Türkiye’de PTTBank’ın Bankacılık ve Finansal Hizmet Faaliyetlerinin Gelişimine Dair Alternatif İş ve Şirket Modelleri Üzerine Kavramsal Bir Tartışma

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 4, 13 - 30, 31.01.2018

Cüneyt Dirican

Öz

Posta bankaları ve posta bankacılığı
dünyadaki pek çok ülkede yaygın olarak kullanılmaktadır. Posta finans
hizmetleri, G20 ülkelerinin özellikle 2008 küresel finansal krizinden sonra teşvik
etmeye çalıştıkları finansa erişim, finansal tabana yayılma faaliyetlerini kolaylaştırmakta
ve desteklemektedir. Posta şubeleri, yeni ve mevcut müşterilere ulaşmaya
çalışan diğer finansal kuruluşlar için önemli dağıtım kanallarıdır. Ayrıca
postaneler, hizmetlerini vatandaşlarına ulaştırmak için birçok ülkede devlet
kurumlarının acentası olarak kullanılabilmektedir. Türkiye’de “T.C. Posta
Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü”, 1999 yılında ilk posta bankacılığı aracılık
hizmetlerini başlatmak için Doğuş Grubu'na ait Osmanlı Bankası ile
birleşmesinden önce Körfezbank ile ilk işbirliğini yapmaya başlamıştı. Dirican,
“YÖK Ulusal Tez Merkezi veritabanında” ilk ve tek olan doktora tez çalışmasından (t)üretilen bu çalışması
ile PTTBank'ın hala hükümet gündeminde olan Türkiye'de lisanslı bir posta bankası
haline gelmesi veya kurulması için alternatif iş modellerini tartışmakta ve bu
alanda çok kısıtlı olan akademik literatüre ilerideki çalışmalar için kaynak
olmasını amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Posta Bankacılığı, Postbank, Posta Bankası, PTTBank, Parasal Posta Hizmetleri, Sigorta

Kaynakça

• Anadolu Ajansı. (2013). “PTT "Anonim Şirket" Oldu”, 09.05.2013, http://aa.com.tr/tr/turkiye/ptt-anonim-sirket-oldu/247929, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• Arıcan, E. & Zengin, S. (2015). “Bankacılıkta Franchising: Dünya Örnekleri ve Türkiye İçin Model Önerisi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi; İstanbul, Vol. 14, Iss. 28, (Autumn 2015), ss.1-35, https://search.proquest.com/openview/ccb5fca27d7b9f47137649c816282243/1?pq-origsite=gscholar&cbl=2042291, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• Bankacılık Kanunu 5411. (2005). Türkiye Büyük Millet Meclisi, TBBM Kanun No. 5411, Kabul Tarihi : 19.10.2005, Resmi Gazete, 01 Kasım 2005 Tarihli Resmi Gazete, Sayı: 25983 (Mükerrer), http://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2005/11/20051101M1-1.htm, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• Berthaud, A. (2013). “Universal Postal Union Case Study No. 2, Morocco: Key Success Factors for the Creation Of A Postal Bank”, February 2013, pp.1-7, http://www.upu.int/uploads/tx_sbdownloader/caseStudyMorocco En.pdf, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• Dirican, C. (2005). “Posta Bankacılığının ve Postbankların Finans Sektöründeki Fonksiyonelliği, Ekonomiye Etkileri ve Türkiye'de Uygulanabilirliği Üzerine Bir Çalışma (The Role and the Effects of Postal Banking and Postbanks in Financial Services and an Application Model for Turkey)”, T.C. Marmara Üniversitesi, Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü Bankacılık, Doktora Programı, Doktora Tezi, Danışman: Prof.Dr. Niyazi BERK, ss.1-195. “Bu çalışma(da) ilgili tezin tamamından faydalanılmıştır/(t)üretilmiştir”
• Dirican, C. (2005). “Posta Bankacılığının ve Postbankların Finans Sektöründeki Fonksiyonelliği, Ekonomiye Etkileri ve Türkiye'de Uygulanabilirliği Üzerine Bir Çalışma, T.C. Marmara Üniversitesi, Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü Bankacılık, Doktora Programı, Doktora Tezi, Danışman: Prof.Dr. Niyazi BERK, ss.34-72
• Dirican, C. (2005). “Posta Bankacılığının ve Postbankların Finans Sektöründeki Fonksiyonelliği, Ekonomiye Etkileri ve Türkiye'de Uygulanabilirliği Üzerine Bir Çalışma, T.C. Marmara Üniversitesi, Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü Bankacılık, Doktora Programı, Doktora Tezi, Danışman: Prof.Dr. Niyazi BERK, ss.110-146
• GOOGLE.com Akademik Arama Motoru, Alphabet ve Google Şirketler Grubu, USA, https://scholar.google.com.tr/, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• Gökdemir, B. (2014). “Posta Sektöründe Evrensel Hizmet Uygulamaları Türkiye İçin Uygun Yöntem Önerisi”, Danışman: Prof. Dr. Ahmet Burçin Yereli, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara, 2014, ss.1-168, http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/ 2462/8bc04753-40fd-4619-8e73-0ba824576aea.pdf?sequence=1&isAllowed=y, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• Halıçınarlı, Ö. (2008). “Marka İletişiminde Ticari Karakterler: " Vadaa" Worldcard ve " Blue Lion" - Post Bank Örnek Olayı”, Danışman: Yrd. Doç. Dr. Nuray Tokgöz, T.C. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Reklamcılık ve Halkla İlişkiler Anabilim Dalı, İletişim Bilimleri Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, ss.1-179, (Erişim Tarihi: 25.12.2017)
• Holsboer, J. H. (1993). “Specialization and Diversification in Financial Services Some Recent, Practical Experiences in the Netherlands”, The Geneva Papers on Risk and Insurance, 18 (No. 69, October 1993), pp.388 – 398, 12th Geneva Lecture of the Geneva Association, Rotterdam, 21 September 1993, https://link.springer.com/ content/pdf/10.1057/gpp.1993.27.pdf, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• Hulsink, W. (1995). “Monopolised, Privatised, Diversified And Incorporated: An Institutional Analysis of the Evolution of the Dutch Postbank (1945-1994)”, (WORC Paper/Work and Organization Research Centre (WORC), Vol. 95.06.031/3, pp.1-65, Paper Prepared for the 12th EGOS Colloquium 'Contrasts and Contradictions in Organization' Istanbul, Turkey, July 6-8, 1995, https://pure.uvt.nl/portal/files/1187043/HW5619963.pdf, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• Hürriyet.com.tr. (2000). “Postane Banka Şubesi Oldu”, Hürriyet Haber Web Sayfası, 17.07.2000 - 00:00, http://www.hurriyet.com.tr/postane-banka-subesi-oldu-39168591, (Erişim Tarihi: 25.12.2017)
• Hürriyet.com.tr. (2001). “Osmanlı Bankası ile Körfezbank Birleşiyor”, Hürriyet Haber Web Sayfası, 20.06.2001 - 00:00, http://www.hurriyet.com.tr/osmanli-bankasi-ile-korfezbank-birlesiyor-39249809, (Erişim Tarihi: 25.12.2017)
• Jain, A. (2017). “Strategy 2020: Delivering Value”, Presentation, Deutsche Bank Analyst Call, Frankfurt, 27 April 2015, pp.14-16, https://www.db.com/ir/de/download/Deutsche_Bank_Strategy_2020_27April2015.pdf, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• Japon PostBank. (2017). “Corporate Governance English Version”, 4 January 2017, pp.1-18, http://v4.eir-parts.net/v4Contents/View.aspx?template=ir_material&sid=62760&code=7182, (Erişim Tarihi: 25.12.2017)
• Kachingwe, N. & Berthaud, A. (2013). “Universal Postal Union Case Study No. 6, Bangladesh, An Unexpected Source of Branchless Banking Innovation?” December 2013, pp.1-18, http://www.upu.int/uploads/tx_sbdownloader/ caseStudyBangladeshEn.pdf, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• Kachingwe, N. & Berthaud, A. (2013). “Universal Postal Union, Case Study No. 7, Namibia, A Post Office Leading the Way for Financial Inclusion in Africa”, December 2013, pp.1-14, http://www.upu.int/uploads/tx_sb downloader/caseStudyNamibiaEn.pdf, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• Kredihaberi.com. (2017). “PTT Banka mı Açıyor?”, Kredihaberi.com Bankalar, Krediler ve Ekonomi Haber Sitesi Web Sayfası, Güncelleme : 2017-09-18, 19:21:25, https://www.kredihaberi.com/haber/1669/ptt-banka-mi-aciyor.html, (Erişim Tarihi: 25.12.2017)
• Koç, O. & Kıray, A. (2012). “Kamu Örgütlerinin Değişiminde Kurumsal Çevreyi Oyuna Sokmak: PTT Örneğinde Nitel Bir Araştırma”, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:22, Sayı:2, Sayfa: 219-237, Elazığ-2012, http://dergipark.ulakbim.gov.tr/firatsbed/article/viewFile/5000175253/5000158068, (Erişim Tarihi: 31.12.2017) Korcan, U. (2010). “PTT, Bosna Hersek’te Postbank BH’yi Alıyor”, Gazetevatan.com Web Sayfası, Ekonomi, Haber, 01 Mart 2010 Pazartesi - 21:59, http://www.gazetevatan.com/ptt--bosna-hersek-te-postbank-bh-yi-aliyor-290651-ekonomi/, (Erişim Tarihi: 25.12.2017)
• Lincoln, E.J. (2013). “Japan Post Bank: Problematic Issues”, Working Paper Series March 2013, No. 312, Columbia Business School, Center on Japanese Economy and Business, pp.1-24. (The initial draft of this paper was prepared for the conference “Tensions in the Global Financial Regulatory Environment” held by the Center on Japanese Economy and Business in Tokyo on May 21, 2012), https://core.ac.uk/download/pdf/27295409.pdf, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• Lukac, B.C., Gallo, A. & Rodriguez-Tous, F. (2017). “Making the Case for a Post Bank”, Report Prepared for the Communications Workers Union, pp.1-46, September 2017, Center for Banking Research, Cass Business School, City University of London, https://www.cass.city.ac.uk/__data/assets/pdf_file/0011/372728/FINAL-REPORT-070917-Making-the-case-for-a-Post-Bank.pdf, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• Murat, İ, Ağaç, G., Peker, İ. & Baki, B. (2014). “PTT İşletmelerinin Etkinlik Düzeylerindeki Değişimin İncelenmesi: 2006-2010 Dönemi İçin Malmquist-Tfv Endeksi Uygulaması”, Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 2014 Special Issue, Vol. 5 Issue 11, pp.171-191, 21p., (Erişim Tarihi: 31.12.2017) Oohama, K. & Asai, Y. (2011). “Does Privatization of a Postal Savings Bank in Japan Have Economic Value?” Scientific Research Publishing, Published Online September 2011, pp.244-247, (http://www.SciRP.org/journal/ib), doi:10.4236/ib.2011.33032, http://file.scirp.org/pdf/IB20110300002_51455434.pdf, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• Posta Kanunu 5584. (1950). Türkiye Büyük Millet Meclisi, TBMM Kanun Numarası : 5584, Kabul Tarihi : 2/3/1950, Yayımlandığı R.Gazete Tarih : 8/3/1950, Sayı : 7451, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/ 1.3.5584.pdf, (Erişim Tarihi:31.12.2017)
• Posta Hizmetleri Kanunu. 6475, (2013). Türkiye Büyük Millet Meclisi, TBMM Kanun Numarası : 6475, Kabul Tarihi: 9/5/2013, Yayımlandığı R.Gazete Tarih : 23/5/2013, Sayı : 28655, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/ 2013/05/20130523-14.htm, (Erişim Tarihi:31.12.2017)
• PostBank Coalition, Communication Workers Union (CWU), Federation Of Small Businesses, NEF (The New Economics Foundation), Public Interest Research Centre (PIRC) & Unite The Union. (2009). “PostBank at the People’s Post Office, The Case for a Post Bank Presented by the PostBank Coalition”, 05.03.2009, pp.1-13, http://www.fsb.org.uk/docs/default-source/fsb-org-uk/101/images/policy/post-bank-booklet-final-05-03-09.pdf?sfvrsn =1, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• PTT.gov.tr. (2017). PTT Bankacılık Hizmetleri Linki/Sayfası, http://ptt.gov.tr/ptt/#!banka, (Erişim Tarihi: 25.12.2017)
• PTT.gov.tr. (2017). PTT Gelir ve Gider Tablosu Linki/Sayfası, http://ptt.gov.tr/sx.web.docs/img/gelir_tablosu 2003-2016v2.pdf , (Erişim Tarihi: 25.12.2017)
• Reinert, S.A. & Fredona, R. (2017). “Merchants and the Origins of Capitalism”, Harvard Business School Working Paper 18-021, pp.1-36, http://www.hbs.edu/faculty/Publication%20Files/18-021_b3b67ba8-2fc9-4a9b-8955-670d5f491939.pdf, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• Sarabadani, A., Zandi, R. & Janfaza, F. (2012). “Strategy of Micro-banking Services Improvement in the Rural ICT Banking Service Offices of Iran Post Bank”, Journal of Management & Development Process, JOM&DP. 2012; 24 (1) :95-110, URL: http://jmdp.ir/article-1-360-en.html, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• Schuetze, A., Reporting by Hübner A. & Jones, K. (2016). “Deutsche's Postbank Float May Be Delayed by Tax İssues –Sources”, January 14, 2016 / 2:00 PM, https://www.reuters.com/article/deutsche-bank-postbank-ipo/deutsches-postbank-float-may-be-delayed-by-tax-issues-sources-idUSL8N14Y1X220160114, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• TBMM.gov.tr. (2010). Meclis Soru Önergesi Cevabı Tutanağı, 18.08.2010, 7/14950, GK:180, T.C. Ulaştırma Bakanlığı Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı, B.11.0.SGB.0.01.00.610.01/163 sayılı cevap yazısı, s.2 http://www2.tbmm.gov.tr/d23/7/7-14950sgc.pdf, (Erişim Tarihi: 25.12.2017)
• TRTHaber.com. (2013). “PTT Anonim Şirket Oldu” TRT Haber Web Sitesi, Gündem Sayfası Haberi, 09 Mayıs 2013 Perşembe 17:22, http://www.trthaber.com/haber/gundem/ptt-anonim-sirket-oldu-85455.html, (Erişim Tarihi: 25.12.2017)
• Tsangaridis, A.D., (2014). “Strategic Financial Analysis of the Merger of New TT Hellenic Postbank S.A. with Eurobank - Ergasias Bank S.A”, Economy & Business Journal of International Scientific Publications, International Scientific Publications, Bulgaria,Volume (Year): 8 (2014), Issue (Month): 1 (), pp.354-372, https://www.scientific-publications.net/get/1000007/ 1409339450961370.pdf, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi, TÜBİTAK ULAKBİM Dergipark Arama Motoru, http://dergipark.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi, TÜBİTAK ULAKBİM Türkiye Akademik Araştırma Arşivi Veri Tabanı, http://arsiv.ulakbim.gov.tr/index, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi, TÜBİTAK ULAKBİM Keşif Veri Tabanı, http://www.ulakbim.gov.tr/yeniweb/ulakkesif/, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• Türkiye Gazetesi. (2017). “PTT Kart İlk Kez TGRT Haber'de Tanıtıldı”, Türkiye Gazetesi Web Sayfası Haberi, 20.12.2017 - 15:53 | Son Güncelleme: 21.12.2017 - 09:06, http://www.turkiyegazetesi.com.tr/gundem/529219.aspx, (Erişim Tarihi: 25.12.2017)
• Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. (2017). Yatırımcı İlişkileri Sayfası, Diğer Başlıklar Linki, Üç Aylık Ara Dönem Raporları, http://www.kalkinma.com.tr/uc-aylik-ara-donem-raporlari.aspx, (Erişim Tarihi:31.12.2017)
• UPU.int, Universal Postal Union. (2013). Postal Payment Services Manual, Postal Payment Services Agreement, ss.1.1-29.54, http://www.upu.int/uploads/tx_sbdownloader/actInFourVolumesManualOfThePostalPaymentServicesEn. pdf, (Erişim Tarihi: 25.12.2017)
• Vakıf Katılım Bankası A.Ş. “Vakıf Katılım ile PTT Arasında İş Birliği”, Hakkımızda Web Sayfası, https://www.vakifkatilim.com.tr/tr/hakkimizda/Pages/Vakif-Katilim-PTT-Is-Birligi.aspx, (Erişim Tarihi: 25.12.2017)
• Vollmer, U., Dietrich, D. & Bebenroth, R., (2009). “Behold The ‘Behemoth’. The Privatization of Japan Post Bank” Discussion Paper Series No. 236, pp.1-24, http://www.rieb.kobe-u.ac.jp/academic/ra/dp/english/dp236.Pdf, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• YÖK, Yüksek Öğretim Kurumu, YÖK Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanı Arama Motoru, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)
• YÖK, Yüksek Öğretim Kurumu, YÖK Akademik Arama Motoru, http://akademik.yok.gov.tr/ AkademikArama/, (Erişim Tarihi: 31.12.2017)