Hilâl Dergisi ve Dünya Siyasetine Bakışı

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 2, 436 - 452, 30.12.2017

Bulut Gürpınar

Öz

Türkiye’de çok partili hayata geçiş ile birlikte siyasal alanda çeşitlilik
artmış, toplumsal yaşam içinde bastırılmış İslamcı akımlar gün yüzüne
çıkmıştır. Temmuz 1945 sonrasında kurulan birçok siyasi partinin programında
din, gelenek ve laiklik konuları geniş yer bulmuş, siyasi partilerin yanı sıra
toplumsal hayatta da din görünür hale gelmiştir. 1950’lerde muhafazakâr
fikirlerin geniş bir taraftar toplaması ile İslamcı kesimin yönelebileceği alanlar
artmış, birçok siyasal dergi ile yayılmış, Demokrat Parti ve Millet Partisi
vasıtasıyla da siyasal alana taşınmıştır. Hilâl Dergisi, iç kamuoyunu oluşturma
ve İslamcı fikirlerin yayılmasını sağlama konumuyla bu dönemde dikkat
çekicidir. Özellikle Hasan El Benna, Ebül Ula Mevdudi, Seyyid Kutub gibi 20.
yüzyılın önemli İslamcı figürlerinin eserlerinin tercüme edilmesi ile öne çıkan
Hilâl Dergisi’nin kurucusunun 1977 yılında Milli Selamet Partisi’nden
milletvekili olması, dergi ile siyasal alanın yakınlığını gösterir. Bu çalışma,
1958 yılında yayın hayatına başlayan İslamcı Hilâl Dergisi’nin dış politika
anlayışını 1980’e kadar yayımladığı yazılarla çözümlemeye çalışacaktır. Çalışmada
Hilâl Dergisi’nde yer alan yazılar dış politika açısından içerik analizi ile sınıflandırılarak,
derginin dış politika tutumları, söylem açısından sergilenmeye çalışılacaktır. Çalışma,
iki kutuplu sistemde Türkiye’de İslamcılığın gün yüzüne çıkmaya başladığı
dönemde kamuoyuna seslenen Hilâl Dergisi’nin dış politika çözümlemesi ile
Türkiye’de İslamcılığın dış politika seyrine katkı yapmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dış Politika, Hilâl Dergisi, İslamcı Yayın

Hilâl and Foreign Policy Views

Öz

With the transition to multi-party politics in Turkey, the diversity in politics increased, and Islamic movements which were previously suppressed in social life emerged. In programs of many political parties established after July 1945, religion, tradition and secularism were widely discussed, and religion became apparent in political life as well as in political parties. In the 1950s, a large number of supporters of conservative ideas gathered, Islamic segmentation spread out with many political magazines, and it carried out to the political area through the Democratic Party and the Millet Party. ideas. Hilâl has a major role in translation of the works of important Islamic figures of the 20th century such as Hasan El Benna, Abul Ula Mawdudi and Seyyid Qutub. The fact that Hilâl’s founder was a deputy from the National Salvation Party in 1977 shows the relationship between the magazine and the political scene. In addition, Özcan who was the founder of the Râbıtatü'l-Âlemi'l-Islami, and his activities abroad and reflection to Hilâl, had placed Hilâl in a position of being interwoven with world politics intensively. This study will try to analyse the foreign policy attitude of Islamist Hilâl by articles published in between 1958- 1980 with the content analysis method. The aim of this study is to contribute to the foreign policy of Islamism in Turkey with the foreign policy analysis of Hilâl especially during the first years of the bipolar system in Turkey when at the time Islamism started to emerge.

Anahtar Kelimeler

Foreign Policy, Hilâl Magazine, Islamic Publishing

Kaynakça

• Ant, (1968). “Açıklıyoruz! Türkiye’de İrtica Hareketini Kimler, Nasıl İdare Ediyor?”, 19 Mart, Sayı: 64, 4-5. Armağan, N. (1993). “Hilâl Dergisi Üzerine”, Haksöz, Ekim, Sayı: 31, http://www.haksozhaber.net/okul/article_detail.php?id=500 (e.t. 8.06.2017). Armağan, N. (1992). “1960’lı Yıllarda Türkiye’de İslami Uyanış”, Haksöz Dergisi, Sayı: 14, Mayıs. Armaner, N. (1964). İslâm Dininden Ayrılan Cereyanlar: Nurculuk, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Milli Eğitim Basımevi. Başgil, A. F. (2016). Din ve Laiklik, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat. Başkan, B. (2015). “Aramco Ümmetçiliği? Türkiye’de İslâmcılık”, Birikim, 18 Mayıs. Bulut, Y. (2004). “İslamcılık, Tercüme Faaliyetleri ve Yerlilik”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce VI, İslamcılık, Aktay, Y. (ed.), İstanbul: İletişim Yayınları, s. 902-926. Debus, E. (2005). “Demokrat Parti’nin 1950-54 Dönemi Din Siyaseti”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60-3, 137-171. Duran, R. (2000). Apoletli Medya, İstanbul: Belge Yayınları. Gençosmanoğlu, A. (2016). “Hilâl Dergisi ve Hilâl Yayınları”, içinde Vahdettin Işık, Ahmet Köroğlu, Yusuf Enes Sezgin (ed.), 1960-1980 Arası İslamcı Dergiler, 293-313. Göğüş, Z. (2000) “Türk Basınında Dış Politika Bilinci”, Stratejik Analiz, Cilt 1, Sayı 2, Haziran, 64-69. Gönlübol, M. (1968). “Kamuoyu ve Dış Politika”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 23, No. 4, 87-110. Gürpınar, B. (2013). “Dış Politika ve Basın: Avrupa Birliği Müzakere Tarihi Alma Sürecinde Hürriyet Gazetesi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C. 27, Sayı 4, 131-147. Hilâl. (1958/1). “Çıkarken”, Kasım, 1. Hilâl. (1959/5). “İslamiyet ve 20. Asırda Haçlı Seferleri”, Mart, 2. Hilâl. (1959/7). “Orta Doğuda Nifak Merkezi İsrail”, Mayıs, 11. Hilâl. (1959/9). “Cemile Buhayrad”, Eylül, 16. Hilâl. (1959/10). “Müslüman Afrika’yı Saran Tehlike”, Ekim, 8. Hilâl. (1962/27). “Hicaz Notları”, Mayıs. Hilâl. (1963/43). “Hüzün Denizi Ya da Mutlaktan Yoksunluk”, Aralık, 6. Hilâl. (1965/63). “Hilâl’den Mektup”, Ekim, 1. Hilâl. (1967/69). “Bir Taktiğin İflası”, Nisan, 26. Hilâl. (1967/73). “Hilâl’den Mektup”, Ağustos, 1. Hilâl. (1967/74). "Kurtarıcılardan Kurtulmak", Eylül, 2. Hilâl. (1968/78). “Zafer Bizimdir”, Ocak, 2. Işık, V. (2016). “İslamcılık ezberini dergiler bozdu”, Ayşe Olgun Röportajı, Yeni Şafak, 27 Mart, 8-9. İrvan, S. (1997). Dış Politika ve Basın: Türk Basınındaki Dış Politika Haberlerinin Gündem Belirleme Yaklaşımı Açısından Çözümlenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kalaycıoğlu, E. (2004). “Public Choice and Foreign Affairs: Democracy and International Relations in Turkey”, New Perspectives on Turkey, No. 4, 57-81. Kara, İ. (1985). “Cumhuriyet Türkiyesi’nde Dinî Yayıncılığın Gelişimi Üzerine Birkaç Not”, Toplum ve Bilim, Sayı: 29/30, 153-178. Kara, İ. (2016). Cumhuriyet Türkiyesi'nde Bir Mesele Olarak İslam 2, İstanbul: Dergâh Yayınları. Karpat, Kemal H. (1996). Türk Demokrasi Tarihi: Sosyal Ekonomik, Kültürel Temeller, İstanbul: Afa Yayınları. Kazdal, İ. (1965). “Hakiki Müslüman: Prof. Seyyid Kutub”, Hilâl, C. 5, Sayı 49, Şubat, 7. Kazdal, İ. (2004). Serencâm-Anılar (Zamana Şahitliğim), İstanbul: Pınar Yayınları. Kilercioğlu, O. (1987). Basında Dış Politika (1984-1987), Ankara: Nural Matbaacılık. Kirişçi, K. (2002). “The Enduring Rivalry Between Greece and Turkey, Can Democratic Peace Break It?” Alternatives, Vol. 1, No. 1, 38-50. Krippendorff, K. (2004). Content Analysis an Introduction to its Methodology, Thousand Oaks, Ca: Sage. Kuşçu, M. (1993). “Hilâl Dergisi 1”, Haksöz Dergisi, Eylül 30. Sayı ve Ekim 31. Sayı, http://www.haksozhaber.net/ (E.t. 6.4.2017). Libguides, (2016) “What are Some of the Differences Between Magazines and Journals?” http://mesacc.libguides.com/c.php?g=255838&p=1707818 (E. t.: 03.04.2017). Mumcu, U. (1987). Rabıta, Ankara: Tekin Yayınevi. Neuman, W. L. (2013). Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches, Pearson Education. Nursi, Said B. (2016). Emirdağ Lahikası, İstanbul: Envar Neşriyat. Özcan, Ö. (2010). Risale-i Nur Hizmetkârları Ağabeyler Anlatıyor 4, i,sanbul: Nesil Yayınları. Özdemir, H. (2015). “Hilâl Dergisi İslamcılığı”, Egeden Sonsöz, 23.07. http://www.egedesonsoz.com/yazar/Hilâl-dergisi-islamciligi/9079/ (E.t. 6.4.2017). Özek, Ç. (1964). Türkiye’de Gerici Akımlar ve Nurculuğun İç Yüzü, Ankara: Varlık Yayınevi. Özer, A. (2011). Bediüzzaman’ın Hariciye Vekili: Seyyid Salih Özcan, İstanbul: Işık Yayınları. Özkan, B. (2015). “ARAMCO ümmetten’ Suudi müttefikliğine”, Birgün, 22 Nisan. Sezer, D. (1972). Kamuoyu ve Dış Politika 1964-1968, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları. Sitembölükbaşı, Ş. (1995). Türkiye’de İslam’ın Yeniden İnkişafı (1950-1960), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Subaşı, N. (2011). “1960 Öncesi İslamî Neşriyat: Sindirilme, Tahayyül ve Tefekkür”, içinde Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce İslamcılık, İstanbul: İletişim Yayınları, 217-235. TBMM. (1947). CHP 7. Büyük Kurultayı: https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/e_yayin.eser_bilgi_q?ptip=SIYASI%20PARTI%20YAYINLARI&pdemirbas=197603391 (E.t. 05.04.2017). Tezcan, B. (1966) “Bir Yargıtay Kararının Tenkidi”, Hilâl, 64. Sayı, s. 5; 65. Sayı. Tezcan, B. (1967) “Bir Yargıtay Kararının Tenkidi”, Hilâl, 66. Sayı, s. 30, 67. Sayı. Tunaya, T. Z. (1991). İslamcılık Akımı, İstanbul: Simavi Yayınları. Tunaya, T. Z. (1995). Türkiye’de Siyasi Partiler 1859-1952, İstanbul: Arba Yayınları. Tunçay, M. (1992). Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek-Parti Yönetiminin Kurulması (1923-1931), İstanbul: Cem Yayınları. Türkmen, H. (2008). “Hilâl Dergisi ve Yayınları, Tevhidi Uyanışın İlk İzleri”, Özgür-Der Alternatif Eğitim Dersleri, http://www.ozgurder.org/news_print.php?id=247 (E.t.: 6.4.2017). Uğurlu, F. (1986). “Günümüz İslam Alimleri Türkiye’ye Hilâl Dergisi ile Girdi”, Altınoluk Dergisi, Sayı: 8. Yücel, B. (2011). “İslâmcılık, Tercüme Faaliyetleri ve Yerlilik”, içinde Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce İslamcılık, İstanbul: İletişim Yayınları, 903-927. Yücel, Hasan Â. (1947). Dâvam, Ankara.