Öz
1990’lı yılların ilk yarısından itibaren Batı’da müstakil bir eleştiri kuramı niteliği
kazanmaya başlayan çevreci eleştiri akımına yönelik akademik çalışmalara, son
yıllarda ülkemizde de tesadüf edilebilmektedir. Çevre sorunlarının giderek küresel bir
tehdit halini almaya başladığı günümüzde bu problemi merkeze alan kurmaca
metinlerin yazılmasının, ilgili sorun hakkında geniş halk kitleleri nezdinde topyekun
bir bilincin teşekkül etmesine yardımcı olduğu muhakkaktır. Dolayısıyla bilhassa
roman türünde verilen eserlere yansıyan yönleriyle çevre sorunlarının ayrıntılı bir
biçimde incelenmesinin büyük önem kazandığı öne sürülebilir.
Bu çalışmada çevreci eleştiri akımının kuramsal altyapısının tanıtılması ve
tarihsel gelişim seyrinin çizilmesinin ardından, Kuşlar da Gitti romanı bağlamında
Yaşar Kemal’in çevre sorunları karşısında geliştirdiği estetik tutum belirlenmeye
çalışılacaktır. Romanın, çevreci eleştiri kuramı paralelinde incelenmeye elverişli
bulunan diğer kurmaca metinlerden hangi noktalarda ayrıldığı tespit edilerek çevre
hassasiyeti konusuna getirdiği yeni yaklaşım biçiminin yorumlanması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AKTAŞ, Şerif, Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara 2005, s.134. ATİLLA, Oya Kızıldağ, “Minyatür Sanatındaki Hayvan Figürlerinin Sembolik İfadeleri”, Sanat‐Tasarım Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2, İstanbul 2011, s. 36. AYAZ, Hüseyin, “Çevreci Eleştiri Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, Sayı: 3/1, 2014, s. 280. BUELL, Lawrence, The Environmental Imagination: Thoreau, Nature Writing and the Formation of American Culture, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1995 s. 7. BULUT, Dilek, “Çevre ve Edebiyat: Yeni Bir Yazın Kuramı Olarak Ekoeleştiri”, Litterea, 2005, s. 81. ÇEŞMELI, İbrahim, “Kök Türklerde İkonografik Açıdan Kuş Figürleri”, Art‐Sanat Dergisi, Sayı: 4, İstanbul 2015, s. 70‐74. ELÇIN, Şükrü, Türk Edebiyatında Tabiat, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 1993, s. 7. GLOTFELTY, Cherryl, “Literary Studies in an Age of Environmental Crisis”, The Ecocriticism Reader, Athens, Georgia: The University of Georgia Press, Atlanta, 1996, s. xv‐xxxvii. GÜLLÜ, Gül, “Çevreci Eleştiri ve Bir Uygulama”, Varlık, 1138, İstanbul, 2002, s. 36. GÜNDÜZ, Osman, “Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı”, Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı (1839‐2000) İçinde, Editör: Ramazan Korkmaz, Grafiker Yayınları, Ankara 2009, s. 471. KEMAL, Yaşar, Kuşlar da Gitti, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2003, s. 55‐ 56. ÖZDAĞ, Ufuk – Alpaslan, Gonca Gökalp, “Türkiyat Araştırmalarında Yeni Bir Alan: Çevreci Eleştiri”, Orhon Yazıtlarının Bulunuşundan 120 Yıl Sonra Türklük Bilimi ve 21. Yüzyıl, 3. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Cilt 2, ed. Ülkü Çelik Şavk, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara 2011, s. 641‐653. ÖZTOKAT, Nedret Tanyolaç, Yazınsal Metin Çözümlemesinde Kuramsal Yaklaşımlar, Multilingual, İstanbul, 2005, s. 129. RUECKERT, William, “Literature and Ecology”, The Ecocriticism Reader: Landmarks in Literary Ecology, Athens: Georgia UP., Atlanta, 1996, s. 107. SLEVİC, Scott, Going Away to Think: Engagement, Retreat and Ecocritical Responsibility, Reno: University of Nevada Press, 2008, s. 27. SOLAK, Caner, Bir Ekoeleştiri Denemesi: “Behiç Ak’ın Tek Kişilik Şehir Oyununda Birey, Toplum ve Çevre İlişkileri”, AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 47, 2012, s. 213. TEKİN, Mehmet, Roman Sanatı: 1 Romanın Unsurları, Ötüken Neşriyat, Ankara 2006, s. 71‐72. Yaşar Kemal Kendini Anlatıyor: Alain Bosquet ile Görüşmeler, Adam Yayınları, İstanbul 1996, s. 117‐118.
Öz
Academic studies about ecocriticism, which began to occur as a self‐contained
critical theory from the beginning of 1990’s, are also seen nowadays in our country.
Nowadays, when environmental problems have become a global threat, it is certain
that the novels with environmental themes can contribute to the formation of mass
awareness. In this case, it is possible to assort that analyzing environmental issues by
reflections on novels is quite important.
In this study, primarly the theoretical background and historical development of
ecocriticism will be introduced and then Yaşar Kemal’s aesthetic attitude towards
environmental problems will be determined in the context of his novel named Kuşlar
da Gitti (The Birds Has Also Gone). This study also aims to reveal the characteristics of
this novel seperated from other texts that are suitable for examination in this respect
and to interpret the new approaches in environmental sensivity.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AKTAŞ, Şerif, Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara 2005, s.134. ATİLLA, Oya Kızıldağ, “Minyatür Sanatındaki Hayvan Figürlerinin Sembolik İfadeleri”, Sanat‐Tasarım Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2, İstanbul 2011, s. 36. AYAZ, Hüseyin, “Çevreci Eleştiri Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, Sayı: 3/1, 2014, s. 280. BUELL, Lawrence, The Environmental Imagination: Thoreau, Nature Writing and the Formation of American Culture, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1995 s. 7. BULUT, Dilek, “Çevre ve Edebiyat: Yeni Bir Yazın Kuramı Olarak Ekoeleştiri”, Litterea, 2005, s. 81. ÇEŞMELI, İbrahim, “Kök Türklerde İkonografik Açıdan Kuş Figürleri”, Art‐Sanat Dergisi, Sayı: 4, İstanbul 2015, s. 70‐74. ELÇIN, Şükrü, Türk Edebiyatında Tabiat, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 1993, s. 7. GLOTFELTY, Cherryl, “Literary Studies in an Age of Environmental Crisis”, The Ecocriticism Reader, Athens, Georgia: The University of Georgia Press, Atlanta, 1996, s. xv‐xxxvii. GÜLLÜ, Gül, “Çevreci Eleştiri ve Bir Uygulama”, Varlık, 1138, İstanbul, 2002, s. 36. GÜNDÜZ, Osman, “Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı”, Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı (1839‐2000) İçinde, Editör: Ramazan Korkmaz, Grafiker Yayınları, Ankara 2009, s. 471. KEMAL, Yaşar, Kuşlar da Gitti, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2003, s. 55‐ 56. ÖZDAĞ, Ufuk – Alpaslan, Gonca Gökalp, “Türkiyat Araştırmalarında Yeni Bir Alan: Çevreci Eleştiri”, Orhon Yazıtlarının Bulunuşundan 120 Yıl Sonra Türklük Bilimi ve 21. Yüzyıl, 3. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Cilt 2, ed. Ülkü Çelik Şavk, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara 2011, s. 641‐653. ÖZTOKAT, Nedret Tanyolaç, Yazınsal Metin Çözümlemesinde Kuramsal Yaklaşımlar, Multilingual, İstanbul, 2005, s. 129. RUECKERT, William, “Literature and Ecology”, The Ecocriticism Reader: Landmarks in Literary Ecology, Athens: Georgia UP., Atlanta, 1996, s. 107. SLEVİC, Scott, Going Away to Think: Engagement, Retreat and Ecocritical Responsibility, Reno: University of Nevada Press, 2008, s. 27. SOLAK, Caner, Bir Ekoeleştiri Denemesi: “Behiç Ak’ın Tek Kişilik Şehir Oyununda Birey, Toplum ve Çevre İlişkileri”, AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 47, 2012, s. 213. TEKİN, Mehmet, Roman Sanatı: 1 Romanın Unsurları, Ötüken Neşriyat, Ankara 2006, s. 71‐72. Yaşar Kemal Kendini Anlatıyor: Alain Bosquet ile Görüşmeler, Adam Yayınları, İstanbul 1996, s. 117‐118.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 2 Sayı: 1 |