19. YÜZYILDA YABANCI KADIN SEYYAHLARIN KALEMİNDEN OSMANLI KADINI

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 173 - 185, 30.12.2024

Yağmur Köfter Kurt , Emrah Çetin

https://doi.org/10.70916/buefd.1581339

Öz

Osmanlı Devleti'ni ziyaret eden Oryantalist seyyahlar için Doğu'nun en önemli simgelerinden biri de Osmanlı kadınıydı. Batılı kaynaklarda Osmanlı kadını cinsel bir obje olarak tasavvur edilirken, seyahatnamelerde farklı bir bakış açısıyla ele alınmıştır. Bu tasvirler, her ne kadar gerçeklikten uzak ve önyargılı olsa da Osmanlı kadınına dair algıyı büyük oranda etkiledi. Kadın olmanın getirdiği avantajla, Osmanlı kadınının hayatına doğrudan müdahil olan bu seyahat yazarları, Harem'deki yaşamı, eğlence ortamlarını, giyim-kuşam tarzlarını ve evlilik süreçlerini gözlemleyerek eserlerinde anlattılar. Bu önyargısız anlatım, Osmanlı kadınına dair doğru bir bakış açısı geliştirmemize imkân sağladı. Fakat bu algıya karşı çıkan ve farklı bir bakış açısı sunan isimler de vardı. Batılı kadın seyyahlar, erkek meslektaşlarından ayrılan gözlemleriyle, Osmanlı kadınına dair daha objektif ve gerçekçi bilgiler sundular. Yer yer Oryantalist izler taşısa da kadın seyyahların eserleri, Osmanlı kadını hakkında yerleşik yanlış bilgilerin düzeltilmesinde önemli rol oynadı.

Anahtar Kelimeler

seyahatname, osmanlı kadını, batılı kadın seyyahlar

Kaynakça

• Abdülaziz Bey (1995). Osmanlı Adet, Merasim ve Tabirleri, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Ağırbaş, S. (2019). Batılı Kadın Seyyahların Anlatımlarında Osmanlı Kadını. Akademik Hassasiyetler, 6, 195-222.
• Altunbay, M. (2015, Aralık). 16. ve 19. Yüzyılları Arasındaki Yabancı Seyahatnamelerde Osmanlı Devleti’ndeki Kadın Algısı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Sayı:41, Cilt:8, s.59.
• Craven, Elizabeth (1939). 1786’da Türkiye, (Çev. Reşad Ekrem Koçu), İstanbul: Çığır Yayınevi.
• Düğer, S. (2015). Batılı Kadın Seyyahlar İmgeleminde Osmanlı Kadını. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (29), 71-90.
• Ellison, Grace (2009). İstanbul’da Bir Konak ve Yeni Kadınlar, (Çev. Neşe Akın), İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Faroqhi, S. (2011). Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam Orta Çağdan Yirminci Yüzyıla. (Çev. E. Kılıç). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Fontmagne, La Baronne Durand De (1977). Kırım Harbi Sonrasında İstanbul, (Çev. Celal Altuntaş), İstanbul: Tercüman Yayınları.
• Garnett, Lucy M. J. (2009) Türkiye’nin Kadınları ve Folklorik Özellikleri, (Çev. Nurettin Elhüseyni), İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
• H. Öztürk ve T. Yazar, “Dokuma ve Motif Özellikleri Açısından Sembolik Değer Olarak Osmanlı Padişah Kaftanları ve Şifreleri”, Researcher, c. 5, sy. 3, ss. 148–168, 2017.
• Montagu, Lady, (1972). Türkiye Mektupları, İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser. Müller, Max, (1972). İstanbul’dan Mektuplar, İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser.
• Pardoe, Julia (2010). Sultanlar Şehri İstanbul, (Çev. M. Banu Büyükkal), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Pardoe, Julia, (1967). Yabancı Gözü ile 125 Yıl Önce İstanbul, İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevi.
• Peirce, Leslie P. (1998). Harem-i Hümayun Osmanlı İmparatorluğu’nda Hükümranlık ve Kadınlar, (Çev.Ayşe Berktay), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Sancar, Aslı (2010). Osmanlı Kadını Efsane ve Gerçek, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Saz, Leyla (2010). Anılar, 19. Yüzyılda Saray Haremi, İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.