan Faktör Analizi sonucu
araştırmanın 9 faktörden oluştuğu ortaya çıkmıştır. Faktörler; 1.
Sürdürülebilir çevreci yatırımcı, 2. Bilinçli ve yenilenebilir enerji
güvenirliğini önemseyen yatırımcı, 3. Yenilenebilir enerjinin tanıtım ve
farkındalığına önem veren yatırımcı, 4. Yenilenebilir enerjinin tüketim ve
üretimini destekleyen yatırımcı, 5. Yenilenebilir enerjinin çevresel
zararlarına inanan yatırımcı, 6.Yenilenebilir enerjiye ilgisiz yatırımcı, 7.
Yenilenebilir enerjinin konvansiyonel enerjiye üstün olduğuna inanan yatırımcı,
8. Yenilenebilir enerji konusunda etnosentrik yatırımcı ve 9. Yenilenebilir
enerji maliyetini dikkate alan yatırımcı şeklinde adlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yenilenebilir enerji, imalat ve hizmet işletmeleri, yenilenebilir enerji tutum ve algısı, faktör analizi, Bingöl

Kaynakça

• Adger, W.N., Barnett, J., Brown, K., Marshall, N., O’Brien, K. (2013). Cultural dimensions of climate change impacts and adaptation. Nat. Clim. Change, 3, 112–117. Akova, İ. (2008). Yenilenebilir Enerji Kaynakları. (1. Basım). Nobel Yayın Dağıtım. Ankara. Akpınar, A., Kömürcü, M.İ., Filiz, H.M. (2008). “Türkiye’de enerji kaynakları ve çevre, sürdürülebilir kalkınma ve temiz enerji kaynakları”. VII. Ulusal Temiz Enerji Sempozyumu. UTES.17-19 Aralık. İstanbul. Alam, S.S.; Hashim, N.H.N.; Rashid, M.; Omar, N.A.; Ahsan, N. and Ismail, Md D. (2014). Small-scale households renewable energy usage intention: Theoretical development and empirical settings, Renewable Energy, 68 255-263. Alım, M. (2006). Avrupa Birliği üyelik sürecinde Türkiye’de çevre ve ilköğretimde çevre eğitimi. Kastamonu Eğitim Dergisi.14(2), 599-616. Arsal, Z. (2010). İlköğretim öğretmen adaylarının sera etkisi ile ilgili kavram yanılgıları. İlköğretim Online. 9 (1), 229-240. Aslani, A. and Wong, Kau-Fui V. (2014). Analysis of renewable energy development to power generation in the United States, Renewable Energy, 63, 153-161. Avinç, A.(1998). Değişik enerji kaynakları ve çevreye etkileri. Ekoloji Dergisi. 7(27), 19-23. Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, 7. Baskı, Pegem A Yayıncılık Ankara. Çelikler, D. (2013).Awareness about renewable energy of pre-service science teachers in Turkey, Renewable Energy, 60, 343-348. Çelikler, D. and Aksan, Z. (2016). The development of an attitude scale to assess the attitudes of high school students towards renewable energy sources, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 54, 1092–1098. Chen, H.H.; Lee, A.H.I.; Xing, X. and Chen, H. (2014). The relationships of different modes of international alliance with performance of renewable energy enterprises, Renewable Energy 69, 464-472. Cornelissen, G.; Pandelaere, M. and Warlop, L. (2006). Cueing Common Ecological Behaviors to Increase Environmental Attitudes. (Eds.: IJsselsteijn, W.; De Kort, Y.; Miden, C.; Eggen, B.&Van De Hoven, E.). Perusasive Technology. Berlin: Springer, 39–44. Çukurçayır, M. Akif ve Sağır, Hayriye; Enerji Sorunu, Çevre ve Alternatif Enerji Kaynakları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 20, 2008, ss. 257-278. Dalton, G.; Allan, G.; Beaumont, N.; Georgakaki, A.; Hacking, N.; Hooper, T.; Kerr, S.; O’Hagan, A.M.; Reilly, K.; Ricci, P.; Sheng, W. and Stallard, T. (2015). Economic and socio-economic assessment methods for ocean renewable energy: Public and private perspectives, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 45 (2015) 850–878. Doğan, M. (2011). Enerji kullanımının coğrafi çevre üzerindeki etkileri. Marmara Coğrafya Dergisi, 23, 36-52. EIA. (2011) International energy outlook 2011. Washington: Energy Information Administration. Eshchanov, B.R.; Stultjesa, M.G.P. Eshchanovb, R.A. and Salaev S.K. (2013). Prospects of renewable energy penetration in Uzbekistan-Perception of the Khorezmian people, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 21, 789-797. Görmez, K.(2010). Çevre Sorunları. (2. Basım). Nobel Yayın Dağıtım. Ankara. Güner, S. ve Albostan, A. (2007). Türkiye’nin Enerji Politikası, YEKSEM’07, Gaziantep-Türkiye, 47. Ha-Duong, M.; Nadai, A. Campos, A. S. (2006).A survey on the public perception of CCS in France, International Journal of Greenhouse Gas Control, 3, 633-640. Howell, R.; Shackley, S. and Mabon L. (2012). Public perceptions of low carbon energy Technologies, Global Carbon Capture and Storage Institute Limited (E. Tarihi: Mart 2017), https://hub.globalccsinstitute.com/sites/default/files/publications/38531/scottishlgpreport.pdf Kahraman, S., Yalçın, M., Özkan, E., Aggul, F., (2008). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin küresel ısınma konusundaki farkındalıkları ve bilgi düzeyleri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 28 (3), 249-263. Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (11. Baskı), Nobel Yayın Evi. Ankara. Karatepe, Y.; Varbak Neşe, S.; Keçebaş, A. ve Yumurtacı, M. (2012). The levels of awareness about the renewable energy sources of university students in Turkey, Renewable Energy, 44, 174-179. Karlstrøm, H. and Ryghaug, M. (2014). Public attitudes towards renewable energy technologies in Norway: The role of party preferences, Energy Policy, 67, 656–663. Kawashima, M. (1998). Development of Teaching Materials. A Focus on Lakes/Rivers in Environmental Education, 33-50, Tokyo. Keramitsoglou, K.M.; Mellon, R.C.; Tsagkaraki, M.I. and Tsagarakis, K.P. (2016). Clean, not green: The effective representation of renewable energy, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 59, 1332–1337. Kesicki F. and Anandarajah G. (2011). The role of energy-service demand reduction in global climate change mitigation: combining energy modeling and decomposition analysis. Energy Policy, 39 (11): 7224-7233. Koç, M.Y. ve Garip, M. (2008). “Türkiye ve Avrupa’da Sürdürülebilir Enerji ve Çevre İlişkisi”. VII Ulusal Temiz Enerji Sempozyumu 17-19 Aralık. İstanbul. Kuhn, M.; Zajontz, Y. and Kollmann, V. (2010).Consumer perception of global renewable energy projects, (Erişim Tarihi: Mart 2017), http://www.lcbr-online.com/index_files/proceedingsemc12/12emc005.pdf. Lee, D. Kim, M. and Lee, J. (2016). Adoption of green electricity policies: Investigating the role of environmental attitudes via big data-driven search-queries, Energy Policy, 90, 187–201. Liarakou, G., Gavrilakis, C., Flouri, E. (2009). Secondary school teachers knowledge and attitudes towards renewable sources. J. Sci Educ. Technol., 18, 120- 129. Masini, A. and Menichetti, E. (2012). The impact of behavioural factors in the renewable energy investment decision making process: Conceptual framework and empirical findings, Marine Policy, 40, 28–38. Meydan, A., Doğu, S., Dinç, M. (2009). Öğretmen adaylarının çevre sorunları konusundaki farkındalık ve duyarlılıkları. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi. 28, 153-168. Orbay, K., Cansaran, A., Kalkan, M. (2009). Öğretmen adaylarının küresel ısınmaya bakış açısı, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 85- 97. Oskay, Ö. Ö., 2007. Kimya Eğitiminde Teknoloji Destekli, Probleme Dayalı Öğrenme Teknikleri, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Basılmamış. Özdemir, O., Yıldız, A., Ocaktan, E., Sarışen, Ö. (2004). Tıp fakültesi öğrencilerinin çevre sorunları konusundaki farkındalık ve duyarlılıkları. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 57, (38), 117-127. Özkaya, S.Y. (2004). Yenilenebilir enerji kaynakları, T.C. Dışişleri Bakanlığı Yayınları Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, (XIV), (Erişim Tarihi: Eylül 2016), http://www.mfa.gov.tr/yenilenebilir-enerji-kaynaklari.tr.mfa Page, B.I., Shapiro, R.Y. (1983). Effects of public opinion on policy. Am. Pol. Sci. Rev. 77, 175–190. Park, E. and Ohm, J.Y. (2015). Factors influencing the public intention to use renewable energy technologies in South Korea: Effects of the Fukushimanu clear accident, Energy Policy, 65, 198–211. Reilly, K.; O’Hagan, A.M. and Dalton, G. (2015). Attitudes and perceptions of fishermen on the island of Ireland Towards the development of marine renewable energy projects, Marine Policy, 58, 88–97. Rosenberg, E.; Lind, A. and Espegren, K.A. (2013). The impact of future energy demand on renewable energy production: Case of Norway, Energy, 61, 419-431. Saraç, E. ve Bedir, H.(2014).Sınıf Öğretmenlerinin yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili algılamaları üzerine nitel bir araştırma, KHO Bilim Dergisi,24(1) 19-45. Seçken, N., (2008). Self-directed learning process of pre-service chemistry teachers through Internet- assisted education on renewable energy. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 5(3), 89-107. Silva, R.C.; Neto, Ismael de M. and Seifert, S.S. (2016). Electricity supply security and the future role of renewable energy sources in Brazil, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 59, 328–341. Simas, M. and Pacca, S. (2014). Assessing employment in renewable energy technologies: A case study for wind power in Brazil, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 31, 83–90. Spiropoulou, D., Antonakaki, T., Kontaxaki S., Bouras, S. (2007). Primary teachers’ literacy and education for sustainable development, J. Sci. Educ. Technol.,16, 443-450. Stigka, E.K.; Paravantis, J.A. and Mihalakakou, G.K. (2014). Social acceptance of renewable energy sources: Are view of contingent valuation applications, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 32, 100–106. Straughan, R.D. and James, A.R. (1999). Environmental segmentation alternatives: A look at green consumer behavior in The New Millennium. Journal of Consumer Marketing, 16 (6), 558-575. T.C. Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’nin Enerji Stratejisi, http://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-enerji-stratejisi.tr.mfa (Erişim tarihi: Eylül 2016). T.C. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, http://www.enerji.gov.tr/index.php?dil=tr&sf=webpages&b=enerji&bn=215&hn=12&nm=384&id=384 (Erişim tarihi: Aralık 2016). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı 2012: Yenilenebilir Enerji Kaynakları ve Önemi, Ankara. Tüzün, Y.Ö., Tuncer, T.G., Aydemir, M. (2008). İlköğretim öğretmenlerinin hava kirliliği konusundaki bilgileri ile ilgili bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 35, 374-385. Uyeki, E.S., Holland, L.J. (2000). Diffusion of pro-environment attitudes? Am. Behav. Sci. 43, 646–662. Vaijayanthi, N. (2013). A study on public awareness and perception towards solar energy resource, Discovery Engineering, 1 (1) 25. West, J.; Bailey, I. and Winter, M (2010). Renewable energy policy and public perceptions of renewable energy: A cultural theory approach, Energy Policy,38, 5739-5745. Wüstenhagen, R. and Menichetti, E. (2012). Strategic choices for renewable energy investment: Conceptual framework and opportunities for further research, Energy Policy, 40, 1–10. Yakut İpekoğlu, H., Üçgül ,İ. Yakut, G. (2014). Yenilenebilir enerji algısı anketi: Güvenirlik ve geçerliği, Süleyman Demirel Üniversitesi YEKARUM e-Dergi, Yıl 2014, Cilt 2, Sayı: 3, 20 . Yıldırım, D.Ç. Erdoğan, S. Yıldırım, S. ve Can, H. (2017) "The effect of the Trans-Anatolian Natural Gas Pipeline Project (TANAP) on industrial production in Turkey", International Journal of Energy Sector Management, Vol. 11, Issue: 3, s. 404-415. Yüksek, İzzet ve Mıhlayanlar, Esma; Yaşam Döngüsü Sürecinde Yapı Malzemesi Çevre Etkileşimi, 2nd International Sustainable Buildings Symposium 28 - 30th May 2015, Ankara – Turkiye. Zyadin, A.; Puhakka, A.; Ahponen, P. and Pelkonen, P. (2014). Secondary school teachers’ knowledge, perceptions, and attitudes toward renewable energy in Jordan, Renewable Energy, 62, 341-348. Zyadina, A.; Puhakkab, A.; Ahponenb, P.; Cronbergc, T. and Pelkonen, P. (2012). School students' knowledge, perceptions, and attitudes toward renewable energy in Jordan, Renewable Energy, 45, 78-85.