Kırıkkale İlinde Ruminant İşletmelerinden Alınan Sularda Nitrat, Nitrit ve Amonyum Seviyelerinin Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 62 - 67, 01.04.2022

Hatice Akay Sarıkaya Ebru Yıldırım Emine Baydan

https://doi.org/10.34248/bsengineering.1033061

Öz

İçme suyundaki organik maddelerin insan ve hayvan sağlığı açısından zarar vermeyecek düzeyde olması önem arz etmektedir. Bu çalışma, Kırıkkale İli sınırları içerisindeki 59 büyükbaş hayvan işletmesinden temin edilen sularda, bazı inorganik maddelerin (nitrat, nitrit, amonyum) seviyelerinin belirlenmesi ve bu materyalleri tüketen hayvanların sağlığına olumlu veya olumsuz etki yapacak düzeyde olup olmadıkları konusunda fikir sahibi olabilmek amaçlanarak yapılmıştır. Numunelerin analizinde iyon kromatografi cihazı kullanılmıştır. Analiz sonuçlarında tespit edilen ortalama değerler; nitrit için 2 numune (%3,39) pozitif 1,64±1,61 ppm, nitrat için 59 numune(%100) pozitif 42,35±38,87 ppm ve amonyum için 3 numune (%5,08) pozitif 22,86±12,38 ppm olarak tespit edilmiştir. Nitrit için değerler sularda 0,50-2,79 ppm aralığında olup 2 numune (%3,39) 0,5 ppm düzeyini aşmıştır. Hiçbir değer 10 ppm düzeyini aşmamıştır. Nitrat yönünden toplanan 59 su numunesinin 19’u (%32,20) içme suyu için belirlenen 50 ppm, 7 su numunesi (%11,86) hayvanlar için limit değer olarak önerilen 100 ppm, 5 su numunesi (%8,47) ise hayvanlar için kronik zehirlenme oluşturan 125 ppm sınır değerini aşmıştır. Toplanan su numunelerinden 3 (%5,08) adedinde amonyum 0,5 ppm düzeyini aşmıştır. Sonuç olarak, hayvanlar tarafından tüketilen suların hayvancılık işletmelerinin ekonomik düzeyini artırması amacıyla kontrol altında tutulması uygun olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Amonyum, İnorganik maddeler, Nitrit, Nitrat, Ruminant, Su

Destekleyen Kurum

Kırıkkale Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

Proje Numarası

2020/12

Determination of Nitrate, Nitrite and Ammonium in Water Collected from Ruminant Farms in Kırıkkale Province

Öz

The organic substances in drinking water should be at a level that will not harm human and animal health. This study was carried out with the aim of determining the levels of some inorganic substances (nitrite, nitrate, ammonium) in the water taken from 59 cattle farms within the borders of Kırıkkale Province and to have an idea whether they are at a level that will have a positive or negative effect on the health of the animals consuming these materials. The analyses were performed by ion chromatography device. The average values determined were as follows: nitrite was found in 2 (3.39%) samples with an average of 1.64±1.61 ppm, nitrate was found in 59 (100%) samples with the average value of 42.35±38.87 ppm, and ammonium was found in 3 (%5.08) samples with an average value of 22.86±12.38 ppm. Levels for nitrite were in the range of 0.50-2.79 ppm, and 2 (%3.39) samples exceed the level of 0.5 ppm. No sample exceed the level of 10 ppm which can pose a risk for animals. In 19 (32.20%) of the 59 samples nitrate level exceeded the level of 50 ppm, in 7 (11.86%) samples nitrate levels exceed the level of 100 ppm which is the recommended limit level for animals, and in 5 (8.47%) samples nitrate level exceeded the level of 125 ppm which may pose a risk of chronic poisoning in animals. For ammonium 3 samples (5.08%) exceeded the 0.5 ppm. As a result, it is suggested to monitor the water consumed by animals in order to increase the economic status of livestock enterprises.

Anahtar Kelimeler

Ammonium, Nitrite, Nitrate, Inorganic substances, Ruminant, Water

Proje Numarası

2020/12

Kaynakça

• Akin M, Akin G.2007. Suyun önemi, Türkiye’de su potansiyeli, su havzaları ve su kirliliği. Ankara Üniv Dil Tarih-Coğrafya Fak Derg, 47(2): 105-118.
• Anonim 2019. Ulusal su PLANI (2019-2023). https://www.tarimorman.gov.tr/SYGM/Belgeler/NHYP%20DEN%C4%B0Z/ULUSAL%20SU%20PLANI.pdf. (erişim tarihi: 11 Temmuz 2019).
• Anonim 2021. Suda amonyum, nitrit ve nitrat. https://www.burkut.com.tr/suda-amonyum-nitrit-ve-nitrat#:~:text=(Amonyum%20suda%20%C3%A7%C3%B6z%C3%BCnd%C3%BCkten%20sonra%20%22Amonyum,kar%C4%B1%C5%9Fmas%C4%B1%20ihtimali%20fikrini%20de%20getirir (erişim tarihi: 13 Mayıs 2021).
• Ardiç C.2013. İçme suyundaki nitrat konsantrasyonunun insan sağlığı üzerine oluşturduğu risklerin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Lisansüstü Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı, Ankara, ss. 1-120.
• Aydın İ, Derinöz B. 2013. Balıkesir Merkez ilçede ticari süt hayvancılığın çevresel etkileri. Marmara Coğrafya Derg, 28: 117-138.
• Campagnolo ER, Kasten S, Banerjee M.2002. Accidental ammonia exposure to county fair show livestock due to contaminated drinking water. Vet Hum Toxicol. 44(5):282-285.
• Carlson M, Ensley S. 2007. Water quality and contaminants. In Gupta RC. Edt., Veterinary Toxicology Basic and Clinical Principles, Amsterdam, Elsevier. 1st ed., pp. 1045-1059.
• Durmaz H, Ardiç M, Aygün O, Genli N.2007. Şanlıurfa ve yöresindeki kuyu sularında nitrat ve nitrit düzeyleri. Yüzüncü Yıl Üniv Vet Fak Derg, 18 (1): 51-54.
• Ertaş N, Gönülalan Z Yildirim Y, Al S, Karadal F.2013. Kayseri bölgesi kuyu sularındaki nitrat ve nitrit düzeyleri. Erciyes Üniv Vet Fak Derg, 10: 15-19.
• Göncü S, Özkütük K, Görgülü M. 2008. Sığır yetiştiriciliğinde su gereksinmesi ve içme suyu kalite özellikleri. Hasad Derg, 24(279): 44-51.
• Kaplan M, Sönmez S, Tokmak S. 1996. Antalya-Kumluca yöresi kuyu sularının nitrat içerikleri. Tr J Agri Forest, 23: 309-313.
• Karaçal F, Toprak Ş, İnce S. 2006. Şanlıurfa ilinde insan ve hayvanlarda tüketime sunulan kuyu sularında nitrat ve nitrit düzeylerinin belirlenmesi. Fırat Üniv Doğu Araş Derg, 4: 85-88.
• Karaoğlu Mh, Balci A, Uğurlu M. 2008. Kavaklıdere-Bozdoğan bölgesindeki kaynak sularının fizikokimyasal açıdan incelenmesi. SÜ Fen Ed Fak Derg, 32: 53-61.
• Kaya S, Akar F. 2014. Inorganik maddeler. Kaya S, ed. Veteriner Toksikoloji. Ankara Medisan Yayın, 5. Baskı, ss. 174-180.
• Li P, Karunanidhi D, Subramani T, Srinivasamoorthy K. 2021. Sources and consequences of groundwater contamination. Archiv Environ Contamin Toxicol, 80: 1–10.
• Mutlu E, Yanik T, Demir T. 2013. Horohon deresi (Hafik-Sivas) su kalitesi özelliklerinin aylık değişimleri. Alinteri J Agri Sci, 25(2): 45-57.
• Olhan E, Ataseven Y. 2009. Türkiye’de içme suyu havza alanlarında tarımsal faaliyetlerden kaynaklanabilecek kirliliği önleme ile ilgili yasal düzenlemeler. Tekirdağ Zir Fak Derg, 6(2): 161.
• Ortolani EL, Antonelli AC. 2004. Acute ammonia poisoning in ruminants: a review. Current Topics Toxicol, 1: 19-32.
• Oruç Hh, Ceylan S. 2001. Bursa yöresinde sığırların yemlerinde, içme sularında ve rumen içeriğinde nitrat, nitrit ve kanda methemoglobin düzeylerinin araştırılması J Fac Vet Med, 20(2001): 25-32.
• Osweiler Gd, Carson Tl, Buck Wb, Van Gelder Ga. 1985. Clinical and diagnostic veterinary toxicology, Kendall- Hunt Publishing Company, Dubuque, Iowa, 3rd ed., pp. 460-466.
• Özdemir M, Yavuz H, İnce S. 2004. Afyon bölgesi kuyu sularında nitrat ve nitrit düzeylerinin belirlenmesi. Ankara Üniv Vet Fak Derg, 50(1): 25-28.
• Radeleff RD. 1970. Veterinary toxicology., Lea & Febiger, Philadelphia,USA, 2nd ed., pp. 176-178.
• Rasby R, Anderson B, Schnider N. 1996. Nitrates in livestock feeding. NebGuide. Cooperative Extension, G-74-170-A13.
• Resmi Gazete. 2019. İçme suyu temin edilen suların kalitesi ve arıtılması hakkında yönetmelik. Ek 1 Kategorilere göre su kalite standartları. Tarihi: 06 Temmuz 2019, Resmî Gazete Sayısı: 30823.
• Resmi Gazete. 2005. Ek-1 (Değişik: RG-7/3/2013-28580) Parametreler ve Sınır Değerleri İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik. Tarihi: 17 Şubat 2005, Resmi Gazete Sayısı: 25730.
• Sönmez İ, Demir H. 2011. Tarımsal kaynaklı nitrat kirliliği ve olumsuz etkileri. I. Ali Numan Kıraç Tarım Kongresi ve Fuarı Kitabı, 27-30 Nisan 2011, Eskişehir, Türkiye, ss. 287-294.
• Teke B, Kahya C. 2021. İnek sütü üretiminin su ayak izi. Su Vakfı Bülteni, 2.
• Tırınk S. 2021. Environmental effects and diffuse pollution load calculation of animal wastes in Iğdır province and districts. BSJ Eng Sci, 4(2): 43- 50.
• Tofan S. 2008. Konya bölgesindeki içme sularında metal tayini. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Kimya Anabilim Dalı, Konya, ss. 1-87.
• Yavuz H., Kaya S, Akar F. 1993. Hayvanlarda içme suyu olarak kullanılan kuyu sularında nitrat ve nitrit tayinleri. AD Vet Fak Derg, 40 (1): 16-22.
• Yetiş R, Atasoy Ad, Demir Yetiş A, Yeşilnacar Mi. 2018. Balıklı göl havzası su kaynaklarının nitrat ve nitrit seviyelerinin belirlenmesi. Çukurova Üniv Müh Mimar Fak Derg, 33(1): 47-54.
• Yong C, Brandow Ra, Howlett P. 1990. An unusual cause of nitrate poisoning in cattle. Can Vet J, 31 (2): 118.