Yargının Bağımsızlığı Üzerinden Hâkimler ve Savcılar Kuruluna Dair Bir Analiz

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 9, 43 - 82, 31.10.2024

Semih Kaya

Öz

Yargının bağımsızlığı giderek daha tartışmalı konuma gelmektedir. Gerçekten de yargı erki, sahip olduğu denetleyici ve dengeleyici güçle anayasal sistemin merkezi konumunu teşkil etmektedir. Haliyle bu güçlü konumu yargının evleviyetle bağımsızlığını gerektirmektedir. Bu doğrultuda aşağıda yargı bağımsızlığı vurgusu çerçevesinde Hâkimler ve Savcılar Kurulu üzerine kısa bir gözlemde bulunacağız. Ön mesele olarak yargı üst kurullarının önemini vurguladıktan sonra Türkiye’de yargı bağımsızlığına dair anayasal bağlamı ortaya koymaya gayret edeceğiz. Karşılaştırmalı hukuktan kısa bir çerçeve sunduktan sonra nihayet yargı üst kurullarına dair “ortaklık modeli” diye adlandırdığımız bir model ortaya koymaya çalışacağız. Tüm bu çabamızdan amaç, Türkiye’de yargı bağımsızlığının Hâkimler ve Savcılar Kurulu üzerinden tüm yargı evrenine yayılmasına dair vurguda bulunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Hukuk Devleti , Demokrasi , Yargı Bağımsızlığı , Yargı Tarafsızlığı , Hâkimler ve Savcılar Kurulu

Kaynakça

• Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Yargının Bağımsızlığı, Verimliliği ve Rolü Hakkında 94/12 No.lu Tavsiye Kararı.
• Andenas M, ‘A European Perspective on Judicial Independence and Accountability’ (2007) 41(1) A European Perspective 1-20.
• Bakırcı F, ‘Yargı Bağımsızlığının Sağlanmasında Hâkimler ve Savcılar Kurulu ile Anayasa Mahkemesine Üye Seçimi Üzerine’ (2022) XIX(1) Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1-70.
• Bakırcı F ve İba Ş, Gerekçeli ve Notlu 1982 Anayasası (Turhan Kitabevi 2017).
• Berkin NM, ‘Hâkimler ve Savcılar Hukukuna Yenilik Getiren Hükümler’ (1973) 38(1) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 339-398.
• Consultative Council of European Judges (CCJE), Opinion No. 10 (2007).
• Coşar VA, ‘Anayasal Devlet Mi? Anayasası Olan Devlet Mi?’ (2016) 4 Ankara Barosu Dergisi 75-80.
• Coşkun V, ‘16 Nisan 2017 Tarihinde Kabul Edilen Anayasa Değişikliklerinin Değerlendirilmesi’ (2017) 22(36) Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3-30.
• Çelik DB, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu: Yapısal Açıdan Karşılaştırmalı Bir İnceleme (On İki Levha Yayıncılık 2012).
• Çelik DB, ‘16 Nisan Anayasa Değişikliği ve Yeni Hâkimler ve Savcılar Kurulu Üzerine Bir Değerlendirme’ (2018) 73(4) Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi 1057-1094.
• Eroğul C, Anatüzeye Giriş (7. Baskı, İmaj Yayınları 2004).
• Eroğlu İ, ‘1924 Anayasası Döneminde İnsan Haklarının Normatif Çerçevesi ve Uygulaması’ (2010) 14 Yasama Dergisi 79-157.
• Esen S, ‘2016 Anayasa Değişiklik Teklifinin Değerlendirilmesi’ (2016) (4) Ankara Barosu Dergisi 45-73.
• Garoupa N ve Ginsburg T, ‘Guarding the Guardians: Judicial Councils and Judicial Independence’ (2009) 57 The American Journal of Comparative Law 201-232.
• Gönenç L, Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı (Anayasa Çalışma Metinleri-3, TEPAV 2011).
• Gönenç L, Siyasi İktidarın Denetlenmesi-Dengelenmesi ve Yargı (Adalet Yayınevi 2015).
• Gözler K, ‘Elveda Kuvvetler Ayrılığı, Elveda Anayasa’ (2016) 4 Ankara Barosu Dergisi 25-36.
• Hurwitz MS, ‘Explaining Judicial Diversity: The Differential Ability of Women and Minorities to Attain Seats on State Supreme and Appellate Courts’ (2003) 3(4) State Politics and Policy Quarterly 329-352.
• İnceoğlu S, ‘Yeni Anayasada Bağımsız Bir Yargı İçin Neler Yapılmalı? Uluslararası Belgeler Işığında Öneriler’ (2011) 95 Türkiye Barolar Birliği Dergisi 235-268.
• İnceoğlu S, ‘Siyasal Rejimler ve Yargı Bağımsızlığı Arasında Nasıl Bir İlişki Vardır?’ in İbrahim Ö. Kaboğlu (ed), Türkiye’nin Anayasa Gündemi (İletişim Yayınları 2016).
• Kaboğlu İÖ, Değişiklikler Işığında 1982 Anayasası: Halk Neyi Oylayacak (İmge Kitabevi 2010).
• Keser H ve Niyazioğlu F, ‘Türkiye’de Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’ (2011) 2(2) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 119-157.
• Kırmaz B, ‘Avrupa Birliği Sürecinde Türk Anayasasında Hâkimlerin Denetimi ve Yargı Bağımsızlığı’ (2008) Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Doktora Tezi, Konya.
• Kosar D, ‘Beyond Judicial Councils: Forms, Rationales and Impact of Judicial Self-Governance in Europe’ (2018) 19(7) German Law Journal 1567-1612.
• Kutkan O, ‘Türkiye’de Hâkimler ve Savcılar Kurulu’nun Anayasal İlkelerle İlişkisi’ (2020) Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Landau D, ‘Abusive Constitutionalism’ (2013) 47 University of California Davis 189-260.
• Okandan RG, ‘20 Nisan 1340 Anayasamıza Göre “Hakkı Kaza”’ (1966) 32(2) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 411-428.
• Okşar M, Yürütme Erkinin Üstünlüğü (1. Baskı, Yetkin Yayınları 2019).
• Özbudun E, Anayasacılık ve Demokrasi (İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 2015).
• Özbudun E, Türk Anayasa Hukuku (18. Baskı, Yetkin Yayınevi 2018).
• Özay İH, ‘Yargı Güvencesi-Bağımsızlığı ve Anayasa Mahkemesi’ (1991) 8 Anayasa Yargısı Dergisi 103-116.
• Özkal Sayan İ, ‘Türkiye’de Yargı Bağımsızlığı Sorunu’ (2008) 4(2) Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 44-73.
• Özkorkut NÜ, ‘Yargı Bağımsızlığı Açısından Osmanlı’da ve Günümüz Türkiye’sinde Yargıya Genel Bir Bakış’ (2008) 57(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 225-242.
• Özkul F, ‘Anayasalarımızda Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı’ (2016) (3) Ankara Barosu Dergisi 202-263.
• Parla T, Türkiye’de Anayasalar (Metis Yayınları 2016).
• Purcell EA, ‘The Ideal of Judicial Independence: Complications and Challenges’ (2011) (47) Tulsa Law Review 141-162.
• Sağlam F, ‘AKP’nin Anayasa Değişikliği Paketi Üzerine Düşünceler’ XXXIV(267) Mülkiye 15-46.
• Sağlam F, ‘Anayasa Mahkemesi Olmadan da Ülke Yönetilebilir Mi?’ in İbrahim Ö. Kaboğlu (ed), Türkiye’nin Anayasa Gündemi (İletişim Yayınları 2016).
• Saldırım M, ‘Hâkimler ve Savcılar Kuruluna Üye Seçilmesine İlişkin Anayasa Değişikliklerinin Değerlendirilmesi’ (2014) 16(Özel Sayı) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 4497-4507.
• Seibert-Fohr A, ‘European Comparatives on the Rule of Law and Independent Courts’ (2010) Vienna Workshop of May.
• Selçuk S, ‘Yargı Bağımsızlığı’ (1997) 2 Türkiye Barolar Birliği Dergisi 223-237.
• Sevinç M, ‘2010 Anayasa Değişiklikleri: Yöntem ve İçerik Eleştirisi’ (2010) 65(2) Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi 271-294.
• Singh MP, ‘Securing the Independence of the Judiciary – The Indian Experience’ (2000) (10) Ind. Int’l and Comp. L. Review 245-292.
• Şirin T, ‘2017 Anayasa Değişikliği’nin Yargı Bağımsızlığı Yönünden Değerlendirilmesi’ (2017) 6(11) Anayasa Hukuku Dergisi 85-116.
• Türmen R, ‘Son Dönemeç: AKP’nin Başkanlığı’ (2016) 4 Ankara Barosu Dergisi 87-93.
• Uran Murphy P, Teorik Çerçevede Türkiye’de Yargı Bağımsızlığı (2. Baskı, Yetkin Yayınları 2019).
• Ünver Y, ‘Yargı Bağımsızlığı Açısından Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’ (1990) 53(1) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 153-196.
• Venedik Komisyonu, ‘Yargı Sisteminin Bağımsızlığı’ (2010) CDL-AD(2010)004.
• Venedik Komisyonu, [http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2017-3/13.pdf](http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2017-3/13.pdf), erişim tarihi 8 Kasım 2020.
• Venice Commission, Draft Opinion on the Draft Law on Judges and Prosecutors of Turkey, Opinion 610/2011, CDL(2011)003.
• Volcansek ML, ‘Judicial Elections and American Exceptionalism: A Comparative Perspective’ (2011) 60 DePaul Law Review 805-820.
• Yanık M, ‘Karşılaştırmalı Hukuk ve Uluslararası Standartlar Işığında HSYK’nın Oluşumu, Çalışma Şekli ve Kararlarının Denetimi’ (2010) 27 Anayasa Yargısı Dergisi 161-216.
• Yanık M, Yargının Yönetimi ve Denetimi (Der Yayınları 2014).
• Yazıcı H, ‘Türk Anayasal Sisteminde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun Yapısı ve İşleyişi’ (2011) Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Yıldız A, ‘Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun Demokratik Meşruiyeti’ (2014) XVIII(1-2) Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 127-141.
• Yokuş S, ‘Türkiye’de 2017 Anayasa Değişiklikleri ve Çözüm Süreci’ [https://www.democraticprogress.org/wp-content/uploads/2017/04/Sevtap-Yokus-TURKIYEDE-2017-ANAYASA-DEGISIKLIKLERI-VE-COZUM-SURECI.pdf](https://www.democraticprogress.org/wp-content/uploads/2017/04/Sevtap-Yokus-TURKIYEDE-2017-ANAYASA-DEGISIKLIKLERI-VE-COZUM-SURECI.pdf) Erişim Tarihi 22 Kasım 2022.