MENTAL FİİL KAVRAMI VE ŞEYYÂD HAMZA’NIN YŪSUF U ZELİHĀ MESNEVİSİNDE MENTAL FİİLLER

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 51 - 74, 26.06.2019

Ayşe Yegin

Öz

Fiil, öznenin yaptığı ya da konusu olduğu iş, oluş, kılış, devinim, yargı vb.yi belirten, anlatan sözcük olarak

tanımlamaktadır. Mental sözcüğü, İngilizce bir terim olup zihin ve zihinle alakalı olan demektir. Mental kelimesi

anlam olarak zihinsel, ruhsal, algısal gibi sözcüklerle karşılanmaktadır. Mental fiil kavramı zihin fiilleri, algılama

fiilleri olarak adlandırılabilir. Fiiller genel olarak hareket ve durum fiilleri olarak gruplandırılır. Mental fiiller ise

fiziki bir hareketi değil zihinsel bir hareket bildiren fiillerden ibarettir.

Duygular, algılar, düşüncelerle ilgili fiiller mental fiilleri kapsar.

Klasik Türk Edebiyatında pek çok Yūsuf u Züleyha mesnevisi yazılmıştır. Şeyyâd Hamza’nın eseri Anadolu

sahası Türk edebiyatının, bir başka deyişle Divan Edebiyatının bilinen ilk ‘Yusuf u Züleyha'sı olması bakımından

önemlidir. Mental Fiiller bağlamında Şeyyâd Hamza’nın Yūsuf u Zelihā Mesnevisinin incelenmesi bize 13-14.

Yüzyıllarda Türk kültür ve duygu, düşüncesine dair fikir vereceği düşünülmektedir.

Bu çalışmada mental fiiller1. Duyu (Algılama) Fiilleri 2. Duygu Fiilleri 3. İdrak Fiilleri 4.Açıklama fiilleri

olarak incelendi.  

Anahtar Kelimeler

Fiil, Mental Fiil, Yūsuf u Zeliha, Zihin Fiilleri, Mesnevi

THE CONCEPT OF MENTAL VERB AND MENTAL VERBS IN ŞEYYAD HAMZA'S YŪSUF U ZELIHĀ MESNEVI

Öz

The verb, the work that the subject does or is subject to, the formation, the sword, the motion, the judgment,

etc.yi, indicating it is defined as words that describe. The word mental is an English term that relates to the mind

and the mind. The word mental is met with words such as mental, spiritual and perceptual as meaning. The

concept of mental verb can be called mind verbs, perception verbs. Verbs are grouped in general as act and state

verbs. Mental acts are not a physical act, but a mental act.

Emotions, perceptions, thoughts related verbs include mental verbs.

In Classical Turkish literature, many Yūsuf u Züleyha mesnevi was written. The work of Şeyyad Hamza is

important in terms of being the first known ‘Yusuf u Züleyha ' of Turkish literature, in other words Divan

literature. Examining the Yūsuf u Zelihā Mesnevi of Şeyyad Hamza in the context of mental acts 13-14. It is

thought that it will give an idea of Turkish culture and emotion in the centuries.

In this study, mental activity 1. Sensory (Perception) Verbs 2. Emotions 3. Comprehension Verbs 4.It was

studied as explanation verbs.  

Anahtar Kelimeler

verb, mental verb, Yūsuf u Zeliha, mind verbs, Mesnevi

Kaynakça

• HAMZA, Şeyyat. (2008). Yūsuf u Zeliha (Destan‐ı Yūsuf Aleyhi’s‐selam ve haza ahsenü’l‐kasasi’l‐mübarek) Haz. Ümit Özgür Demirci- Şenol Korkmaz, Kaknüs Yayınları.AYAN, Ekrem, TÜRKDİL, Yakup. (2015) “Anlam Bilimi Açısından Kazak Türkçesinde GörmeDuyu Fiilleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.7.S.35. s.26-41TÜRKDİL, Yakup. (2013) Anlam Bilim Açısından Kazak Türkçesinde Duyu Fiilleri, Muğla SıtkıKoçman Ünv., SOBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Muğla.Ayan, Ekrem; Türkdil, Yakup. (2015). "Kazak Türkçesinde Dokunma Duyu Fiilleri ve AnlamZenginliği'', Turkish Studies, Volume 10/4, s. 95-114.Seçkin, Kuban. (2013). "Mental Fiiller Bağlamında Uygur Harfli Oğuz Kağan Destanı", VI.Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildirileri, III. Cilt, s. 921-929.YAYLAGÜL, Özen. (2005) ‘’Türk Runik Harfli Metinlerde Mental Fiiller’’, Modern TürklükAraştırmaları Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, s. 17-51, Ankara.YAYLAGÜL, Özen. (2010). ‘Türkiye Türkçesine Duygu Fiileri’, Modern Türklük AraştırmalarıDergisi, Cilt7, Sayı 4,s.100-111,Ankara.ŞAHİN, Savaş, (2012). “Mental Fiil Kavramı ve Türkmen Türkçesinde Mental Filler’’,Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, Sayı 1\4, s.45-62.ŞAHİN, Savaş, (2012) “Türkmen Türkçesinde Mental Filler’’ Gazi Üniversitesi, Doktora Tezi,Ankara.KAMCHYBEKOVA, Kıyal. (2011). “Kırgız Türkçesinde Duyu Fiilleri”, ODTÜ Sosyal BilimlerEnstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, C.2, S.3, s.87-102, Haziran.KAMCHYBEKOVA, Kyial (2011) Kırgız Türkçesinde Duyu Fiilleri, Ankara Ünv. SOBEYayınlanmamış Dr. Tezi, Ankara.Erkan HİRİK,- Tuğba ÇOLAK, (2017). “Türkçe Mental Fiillerde 'Çok Katmanlılık”, iV.Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, CİLT 1, Niğde.Bayraktar, Fatma Sibel, “Bulgarca Sözlüğünde Yer Alan Türkçe Mental Fiiller”,(XII. UluslararasıBüyük Türk Dili Kurultayı, 25-28 Eylül 2017, Bükreş, Romanya) Bildiri Kitabı, s. 458-466. (Kasım2017)