KANO SPORCULARINDA KRONOTİP VE YAŞAM KALİTESİ

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 1, 38 - 48, 01.04.2024

Melike Taşbilek Yoncalık , Alper Cavit Kabakçı

Öz

Kronotip ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılan bu araştırmaya Türkiye Kano Federasyonu bünyesinde olan 106’sı erkek, 42’si kadın toplam 148 sporcu katılmıştır. Çalışmada elde edilen veriler, İnsan Sirkadiyen Ritminde Sabahçıl ve Akşamcıl Tipleri Belirlemede Kendi Kendini Değerlendirme Formu ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından ortaya konan Yaşam Kalitesi Kısa Formu kullanılarak toplanmıştır. Normal dağılım göstermeyen verilerin analizinde parametrik olmayan testlere başvurulmuştur. Sonuç olarak “Kesinlikle Sabahçıl Tip” ve ““Sabahçıl Tipe Yakın” kronotipe sahip sporcuların toplamda 78 kişi olduğu görülmüştür. “Kesinlikle Akşamçıl Tip”te kanocuya rastlanmamıştır. “Akşamçıl Tipe Yakın” 5 sporcu tespit edilmiştir. Araştırmaya katılan kano sporcularının çoğunun yaşam kalitesi puanı oldukça iyi değerlerde gerçekleşmiştir. “Kesinlikle Sabahçıl Tip” ve “Sabahçıl Tipe Yakın” kronotipte olan katılımcıların yaşam kalitesi puanlarının daha yüksek olduğu saptanmıştır. Genel olarak kadın kanoculara göre erkek kanocuların yaşam kalitesi puanları daha yüksek belirlenmiştir. 19-23 yaş aralığındaki kanocuların yaşam kalitesi puanlarının belirgin şekilde düşük olduğu anlaşılmıştır. Bunula birlikte genel olarak 24 ve üzeri yaştakiler ile spor yapma süresi 10 yıl ve üzeri olan sporcuların yaşam kalitesi puanları daha yüksek kaydedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kano Sporcuları, Kronotip, Yaşam Kalitesi

Kaynakça

• https://kano.org.tr/tarihcemiz [Erişim tarihi: 11.10.2023]
• Zinke F., Warnke T., Gäbler M., Granacher U. (2019). Effects of isokinetic training on trunk muscle fitness and body composition in world-class canoe sprinters. Frontiers in Physiology. 10, 21.
• Tosun BU., Angin E., Kirmizigil B., Yolcu M. (2023). Blood flow restriction training on physical parameters in elite male canoe athletes. Medicine. 102(41), e35252.
• Powell A., Williamson S., Heneghan NR., Horsley I. (2020). Investigation of the closed kinetic chain upper extremity stability test in elite canoe/kayak slalom athletes. Physical Therapy in Sport. 46, 220-225.
• Litwic-Kaminska K., Kotysko M. (2020). Sleep quality of student athletes and non-athletes-the role of chronotype, stress and life satisfaction. Sleep Science. 13(4), 249-255.
• Toktaş N., Erdem KA., Yetik O. (2018). Erkek üniversite öğrencilerinin kronotipe göre sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve fiziksel aktivite düzeyleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 18(1), 507-520.
• Manfredini R., Manfredini F., Fersini C., Conconi F. (1998). Circadian rhythms, athletic performance, and jet lag. British Journal of Sports Medicine. 32(2), 101-106.
• Adan A., Archer SN., Hidalgo MP., Di Milia L., Natale V., Randler C. (2012). Circadian typology: A comprehensive review. Chronobiology International. 29(9), 1153-1175.
• Partonen T. (2015). Chronotype and health outcomes. Current Sleep Medicine Reports. 1, 205-211.
• Aydın A. (2022). Sirkadiyen sistem ve biyolojik ritmin bireysel farklılıkları. İçinde: Özdemir PG. (editör). Kronobiyoloji ve sirkadiyen ritim. Akademisyen Kitabevi.
• Yıldız S. Hormonların sirkadiyen ritmi. İçinde: Özdemir, PG. (editör). Kronobiyoloji ve sirkadiyen ritim. Akademisyen Kitabevi.
• Ayala V., Martínez-Bebia M., Latorre JA., Gimenez-Blasi N., Jimenez-Casquet MJ., Conde-Pipo J., Bach-Faig A., Mariscal-Arcas M. (2021). Influence of circadian rhythms on sports performance. Chronobiology International. 38(11), 1522-1536.
• Brown FM., Neft EE., LaJambe CM. (2008). Collegiate rowing crew performance varies by morningness-eveningness. The Journal of Strength & Conditioning Research. 22(6), 1894-1900.
• Laborde S., Guillen F., Dosseville F., Allen MS. (2015). Chronotype, sport participation, and positive personality-trait-like individual differences. Chronobiology International. 32(7), 942-951.
• Hendrayana Y., Hidayat Y., Tresnadiani D., Hambali B. (2022). Life quality of students majoring in sports education and its comparison with other students. Jurnal Cakrawala Pendidikan. 41(3), 630-642.
• Ramón-Arbués E., Echániz-Serrano E., Martínez-Abadía B., Antón-Solanas I., Cobos-Rincón A., Santolalla-Arnedo I., Juárez-Vela R., Adam Jerue B. (2022). Predictors of the quality of life of university students: a cross-sectional study. International Journal of Environmental Research and Public Health. 19(19), 12043.
• Rojo-Ramos J., Mayordomo-Pinilla N., Castillo-Paredes A., Galán-Arroyo C. (2023). Quality of life as perceived by elite mountain athletes in Spain. Healthcare. 11(16), 2320.
• Fernández-López JA., Fernández-Fidalgo M., Cieza A. (2010). Quality of life, health and well-being conceptualizations from the perspective of the International Classification of Functioning disability and health (ICF). Revista Espanola de Salud Publica. 84(2), 169-184.
• Achangwa C., Lee TJ., Park J., Lee MS. (2022). Quality of life and associated factors of international students in South Korea: A cross-sectional study using the WHOQOL-BREF instrument. Healthcare. 10(7), 1262.
• Horne JA., Ostberg O. (1976). A self-assessment questionnaire to determine morningness-eveningness in human circadian rhythms. International Journal of Chronobiology. 4(2), 97-110.
• Pündük Z., Gür H., Ercan İ. (2005). Sabahçil-Akşamcil Anketi Türkçe uyarlamasında güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi. 16(1), 40-45.
• WHOQOL GROUP. (1998). Development of the World Health Organization WHOQOL-BREF quality of life assessment. Psychological Medicine. 28(3), 551-558.
• Eser E., Fidaner H., Fidaner C., Eser SY., Elbi H., Göker, E. (1999). WHOQOL-100 ve WHOQOL-BREF'in psikometrik özellikleri. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi. 7(Suppl 2), 23-40.
• Dügeroğlu E. (2022). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin yeme tutumu ile kronotip açısından değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Aydın.
• Pündük Z., Deniz Y., Akçakoyun F. (2019). Beden eğitimi ve spor öğrencilerinde sirkadiyen değişkenliğin incelenmesi: Balıkesir Üniversitesi örneği. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi. 2(1), 35-43.
• Litwic-Kaminska K, Kotysko M. (2017). Comparison of good and poor sleepers: stress and life satisfaction of university athletes. Revista De Psicologia Del Deporte. 26,121-126.
• Tanabe T., Snyder AR., Bay RC., Valovich McLeod TC. (2010). Representative values of health-related quality of life among female and male adolescent athletes and the impact of gender. Athletic Training & Sports Health Care. 2(3), 106-112.
• Nowak PF., Kuśnierz C., Bajkowski D. (2021). Quality of life determinants in professional athletes. Psychology Research and Behavior Management. 14, 2221-2229