TOPLU PAZARLIK DÜZEYLERİ

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 2, 1 - 11, 01.07.2012

Ayhan Görmüş

Öz

Toplu pazarlık düzeyi, toplu iş sözleşmesinin etki alanını da belirlediğinden çalışanlar ve işverenler için oldukça önemlidir. Ülkelerin toplu pazarlık düzeylerinde sosyo-ekonomik yapıları, endüstri ilişkileri gelenekleri, işyeri ve işletme özellikleri, sendikaların eğilimleri, sosyal politikalar ve diğer birçok faktör etkilidir. Toplu pazarlık düzeyleri işyeri veya işletme, işkolu, ulusal ve çok uluslu düzeye kadar çıkabilmektedir. Türkiye’de toplu iş sözleşme hakkı ilk olarak, 1961 Anayasası ile güvence altına alınmıştır. 1963 yılında yürürlüğe giren 275 sayılı Kanun’da işkolu ve işyeri toplu iş sözleşmeleri ayrı ayrı düzenlenmiş, ancak ikisi arasında bir ilişki kurulmamıştır. 1982 Anayasası’nda bir kez daha güvence altına alınan toplu iş sözleşmesi hakkı, 1983 yılında kabul edilen 2822 sayılı Kanunda işyeri ve işletme düzeyinde yeniden düzenlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İşyeri ve işletme toplu pazarlığı, işkolu toplu pazarlığı, ulusal düzeyde toplu pazarlık, uluslararası düzeyde toplu pazarlık, toplu iş sözleşmesi

THE LEVELS OF COLLECTIVE BARGAINING

Öz

Level of collective bargaining, that determiness the impact area of collective agreement, is quite important for employees and employers. Social and economic structures, industrial relation traditions, features of plant and enterprise, te nd of trade unions, social policies of countries and other a lot of factors are effective in levels of collective bargaining of countries. Levels of collective bargaining can go up plant or enterprise level between one or more trade unions and individua l employers, industry level between one or more trade unions and a group of employers from a particular industry or occupation, national level between trade unions and employers and employers’ organisation at national level and multinational level between trade unions or trade union federations and employer organisations on an international level. Collective agreement right was firstly guaranteed with 1961 Constitution in Turkey. Industry and plant level collective agreements were separately regulated in Law No:275 which came into force in 1963, however, a relationship was established between the two bargaining levels. Collective agreement right, which is guaranteed once again in 1982 Constitution, have been revised in plant and enterprise level, which was accepted Law No:2822 in 1983

Anahtar Kelimeler

Plant and enterprise collective bargaining, industry collective bargaining, national collective bargaining, multinational collective bargaining, collective agreement

Kaynakça

• Çelik, N., (2003), İş Hukuku Dersleri, İstanbul, Beta Yayınları, 19. Bası.
• Demircioğlu, M., (1987), Dünya’da İşçi Sendikaları, İstanbul, Basisen Yayınları.
• Görmüş A., (2012) “Kamuda Grevsiz Toplu Sözleşmenin ILO Normlarına Uyumu Ve Grev Hakkı Kapsamında Asgari Hizmetler Yaklaşımı,” Papers on Social Science, 03/2012, s.1-27.
• Görmüş, A., (2009) “Küreselleşme Sürecinde Başlıca İşgücü Piyasası Reformları”, Kamu İş Dergisi, Cilt:10 Sayı:3, s.177-200.
• Gülmez, M., (2003), Avrupa Birliği’nde Sosyal Politika, Ankara, Türkiye-AB Sendikal Koordinasyon Komisyonu.
• Güngör, F, (2003), “AB Ülkelerinde Toplu İş Sözleşmesi Hakları”, Sendikal Notlar, Petrol-İş Yayın No:19, Ağustos 2003, s.40-63.
• Hekimler, A., (2010), “Türkiye’de Toplu Sözleşme Sistemi”, Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde ve Türkiye’de Toplu Sözleşme Sistemleri, Ed. Alpay Hekimler, İstanbul, Legal Yayın Evi, s.345-393.
• Hendricx, F., (2010), “Belçika’da Toplu Sözleşme Sistemi”, Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde ve Türkiye’de Toplu Sözleşme Sistemleri, (Çev. Duygu Doğan) Ed. Alpay Hekimler, İstanbul, Legal Yayın Evi, s.83-104.
• Lordoğlu, K. ve Özkaplan, N., (2003), Çalışma İktisadı, İstanbul, Der Yayınları.
• Mahiroğulları, A., (2000), “Türkiye'de Toplu Pazarlık Düzeninin Gelişme Aşamaları ve Temel Özellikleri”, Nusret Ekin’e Armağan, Kamu-İş Yayını, Yayın No:38, Ankara, s.729-750.
• Öksüzömer, G., “Endüstri İlişkilerinde Değişimin Yeni Boyutları” http://www.ismmmo.org.tr/docs/malicozum, (Erişim 17.06.2007).
• Rieble, V., (2010), “Federal Almanya’da Toplu Sözleşme Sistemi”, Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde ve Türkiye’de Toplu Sözleşme Sistemleri, (Çev. Alpay Hekimler) Ed. Alpay Hekimler, İstanbul, Legal Yayın Evi, s.31-59.
• Sarfati, H., “The European Job Crisis And The Role Of Labour Market Flexibility And Social Dialogue”, Geneva, Switzerland, http://www.newwork.com/Pages/ Contributors/Sarfati/Social%20dialogue.html, (Erişim 08.09.2005).
• Sayın, A. K., (2011), “Anayasa Değişikliklerinin Çalışma Yaşamı Üzerine Etkileri”, Sosyal Siyaset Konferansları, Sayı:60, s.518-527.
• Schulten, T. (2004), “Avrupa’da Toplu Sözleşme Sistemlerine Genel Bakış”, AB-Türkiye ve Endüstri İlişkileri, (Çev. Alpay Hekimler) Ed. Alpay Hekimler, İstanbul: Beta, s.471-482.
• Şafak, C. (2008), Türkiye’de Grup Toplu Pazarlığı, Çalışma ve Toplum, Sayı: 19, 2008/4, s.39-105.
• Şafak, C. (2006), Türkiye’de Toplu Pazarlığın Değişen Çizgisi, Çalışma ve Toplum, Sayı: 10, 2006/3, s.31-70.
• Şahlanan, F., (1992), Toplu İş Sözleşmesi, Banksis Yay. No. 70, İstanbul
• TİSK, (1996), Üçlü Anlaşmalar ve Ekonomik Sosyal Konseyler, Ankara, TİSK İnceleme Yayınları, Yayın No:158.
• Tokol, A., (2000), Avrupa Birliği’ne Üye Ülkelerde Sendikal Hareket, Bursa, Vipaş, 2. Baskı.
• Tokol, A., (2001), Endüstri İlişkileri ve Yeni Gelişmeler, Bursa, Vipaş Aş, Yayın No:49.
• Tuncay, A. C., (1999), Toplu İş Hukuku, 1. Bası, İstanbul, Alfa Yayınları.
• Uçkan, B., (2005), “Avrupa Birliği’nde Sosyal Diyalog: Danışma Komiteleri’nden Çerçeve Antlaşmalara”, Prof. Dr. Toker Dereli’ye Armağan, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt:55, No:1, s.239-270.
• Vettori, M-S., (2005), Alternative Means To Regulate The Employment Relatinship In The Changing World Of Work, South Africa, University Of Pretoria, Faculty Of Law Unprinted Doctorate Thesis.
• Wergin N-E, and White, G., (2010), “Britanya’da Toplu Sözleşme Sistemi”, Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde ve Türkiye’de Toplu Sözleşme Sistemleri, (Çev. Elif Gezgin) Ed. Alpay Hekimler, İstanbul, Legal Yayın Evi, Çev. Gezgin, 2010, s.105-134.
• Wergin, Niels-Erik, (2002), “The Decentralisation of Collective Bargaining and its Consequences for Trade Unions An Anglo-German Comparison, Research Project in Comparative Industrial Relations”, Presented at EPIC’s second Advanced Research Workshop, European University Institute, Florence, p.1-21 http://lse.ac.uk/collections/EPIC/documents/C2W2Wergin.pdf (Erişim 11.06.2012).
• Yıldırım, E ve Demirkan, M., (2000), Endüstri İlişkileri Ders Notları, Sakarya.
• Yorgun, S., (1998), Küreselleşme Sürecinde Sendikalar ve Türkiye, İstanbul, Toley-iş Yayınları.
• Zaim, S., (1997), Çalışma Ekonomisi, 10. Baskı, İstanbul, Filiz Kitabevi.