AYŞE YAMAÇ’IN ÇOCUK ROMANLARININ DİL ZENGİNLİĞİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 2, 89 - 102, 29.12.2017

Halil Kuru

Öz

    Çocuğun dil , kavram, zihin, sosyal ve kişilik gelişiminde çocuk edebiyatının önemli

bir yeri bulunmaktadır. Çocuk edebiyatının ve günümüz çocuk edebiyatı yazarlarının

amacı çocuğun dil becerilerini, hayal dünyasını, milli ve evrensel değerlerini, yaratıcılık

gücünü, kitaba olan sevgisini geliştirmektir. Günümüzde nitelikli çocuk edebiyatı eseri

veren yazarlardan biri de Ayşe Yamaç’tır. Araştırmanın amacı, Ayşe Yamaç’ın

eserlerini, dil zenginliği açısından incelenmektir. Bu araştırma, betimsel nitelikte bir

çalışma olup doküman incelemesi yöntemi esas alınarak yapılmıştır. Örneklem olarak

yazarın, “Ali’nin Öyküsü, Dedemin Gizli Defteri, İncili Kavak, Hayalet Peşinde, Bizim

Evde Grev Var, Zümrüt Küpeler, Düşlerin Ötesi” adlı yedi çocuk romanı ele alınmıştır.

Bu eserler Türkçe dil zenginliği açısından atasözü, deyim ve kalıp sözlerinin kullanımı

alt başlıklarında incelenmiştir. Yedi çocuk romanının tarandığı bu eserlerde, 22’si

farklı olmak üzere toplamda 24 atasözü; 777’si farklı olmak üzere toplamda 1220

deyim ve 151’i farklı olmak üzere toplamda 355 kalıp söz kullanıldığı belirlenmiştir.

Yedi eserde atasözü, deyim ve kalıp sözün toplamda 1599 kere geçtiği belirlenmiştir.

Bu bulgulara göre, yedi eserde atasözlerinin sınırlı sayıda ama deyim ve kalıp sözlerin

çok fazla kullanıldığı ortaya çıkmıştır. Türkçe eğitimi ve öğretiminde çocukların

gelişim özellikleri dikkate alınarak hazırlanmış ve dil zenginliği açısından yeterli olan

eserlerle karşı karşıya getirilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda Türkçe dil zenginliği

açısından çocuklara uygun olan Ayşe Yamaç’ın eserleri öğretmenlere, ailelere ve

çocuklara önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ayşe Yamaç, çocuk kitapları, atasözleri, deyimler, kalıp sözler.

STUDYING AYŞE YAMAC'S CHILDREN BOOKS IN TERMS OF LANGUAGE RICHNESS

Öz

    There is an important role of literature in child's language, concept, cognition,

social and personality development. Children's literature and today's children's

literature writers are developing the language skills, fantasy world, national and

 

universal values, creativity power, love of the book, the child of the child. Today, one of

the child literature authors who give qualified work is Ayşe Yamac. The aim of the

study is analyzing the works of Ayşe Yamac in terms of language richness.

This research is descriptive work so it was made based document analysis method. As

the sample, the author's seven child novels “Ali'nin Öyküsü, Dedemin Gizli Defteri,

İncili Kavak, Hayalet Peşinde, Bizim Evde Grev Var, Zümrüt Küpeler, Düşlerin Ötesi'”

were studied. It was analyzed in there subheads the use of proverbs, idioms and

pattern words i n terms of Turkish Language ri chness. I t was determined that was used

24 proverbs in totaly but twenty two proverbs are different each others, 1.220 idioms

in totaly but 777 idioms are different each others and 355 patterns words but 151 are

different each others in these works. It was determined that proverb, idiom and

pattern word were placed 1590 times in seven works. According the findings, It was

emerged that proverbs were used in limited but idioms and pattern words were used

too much in seven works. Turkish education and teaching should be brought face to

face with works which are prepared considering the developmental characteristics of

children and are sufficient in terms of language richness. In this context, Ayşe Yamaç's

works which are suitable for children in terms of Turkish language richness are

suggested to teachers, families and children.

Anahtar Kelimeler

Ayşe Yamaç, Child Books, Proverbs, Idioms, Pattern Words

Kaynakça

• Aksan, D. (1996), Türkçenin söz varlığı. Ankara: Engin Yayınevi. Aksan, D. (2006), Türkçenin söz varlığı. Ankara: Engin Yayınevi. Aksoy A. Ö. (1988). Atasözleri ve deyimler Sözlüğü 1 . İstanbul: İnkılâp Kitabevi. Batur, Z. ve Yücel, Z. (2012). Ahmet Efe'nin çocuk hikâyelerinde değer eğitimi ve hikâyelerin Türkçe eğitimine katkısı. Turkish Studies, 7(4), 1031‐ 1049. Çalışkan, N. (2010). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde söz varlığını geliştirme: Kavramsal anahtarlar aracılığıyla deyim öğretimi, Turkish Studies, 5 (4), 258‐275. Erol, Ç. (2007). Türkiye Türkçesinde kalıp sözler üzerine bir inceleme. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Gökçe, B. (2008). Gülten Dayıoğlu’nun çocuk öykülerinde değer eğitimi ve öykülerin Türkçeye katkısı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya. https://www.ayseyamac.blogspot.com.tr (09.09.2017). İpşiroğlu, Z. (2008). Çağdaş Çocuk ve Gençlik Yazınının Türkiye’deki İşlevi, Gelişimi ve Konumu. Çağdaş Türk Yazını (Hazırlayan: Zehra İpşiroğlu). İstanbul: Toroslu Kitaplığı, (s. 171‐192). Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi (21. Baskı). Ankara: Nobel. Kaya, M. (2012). Emine Işınsu'nun romanlarında değer eğitimi ve bu eserlerin Türkçe öğretimine katkısı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak. Keklik, S. (2015). Atasözlerinin öğretimine ilişkin bir öneri: atasözlerinin anlamlarına göre derecelendirilmesi, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 32‐48. Kuru, H. (2016). Çağdaş çocuk edebiyatı yazarı Ayşe Yamaç ile söyleşi, Uluslararası Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Dergisi, 1 (1), 162‐182. Mert, E. L. (2009). Anadili eğitimi ve öğretimi sürecinde sözvarlığı belirleme çalışmalarının önemi ve “deyim” kazandırmaya yönelik etkinlik önerileri, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (2), 83‐93. Maltepe, S. (1997). Deyimlerimizin yapısal özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir. Mieder, W. (2004). Proverbs: A handbook. London: Greenwood Press. Oran, G. (2015). Yalvaç Ural’ın çocuk kitaplarında değer eğitimi ve bu eserlerin Türkçe öğretimine katkısı, Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak. Sever, S. (2003). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık. Sever, S. (2013). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü (1. Baskı). İzmir: Tudem Yayınları. Şimşek, T. (2006). Çocuk edebiyatı, Türk edebiyatı tarihi 4, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Şirin, M. R. (2000). Çocuk edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakıf Yayınları. Şirin, M. R. (2007). Çocuk edebiyatı kültürü. Ankara: Kök Yayıncılık. Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe sözlük (10. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Yalçın, A. ve Aytaş G. (2012). Çocuk edebiyatı (6. baskı) Ankara: Akçağ Yayınları. Yeşil, H. (2000). Çocuk kitaplarındaki atasözü ve deyimlerin önemi, S. Sever (Yay. Haz.), I. Ulusal Çocuk Kitaplar Sempozyumu, (20–21 Ocak 2000), (s. 244–252), Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yurtbaşı, M. (2012). Sınıflandırılmış atasözleri sözlüğü (10. baskı.), İstanbul: Excellence Publishing Yayınları. İncelenen Eserler Yamaç, A. (2011a). İncili kavak (5. baskı). İstanbul: Bu Yayınevi. Yamaç, A. (2011b). Ali’nin öyküsü (7. baskı). İstanbul: Bu Yayınevi. Yamaç, A. (2011c). Dedemin gizli defteri (3. baskı). İstanbul: Bu Yayınevi. Yamaç, A. (2012a). Zümrüt küpeler (1. baskı). İstanbul: Bu Yayınevi. Yamaç, A. (2012b). Düşlerin ötesi (4. baskı). İstanbul: Bu Yayınevi. Yamaç, A. (2013a). Bizim evde grev var (4. baskı). İstanbul: Bu Yayınevi. Yamaç, A. (2013b). Hayalet peşinde (5. baskı). İstanbul: Bu Yayınevi.