The Factors Affecting the Beef Consumer Price Formation in Turkey

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 35 - 42, 01.07.2020

Yurdakul Saçlı Hasan Gökhan Doğan

Öz

İnsanların gelişiminde hayati önem taşıyan hayvansal kökenli proteinlerin yeterli miktarlarda tüketilmesi gerekmektedir. Türkiye’de temel olarak toplam protein tüketimi içerisindeki hayvansal protein oranın düşüklüğü bir sorundur. Bu sorunda ise en önemli etken olarak tüketicinin gelir düzeyi ile birlikte etin fiyatının yüksek ve dalgalı bir seyir izliyor olmasıdır.Bu durum, sadece et tüketimini değil, genel ekonomik durum ve enflasyon üzerinde de önemli baskı oluşturmaktadır. Günümüze kadar uygulanmış ve halen uygulanmakta olan çeşitli politika araçları bulunmaktadır. Ancak, etkin bir politika yaklaşımı ve destek sistemi bulunmaması nedeniyle kırmızı et fiyatlarında yaşanan soruna çözüm getirilememiştir. Çalışmanın amacı kırmızı et tüketici fiyat oluşumunda etkili olan başlıca faktörlerin tespit edilmesi ve buna yönelik önerilerin geliştirilmesidir. Bu amaçla arz ve talep yönlü faktörler tespit edilmiş, fiyatlar reel olarak düzeltilmiş, miktarlar ise endeks olarak sıralanmıştır. Bunun ardından değişkenler arasında korelasyon analizi yapılarak ilişki düzeyleri araştırılmıştır. Analiz neticesinde et fiyatlarında arz yönlü faktörlerin ve arz eksikliğinin daha belirleyici olduğu, nüfus artışı ve kişi başı gelirin de talep yönlü olarak etkili olduğu bulunmuştur.Kırmızı et fiyatlarında istikrarın sağlanabilmesi için öncelikle arzın artırılması gerekmekte, bu amaçla gerekli işletme yönetim faktörlerinin iyileştirilmesi ve kalıcı çözümlere yönelim sağlanması gerekmektedir. Ayrıca pazarlama zincirinin kısaltılması ve denetim altına alınması ile uzun vadeli politikaların uygulanması gereği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sığır Eti Fiyatı, Fiyat Faktörleri, Tüketici Fiyatları, Korelasyon Analizi

Kaynakça

• Akbay C, Bilgiç A, Miran B. 2008. Türkiye’de Önemli Gıda Ürünlerinin Talep Esneklikleri. Tarım Ekonomisi Dergisi 14(2): 55-65.
• Gözener B, Sayılı M. 2015 .Tokat İli Turhal İlçesinde Sığır Besiciliğinde Üretim Maliyeti ve Canlı Ağırlık Artışına Etki Eden Faktörler. Tarım Bilimleri Dergisi Sayı:21. Syf:288-299.
• Güneş T. 1998. Türkiye'de Kırmızı Et Pazarlama Sistemleri. MPM Verimlilik Dergisi, Sayı:3, Ankara, s. 161.
• Güneş T, Arıkan R. 1988. Tarım Ekonomisi İstatistiği. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1049. Ders Kitabı:305. Ankara.
• Kalaycı Ş. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri , Asil Yayıncılık, Ankara, 2014, ss. 115-127.
• KTB. 2017. Konya Ticaret Borsası Yıllık Bültenler. https://www.ktb.org.tr/?cat=48 .
• Neumann C., Harris D.M. Contribution of Animal Source Foods in Improving Diet Quality for Children in The Developing World, World Bank, Washington D.C., 1999.
• OECD.Stat. 2020 http://stats.oecd.org/, Erişim Tarihi: 15.01.2020.
• Onurlubaş E, Yılmaz N, Doğan H.G, Kızılaslan H. (2015). A research on red meat consumption and preferences: a case study in Tekirdağ Province. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 3(6), 466-471.
• Onurlubaş E, Doğan H.G, Gözener B. 2018. TR 21 Bölgesinde Tüketicilerin Kirmizi Et Tüketimini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi. 5(23). 159-174.
• Özçelik A. 1994. Ekonometri, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No. 1323 Ders Kitabı: 382, Ankara.
• Saçlı Y. 2007. “AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı”, (DPT Uzmanlık Tezi), Ankara.
• Saygın Ö, Demirbaş N. 2017. Türkiye’de Kırmızı Et Tüketimi: Sorunlar ve Öneriler. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi. Syf: 567-574.
• Şekerden Ö, Özkütük K. 1995. Büyükbaş Hayvan Yetiştirme: Et Sığırcılığı ve Sığır Besiciliği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Basımevi. Samsun, 1995.
• TCMB. 2018. Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti Basın Duyurusu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyurular/Basin/2018/DUY2018-12. Erişim: 15.12.2019.
• TEPAV. 2010.Et fiyatlarındaki artışa nasıl bakılmalı? TEPAV Politika Notu. Haziran, 2010. https://www.tepav.org.tr/upload/files/1282204505-4.Et_Fiyatlarindaki_Artisa_Nasil_Bakilmali.pdf
• TEPAV. 2012. Et ve Süt Sektörlerinde Arz ve Fiyat Dinamikler TEPAV Politika Notu. Aralık, 2012. https://www.tepav.org.tr/upload/files/1355924567-6.Et_ve_Sut_Sektorlerindeki_Arz_ve_Fiyat_Dinamikleri_Nasil_Bir_Politika_Cercevesi_Cizilmeli.pdf
• TOB-GTÜPİDK. 2015a. Canlı Besi Hayvanı ve Kırmzı Et Ürün Raporu, Yayınlanmamış Rapor, Ankara, 2015, ss. 10.
• TOB 2015b.Kırmızı Et Stratejisi, Ankara, 2015.
• Tosun F. 2016. Bazı Tarım ve Gıda Ürünlerinin Piyasa Değişkenlerine Yönelik Öngörüler. Kırmızı Et (Büyükbaş ve Küçükbaş). T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü. Ankara, 2016.
• TÜİK. 2017. “Hayvansal Üretim İstatistikleri”, 2016. https://biruni.tuik.gov.tr/hayvancilikapp/hayvancilik.zul,
• TÜİK. 2017a. Tüketici Fiyat Endeksi.
• TÜİK. 2017b. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi.
• TÜİK. 2017c. Tüketici Fiyat Endeksi.
• TÜİK. 2017d. Demografik Göstergeler.
• TÜİK. 2017e.Turizm İstatistikleri.
• TZOB. 2008.Türkiye Kırmızı Et Sektör Değerlendirmesi 2008 Yılı ve Sonrası Beklentiler, Ankara.