TÜRK KALBİ ADLI ESERDE İKİLEMELERİN YAPISI

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 75 - 90, 14.06.2020

Şeyma Buse Kalaçay

Öz

“Türk Kalbi” (1911)adlı eser Meşrutiyet ve Cumhuriyet yazarı olan Aka Gündüz’ün yayımladığı ilk hikâye
kitabı olması bakımından önemlidir. On yedi hikâyeden oluşan eser, Türklerin kahramanlıklarını,
çalışkanlıklarını, savaşlarda yaşadıkları zorlukları sade, canlı ve anlaşılır bir dil ile yansıtmıştır. Bilindiği üzere
etkili bir biçimde ifade etmede kullanılan ikileme kalıpları, Türkçede bolca kullanılmaktadır. Yazar da söz
tekrarlarının yarattığı etkiden ve zenginlikten sıkça yararlanmıştır. Bu bakımdan önem taşıyan eserde fazlasıyla
ikileme kullanıldığı dikkat çekmiştir.
Bu çalışma, “Türk Kalbi” adlı eserden yola çıkarak eserde kullanılan ikilemelerin yapısını, oluşum
durumlarını ortaya koyan bir incelemedir. İkilemeler yapı bakımından iki ana başlık ve bunların alt başlıkları
olarak tasnif edilmiş, tespit edilen ikilemeler kullanıldığı cümleler ile birlikte verilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İkilemeler, Türk Kalbi, tekrarlar, hendiadyoin

Kaynakça

• Ağakay, Mehmet Ali (1988). “Türkçede Kelime Koşmaları”. TDAY-Belleten. 1954. 97-104. Aksan, Doğan (2006). Anadilimizin Söz Denizinde. Ankara: Bilgi Yayınları. Aşçı, Ufuk Deniz (2014). “İngiltere’deki Türkçe Konuşan Toplumun Konuşma Dilinde Rastlanılan İkilemeler Üzerine”. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2014: 221-246. Banguoğlu, Tahsin (1974). Türkçenin Grameri. İstanbul: Baha Matbaası. Ceyhan, Nesime (2009). “1911-1922 Yılları Türk Hikâyesine Kaynak: Harp”. Turkish Studies, V 4/1II Winter, 1807-1822. Doğan, Abide (2014). Aka Gündüz. Ankara: TDK Yay. Ergin, Muharrem (1997). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yay. Gündüz, Aka (1911). Türk Kalbi. İstanbul: Matbaa-ı hukukiye. Gürer, Gülsevin (1997). Eski Anadolu Türkçesinde Ekler. Ankara: TDK Yay. Hatiboğlu, Vecihe (1974). Türkçenin Ekleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi. ________.(1981). Türk Dilinde İkileme. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi. ________.(1982). Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. Ankara: DTCF Yayınları. Karahan, Leyla (1992). “Görülen Geçmiş Zaman Eki “-DI/-Dİ”nin Tarz ve Bağlama Fonksiyonuna Dair”. Türk Kültürü Araştırmaları. Prof. Dr. Muharrem Ergin’e Armağan. XXVIII/1- 2. 1990: 335-341. Korkmaz, Zeynep (2019). Türkiye Türkçesi Grameri. Ankara: TDK Yay. Oktay, Metin (2008). “Aka Gündüz’ün Hayatı, Sanatı ve Eserleri”. Yayımlanmış Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi. Toprak, Funda (2005). “Harezm Türkçesinde İkilemeler”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi V/2, 277292. Tuna, Osman Nedim (1986). “Türkçenin Sayıca Eş Heceli İkilemelerinde Sıralama Kuralları ve Tabii Bir Ünsüz Dizisi”. TDAY-Belleten, 1982-1983: 163-228. Uraz, Murad (1938). Aka Gündüz Hayatı, Şahsiyeti, Eserleri ve Eserlerinden Parçalar. İstanbul: Semih Lütfi Erciyas Sühulet Kitabevi. Vural, H. ve Böler, T. (2011). Ses ve Şekil Bilgisi. İstanbul: Kesit Yay. Zülfikar, Hamza (1995). Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler (İnceleme-Sözlük). Ankara: TDK Yay.