The Strategic Role of Accounting and Financial Decision Support Systems During Crises: A Conceptual Review and Empirical Reflection for the 2020–2024 Period

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 124 - 132, 15.07.2025

Yaşar Çoruh , Ahmet Münir Gökmen

https://doi.org/10.52704/bssocialscience.1713352

Öz

This study is a conceptual review that explores the strategic roles of Accounting Information Systems (AIS) and Decision Support Systems (DSS) during periods of crisis, from both theoretical and applied perspectives. While often examined separately in the literature, this research adopts an integrated approach to assess how these systems are utilized in business management under uncertainty. Economic vulnerabilities in Türkiye between 2020 and 2024—such as the COVID-19 pandemic, high inflation, exchange rate fluctuations, and supply chain disruptions—provided a relevant context for analyzing financial indicators of businesses. The findings, based on sample data, show that firms managed to maintain profitability during this period, underlining the critical role of information systems in managerial decision-making. In addition to its theoretical contribution, the study offers practical insights for decision-makers, emphasizing the importance of integrated information systems in sustainable business management.

Anahtar Kelimeler

Accounting information system, Decision support system, Crisis management, Financial analysis, Digitalization

Kriz Dönemlerinde Muhasebe ve Finansal Karar Destek Sistemlerinin Rolü: Kavramsal Bir Derleme ve 2020–2024 Dönemsel Bir Değerlendirme

Öz

Bu çalışma, muhasebe bilgi sistemleri (MBS) ile karar destek sistemlerinin (KDS) kriz dönemlerindeki stratejik rollerini hem kuramsal hem de uygulamalı bir perspektiften ele alan kavramsal bir derlemedir. Literatürde çoğunlukla ayrı ayrı incelenen bu iki sistem, özellikle belirsizlik ortamlarında işletme yönetiminde entegre biçimde nasıl kullanıldıkları bakımından bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilmiştir. 2020–2024 yılları arasında Türkiye’de yaşanan ekonomik kırılganlıklar, COVID-19 pandemisi, yüksek enflasyon, döviz kurlarındaki dalgalanmalar ve tedarik zinciri aksamaları gibi faktörler çerçevesinde işletmelerin finansal göstergeleri analiz edilmiş; örnek veri seti üzerinden karar destek sistemlerinin etkinliği irdelenmiştir. Bulgular, işletmelerin bu dönemde kârlılık oranlarını koruyabildiğini ve bilgi sistemlerinin yönetsel karar alma süreçlerinde kritik rol oynadığını göstermektedir. Çalışma, kuramsal katkının yanında, karar vericilere yönelik uygulanabilir öneriler de sunarak bilgi sistemlerinin sürdürülebilir işletme yönetimindeki önemine dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe bilgi sistemi, Karar destek sistemi, Kriz yönetimi, Finansal analiz, Dijitalleşme

Kaynakça

• Acar D, Tetik T. 2005. Tek düzen hesap planı ve Türkiye muhasebe standartlarına uygun genel muhasebe, 3. Baskı, Isparta Yayınevi, Isparta, Türkiye, ss: 401.
• Beynon‐Davies P. 2009. Business information systems. Palgrave Macmillan, London, UK, pp: 512.
• Büyükmirza K. 2000. Maliyet ve Yönetim Muhasebesi: tek düzene uygun bir sistem yaklaşımı, 8. Baskı, Barış Yayınevi, Ankara, Türkiye.
• Caglio A, Cameran M. 2021. Management accounting and decision-making under uncertainty. J Manag Cont, 32(2): 143-165.
• Dönerçark M, Tecim V. 2020. Kurumsal karar destek sistemlerinde yapay zekâ kullanimi: Tasarim ve uygulama. Yön Bil Sis Derg, 6(2): 77-103.
• Erdoğan M. 1988. Bilgisayar Kullanılan muhasebe sistemlerinde denetim süreci. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, Türkiye.
• Gelinas UJ, Dull RB, Wheeler PR. 2018. Accounting Information Systems, 11th ed. Cengage Learning, New York, US.
• Gökdeniz Ü. 2005. İşletmelerde muhasebe bilgi sistemine yaklaşım. Muhas Finans Derg, 27: 86-94.
• Grande EU, Estébanez RP, Colomina CM. 2011. The impact of Accounting Information Systems (AIS) on performance measures: empirical evidence in Spanish SMEs. Int J Digit Account Res, 11(1): 25-43.
• Granlund M, Malmi T. 2002. Moderate impact of ERPs on management accounting: A lag or permanent outcome? Manag Account Res, 13(3): 299-321.
• Güney A. 2013. Yönetim anlayışında muhasebe bilgi sisteminin yeri. Eğit Öğr Araş Derg, 2(3): 276-280.
• IMF. 2023. Global Financial Stability Report. International Monetary Fund.
• Kalmış H, Eskin İ, Gümüş F. 2006. İşletmelerde mali bilgiler üretilmesinin önemi ve etik. Mali Çözüm İSMMMO Yayın Organı, 75: 141-160.
• Kopáčková H, Škrobáčková M. 2006. Decision support systems or business ıntelligence: What can help ın decision making?. Scient Pap Univ Pardubice, Series D, Fac Econ Admin, 10: 98-103.
• Lengnick-Hall CA, Beck TE. 2005. Adaptive fit versus robust transformation: How organizations respond to environmental change. J Manag, 31(5): 738-757.
• Marakas GM. 2003. Decision support systems in the 21st century. Upper Saddle River, US.
• Mumay H. 2007. Kamu kurumlarında bilgi teknolojileri kullanımının karar alma sürecine etkileri: Bir kamu kurumu örneği. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya, Türkiye, ss: 94.
• OECD. 2022. Economic Outlook. Organisation for Economic Co-operation and Development.
• Özgür M. 2007. Hava trafik yol kontrol sektöründeki çatışmaların bilgi tabanlı karar destek aracıyla çözümü. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, Türkiye, ss: 106.
• Power DJ. 2002. Decision support systems: Concepts and resources for managers. Greenwood Publishing Group, New York, US, pp: 251.
• Romney MB, Steinbart PJ. 2021. Accounting Information Systems, 15th ed. Pearson, London, UK, pp: 848.
• Sucu M. 2021. Karar destek sistemleri ve iş zekâsı uygulamalarının işletmeler açısından önemi: bir literatür araştırması. Pamukkale Üniv Sos Bil Enst Derg, 44: 261-283.
• Sürmeli F, Erdoğan M, Erdoğan N, Banar K, Kaya E, Sevim A. 2007. Muhasebe Bilgi Sistemi, 1. Baskı. Anadolu Üniversitesi Yayını, Eskişehir, Türkiye.
• TCMB. 2023. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası: Finansal İstikrar Raporu.
• TCMB. 2025. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası: Ekonomik Göstergeler ve Sektörel Veriler. URL: https://www.tcmb.gov.tr (erişim tarihi: 15 Mart 2025).
• Tripathi KP. 2011. Decision support system ıs a tool for making better decisions in the organization. Indian J Comp Sci Eng, 2(1): 112-117.
• Turban E, Sharda R, Delen D, King D. 2015. Business intelligence: A managerial perspective on analytics, 3rd ed. Pearson, London, UK.
• TÜİK. 2024. İstatistiklerle Türkiye.
• TÜİK. 2025. İş İstatistikleri ve Finansal Göstergeler Raporu. URL: https://www.tuik.gov.tr (erişim tarihi: 15 Mart 2025).
• World Bank. 2022. Global Economic Prospects.
• Yıldız O, Dağdeviren M, Çetinyokuş T. 2008. İşgören performansının değerlendirilmesi için bir karar destek sistemi ve uygulaması. J Fac Eng Architect Gazi Univ, 23(1): 239-248.
• Yılmaz E, Kurtoğlu A, Koç KH. 2006. Karar problemlerinin çözümünde karar verme, karar destek sistemleri ve ormancılık. J Fac Forest Istanbul Univ, 56(1): 81-92.
• Yılmazer Ö. 2010. Küçük ve orta ölçekli işletmelerin (kobi) yönetiminde muhasebe bilgi sisteminin yeri ve önemi (Ankara Tekstil İşletmeleri Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye, ss: 112.