The Effect of Positive Health Promotion Education on Healthy Lifestyle Behaviors in Senior Primary School Students

Year 2025, Volume: 3 Issue: 3, 221 - 231, 01.09.2025

Sermin Dinç , Dilek Baykal , M. Enes Sönmezsoy , Şüheda Tayfur

https://doi.org/10.61535/bseusbfd.1510861

Abstract

This study aimed to examine the effect of positive health promotion education on healthy lifestyle behaviors in senior primary school students. It is a pre-test, post-test quasi-experimental study. Between February 2022 and 2023, an information form, “Information Form for Healhty Behaviors” and “Healthy Lifestyle Behaviors Scale II” were administered to 399 students in a primary school in Istanbul. 1 hour training per week was fiven for 6 weeks. After the training was completed, the scale was applied again. 79.2% (n=316) of the students stated that they brushed their teeth after meals, 77.9% (n=311) took a bath 3 times a week, and 83.2% (n=332) stated that they changed their underwear and socks everyday. A significant difference was found between the students’ total scores from the healthy lifestyle behaviors scale, pre-test and post-test (p<0.05). In this study, it was found that students' healthy lifestyle behaviors increased after the training. Processes for healthy living should be supported by training programs. It is recommend that all outcomes of the program and support be made part of the educational curriculum across grades and age groups.

Keywords

primary education , student , helathy life behavior , Education.

İlköğretim Son Sınıf Öğrencilerinde Olumlu Sağlığı Geliştirme Eğitiminin Sağlıklı Yaşam Biçim Davranışları Üzerine Etkisi

Abstract

Bu çalışma, ilköğretim son sınıf öğrencilerinde sağlığı geliştirme eğitiminin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisini incelemek amacıyla, pre-test, post-test yarı deneysel tasarımda planlanmıştır. Araştırmanın verileri; Şubat 2022-2023 tarihleri arasında İstanbul’da bir İlköğretim Okulu’ndaki 399 öğrenciye, 6 hafta boyunca 1’er saatlik verilen eğitim öncesinde bilgi formu, “Sağlıklı davranışlara yönelik bilgi formu” ve “Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II” ve eğitim sonrasında ölçek tekrar uygulanarak toplandı. Bulgular; öğrencilerin %79.2’si (n=316) yemekten sonra dişlerini fırçaladığını, %77.9’u (n=311) haftada 3 kere banyo yaptığını, %83.2’si (n=332) iç çamaşırlarını ve çoraplarını her gün değiştirdiğini belirtmiştir. Öğrencilerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği’nden aldıkları toplam puan ortalamaları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0.05). Ayrıca ölçeğin stres yönetimi alt boyutunda anlamlı farklılık olduğu bulunmuştur (p<0.05). Bu çalışma ile eğitim sonrası öğrencilerin sağlıklı yaşam biçim davranışlarının arttığı bulunmuştur. Sağlığı geliştirmeye yönelik eğitim programları arttırılması ve destek sistemlerinin tüm sınıflarda ve yaş gruplarında eğitim müfredatının bir parçası haline getirilmesi önerilebilir.

Keywords

ilköğretim , öğrenci , sağlıklı yaşam davranışı , eğitim

References

• Bahar, Z., Beşer, A., Gördes, N., Ersin, F., & Kıssal, A. (2008). Sağlıklı yaşam biçimi davranışları Ölçeği II’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1). 1-13.
• Brooks, J. E., & Moore, D. D. (2016). The impact of childhood experiences on perceptions of health and wellness in African American young adults. Journal of African American Studies, 20(2), 183-201. https://doi.org/10.1007/s12111-016-9327-3
• Bulut, A., Bulut, A., & Erçim, R. E. (2016). Sağlık meslek lisesi öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. FNG & Bilim Tıp Dergisi, 2(2), 105- 112. https://doi.org/10.5606/fng.btd.2016.020
• Can H. O., Ceber, E., Sogukpinar, N., Saydam, B. K., Otles, S., & Ozenturk, G. (2008). Eating habits, knowledge about cancer prevention and the HPLP scale in Turkish adolescents. Asian Paısific Journal Cancer Prev; 9, 569-74.
• Çalık, A., & Kapucu, S. (2017). Diyabetli hastalarda sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını geliştirme: Pender’in sağlığı geliştirme modeli. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 4(2), 62-75
• Dağhan, Ş., Çalt, A.Ç., & Konal, E. (2022). Pender’in sağlığı geliştirme modeline dayalı hemşirelik araştırma örnekleri: Sistematik derleme. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 87-97.
• Demirezen, E., & Coşansu, G. (2005). Adölesan çağı öğrencilerde beslenme alışkanlıklarının değerlendirilmesi, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 14(8), 174-17.
• Dil, S., Şentürk, S. G., & Girgin, B. A. (2015). Relationship between risky health behaviors and some demographic characteristics of adolescents’ self-esteem and healthy lifestyle behaviors in Çankırı. Anadolu Psikiyatr Dergi, 16, 51-9. https://doi.org/10.5455/apd.48433
• Doğan, V. (2017). Davranışsal ve sosyal bilimlerde yaygınca sorgulanan 10 metodolojik sorunun cevabı. Pazarlama Teorisi ve Uygulamaları Dergisi. 3(2), 41-88.
• Geçkil, E., & Yıldız, S. (2006). Adolescent health behaviors and problems. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Dergisi,25 26-34.
• Gömleksiz, M., Yakar, B., & Pirinçci, E. (2020). Tıp fakültesi öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve ilişkili faktörler. Dicle Tıp Dergisi, 47(2), 347-358. https://doi.org/10.5798/dicletip.755736
• Hendekci, A., & Hacer, G. (2021). Ergenlik dönemi öğrencilerinin riskli sağlık davranışları, anne baba ergen ilişkileri ve etkileyen etmenler. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(2), 134-146. https://doi.org/10.53424/balikesirsbd.842248
• Kahveci, G., & Demirtaş, Z. (2012). İlköğretim okulu 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin temizlik ve hijyen algıları. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(2), 51-61
• KHosravi, N., Alami, A., Aelami, M. H., & KHosrovan, S. (2021). Improving hand hygiene compliance of intensive care unit by using Pender’s Model. Ethiopian Journal of Health Sciences, 31(3). https://doi.org/10.4314/ejhs.v31i3.12
• Kırım, C., & Hırça, N. (2015). Lise öğrencilerinin kişisel hijyen ve temizlik alışkanlıklarının fen okur-yazarlığına göre değerlendirilmesi. Bartın University Journal of Faculty of Education, 4(2), 790-802. https://doi.org/10.14686/buefad.v4i2.5000138700
• Mpofu, J.J. (2023). Overview and methods for the Youth Risk Behavior Surveillance System—United States, 2021. MMWR supplements, 72,(Suppl-1):1–12. http://dx.doi.org/10.15585/mmwr.su7201a1
• Nacar, M., Baykan, Z., Cetinkaya, F., Arslantaş, D., Ozer, A., Coşkun, O., … Yilmazer, G. (2014). Health promoting lifestyle behaviour in medical students: a multicentre study from Turkey. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 15(20), 8969-8974. http://dx.doi.org/10.7314/apjcp.2014.15.20.8969.
• Naserpoor, F., Zamani-Alavijeh, F., Shahri, P., & Saki Malehi, A. (2018). Effect of education based on Penders health promotion model on nutrition behavior of adolescent girls. Journal of Research and Health, 8(5), 394-402. http://dx.doi.org/10.29252/jrh.8.5.394
• Özbaşaran, D. F., Çoban, A. A., Bora, Y., Kaymaz, A., Solar, M., & Kuş, K. (2006). Yurtta Kalan ve Eğitimi Sağlıkla İlgili Olmayan Kız Öğrencilerin Sağlık Davranışlarının Değerlendirilmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 10(10). https://doi.org/10.21560/spcd.95125
• Özcan, S., & Bozhüyük, A. (2016). Çukurova Üniversitesi sağlık bilimleri öğrencilerinin sağlıklı yaşam davranışları. Çukurova Medical Journal, 41(4), 664-674. https://doi.org/10.17826/cutf.254191
• Pender, N. J., Murdaugh, C. L., & Parsons, M. A. (2006). Health promotion in nursing practice. (7th ed.) New Jersey: Pearson Education.
• Sabooteh, S., Feizi, A., Shekarchizadeh, P., Shahnazi, H., & Mostafavi, F. (2021). Designing and evaluation of E-health educational intervention on students’ physical activity: an application of Pender’s health promotion model. BMC Public Health, 21, 1-10. https://doi.org/10.1186/s12889-021-10641-y
• Sevil, Ü., Çoban, A., & Taşçı, E. (2006). Health promotion behaviors of high school students. Dirim, 255-267. Sümen, A., & Öncel, S. (2017). Türkiye’de lise öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler: Sistematik derleme. Eur J Ther, 23(2), 49-94. https://doi.org/10.5152/EurJTher.2017.04044
• Şanver, T. M., & Özvarış, Ş. B. (2023). Adölesan dönemde riskli sağlık davranışları: Ebeveyn, okul, akranların rolü. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 32(4), 321-327. https://doi.org/10.17942/sted.1184826
• Şimşek, Ç., Piyal, B., Tüzün, H., Çakmak, D., Turan, H., & Seyrek, V. (2010). Ankara il merkezindeki bazı lise öğrencilerinde kişisel hijyen davranışları. TAF Preventive Medicine Bulletin, 9(5), 433-440.
• Şişman, N. Y., & Çakır, G. A. (2021). Adölesanlarda Öz-bakım Gücü-Sağlığı Geliştirme Arasındaki İlişki ve Öz-bakım Gücünü Etkileyen Faktörler. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 8(1), 29-34. https://doi.org/10.31125/hunhemsire.906938
• Tatlıoğlu, S. S. (2021). Öğrenmeye ve sosyal-bilişsel bir bakış: Albert Bandura. Sosyoloji Notları, 5(1), 15-30.
• Temircan, Z. (2022). Ergenlerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile okul aidiyeti arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(13), 71-87.
• Top, F. Ü. (2011). Ergenlerde sağlığı geliştirme Modeli ve Bilgi işlem kuramına Temellendirilen hemşirelik girişiminin ağız diş sağlığı davranışına etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Universitesi, İstanbul.
• Walker, S. N., Sechrist, K. R., & Pender, N. J. (1987). The health-promoting lifestyle profile: development and psychometric characteristics. Nursing Research, 36(2), 76-81.
• Yilmaz, A. (2014). Obez lise öğrencilerine sağlığı geliştirme modeline göre verilen eğitimin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Yu, T., Xu, J., Jiang, Y., Hua, H., Zhou, Y., & Guo, X. (2022). School educational models and child mental health among K-12 students: a scoping review. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health, 16(1), 32. https://doi.org/10.1186/s13034-022-00469-8