Türkiye İnşaat Endüstrisinde Risk Tabanlı Alt Yüklenici Seçiminde TOPSIS Metodolojisi ve Değerlendirmesi

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 16, 01.07.2019

Orhan Erdoğan

Öz

Tüm sektörlerde yaşanan teknolojik gelişmeler
beraberinde değişimleri de getirmiştir. Özellikle 2000’li yıllardan sonra bu
süreç büyük ivme kazanmıştır. Bu dönem de teknoloji ile birlikte gelişen ekonomik
veriler her alanda olduğu gibi inşaat endüstrisini de etkilemiş ve son yıllarda
özellikle 2000 li yılların son çeyreği içerisinde özellikle inşaat sektöründe
farklı yapılaşmaya geçilmiştir. Bu dönemde geleneksel inşaat malzemeleri
haricinde gelişen teknoloji ile birlikte endüstriyel yapı malzemelerinin
kullanılması ve sonrasında da akıllı konut- ofis – fabrika tasarım ve üretim
sürecine geçilmesi kendi içerisinde de 
uzmanlık gerektiren işleri ortaya çıkarmıştır. Yaşanan bu değişim ve
gelişim projelerle birlikte sektörde de farklı bir yapılanmaya geçilmesini
zorunlu hale getirmiştir. Gelişen bu süreç, adına alt yüklenici ( taşeron )
denilen kavramı oluşturmuş , kendi içerisinde gelişip  ( TDK ‘ya gore taşeron ;Büyük bir işin bir
bölümünü yaptırmayı, asıl müteahhitten kendi üzerine alan ikinci müteahhit
olarak geçmektedir. )hızlı büyümesine neden olmuştur. Bu dönemde
genel anlamda inşaat endüstrisi içerisinde yer alan ana yüklenici inşaat
firmaları ,aldıkları projelerin büyük bir kısmını
veya farklı bölümlerini karlılık oranları ile piyasa rekabet şartlarını
arttırmak adına parçalayarak veya bir bütün olarak alt yüklenici firmalara
yaptırmaya başladılar. Firmalar bu sayede hem 
genel giderlerini hem de olası şantiye risklerini alt yüklenicilerle
paylaşarak kendilerine daha rahat hareket alanları yaratmışlardır. Bu konuda
yapılan bilimsel araştırmalarda da inşaat işlerinin  %80-90 
oranında alt yüklenici tarafından yapıldığı gözlemlenmiştir. (Hizne-
Tracey ,1994)  Dolayısıyla, bu alanda
faaliyet gösteren firmaların taahütlerinin yerine getirilmesinde kazanılan
başarının,doğrudan alt yüklenici firmaların başarılarınada bağlı olduğunu
göstermektedir.İnşaat endüstrisi içerisinde bu derece etki ve öneme sahip olan
alt yüklenicilerin yapılan bu tez çalışmasında, tüm risk faktörleri incelenmiş,
seçim kriterleri belirlenmiştir. Alt yüklenici seçimi ana yükleniciler için
proje başarısı açısından çok stratejik bir öneme sahiptir. Geleneksel( kurumsal
olmayan firmalarda görülür ) alt yüklenici firma seçimi ayrı olmak üzere ,büyük
kurumsal firmalarda gözlemlenen seçim kriterlerinde ise yapısında sayısal ve
sayısal olmayan kriterleri birarada barındıran,çok kriterli bir karar verme
problemi niteliğine sahiptir.

Bu tez çalışmamızda alt yüklenici seçim probleminde
sayısal kriterler ele alınmış, alt yüklenici firmaların seçiminde TOPSİS (
Technique  For Order Preference By
Similarity To An Ideal Solution)  tekniği
kullanılmış ve sonuçlar değerlendirilmiştir.

Uygulamada kullanılan  TOPSİS ( Technique  For Order Preference By Similarity To An
Ideal Solution)  yönteminde ise;
Türkiye’de inşaat sektörü alanında ana yüklenici olarak faaliyet gösteren
kurumsal bir inşaat firmasının altyüklenici firma değerlendirme ve seçim
kriterleri uygulanarak  ideal çözeme
ulaşma hedeflenmiştir. Tez çalışmamızın
ana amacı ; şantiyelerde yaşanan problemli ve her türlü yoruma açık bu süreci
doğru yönetmek, şantiyede proje yönetim kadrolarının daha objektif karar
almalarına olanak sağlamak ve sahada oluşabilecek hatalı imalatların önüne
geçebilmek adına ilgili oluşabilecek riskleri minimize etmek ve inşaat
maliyetleri, işin süresi ile kalitesi açısından son derece stratejik öneme
sahip alt yüklenici seçimine sayısal verilerle katkı sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler

TOPSIS, Alt Yüklenici, Risk, Risk Analizi, İnşaat

Kaynakça

• Referans-1 :Kasapoğlu, E., ‘’ İnşaat sektöründe alt yüklenici kullanımı ‘’İstanbul Kültür Üniversitesi, Mimarlık Bölümü,45-55, 2004Referans-2 :Tekçe, I., Dikbaş, A., ‘’ Yüklenici İnşaat Firmaları İçin Çok Kriterli Performans Ölçme Modeli Geliştirilmesi. ‘’ İTÜ Dergisi, 10(1), 151-164, 2011Referans-3 :Wang, Y- M., Luo, Y., Zhongsheng, H., ‘’ On The Extent Analysis Method for Fuzzy AHP and its Applications. European Journal of Operational Research ,186, 735-757, 2008Referans-4 :Tao, Z., Feng, W., ‘’TOPSİS time variat decision fusion model evaluation for internet of public service things’’, 489-496, 2018.Referans-5 :Birgönül, T.M., Dikmen, İ., ‘’ inşaat projelerinin risk yönetimi ‘’, İMO Teknik Dergisi, 97,1305-1326, 1996.Referans-6 :Sabuncuoğlu, O.A., Görener, A., ‘’ Decision Making Through the Fuzzy TOPSİS Method: Contractor Selection in Construction Projects’’,5(2),71-82, 2016.Referans-7 :Soba, M., Şimsek, A., Bayhan, M., ‘’ Choosing The Place Of The Shopping Centre With Fuzzy TOPSIS Method: An Application in The City ,Uşak ‘’3(2),103- 131, 2014Referans-8 :Aydın, H., Okul, B., Ayvaz, B., Kuşakçı, A.O., Kaçtıoğlu, S.,’’Subcontractor Selection With Multi Criteria Decision Making Methods: An Application in Construction Sector’’Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F dergisi,7(14),29- 44, 2016Referans-9 : Çetin, İ. E., Akil, Y., Güler, I. A., ‘’ Decision making with fuzzy analytic hierarchy process in construction projects’’uluslararası Yönetim İktisat ve işletme Dergisi, 10,173-190, 2014Referans-10 :Boran, F. E., Genç, S., Kurt, M., Akay, D., ‘’A multi-criteria intuitionisic fuzzy group decion making for supplier selection with TOPSIS metdod’’Uygulamalarla uzmanlık sistemleri dergisi, 36(8),11363- 11368, 2009Referans-11 :Özdemir, M., TOPSIS, ‘’Operasyonel Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri’’ile ilgili çalışma ,133-153,2014Referans-12 :Yurdakul, M., İç, Y.T., ‘’ Türk Otomotiv Firmalarının Performans Ölçümü ve Analizine Yönelik TOPSIS Yöntemi Kullanılan Örnek Bir Çalışma ‘’ Gazi Üni.Müh.Mim.Fak.Dergisi,18,(1),1-18, 2003Referans-13:Çiftçioğlu, B., İnşaat Sektöründe AHP Yöntemiyle Yüklenici seçimi. Bir Konut Projesinde Uygulama .(Contractor selection by AHP method in construction sector. Application in a Housing Project ) İTÜ FBE Yüksek Lisans Tezi .1-35, 2013Referans-14 :Dağdeviren, M.,‘’Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi ile Personel Seçimi ve Bir Uygulama ‘’ Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22(4), 791-799, 2007Referans-15 :Rençber , Ö. F., Kazan, H.,‘’ Choosing A Subcontractor Company For Lange Scale Projects Proposal Evaluation : Decision Making With Analytic Hierarchy Process Method’, İnternational Journal of Social Sience Research , 3(1), 11-24, 2014Referans-16 :Ulubeyli, S., Manisalı, E. Kazaz, A., ‘’ Subcontractor Selections Practices in İnternational Construction Projects.’’Journal of Civil Engineering and Manegement, 16(1), 49-51, 2010