TASAVVUFİ KAVRAMLAR EŞLİĞİNDE BİR ÖRNEK ŞAHSİYET AKŞEMSEDDİN

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 8, 50 - 60, 28.12.2017

Muhammed Ali Yıldız

Öz

Bu çalışma Akşemseddin’in tasavvufi bir yönünü ortaya
çıkarmak amacı ile yazılmıştır. Akşemseddin çok yönlü bir şahsiyettir. Fakat
onun en önemli yönü olan sufi kişiliği çok az bilinmektedir. Bu sebeple bu
çalışmada Akşemseddin, tasavvufi beş kavram çerçevesinde tanıtılmaya
çalışılmıştır. Bu kavramlar tasavvufi haller ve tasavvufi makamlar ile
ilgilidir. Bu çalışmada Akşemseddin’in tasavvufi görüşleri, fena-beka,
aşk-muhabbet, ihsan, vecd ve tevazu kavramları eşliğinde ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Akşemseddin, Tasavvuf, Fena, Beka, Aşk, İhsan, Vecd

AKŞEMSEDDIN, AN EXEMPLARY PERSONALITY IN THE LIGHT SOME OF MYSTICAL NOTIONS

Öz

This work has been written in order to reveal the mystical aspect of Akşemseddin. Akşemseddin is a sophisticated personality. But his sufistic aspect is less well known. Therefore Akşemseddin is identified within five mystical notions in this work. These notions are about mystical situtations and positions. In this work, Akşemseddin’is views are dealt accompanied with the notions mortal-etarnal, love-fondness, beneficence, ecstasy and submission.

Anahtar Kelimeler

Akşemseddin, Sufism, Mortal, Etarnal, Love, Fondness, Beneficence, Ecstasy and Submission

Kaynakça

• AKGÜNDÜZ, Ahmet- Öztürk Said, Bilinmeyen Osmanlı, Osmanlı Araştırmalar Vakfı Yayınları, İstanbul, 1999. AKŞEMSEDDİN, Def-u Metaini’s Sûfiyye, Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya Kitaplığı, No: 4092, İstanbul, Tarihsiz (El Yazması Eser) AKŞEMSEDDİN, Eş’âr, Milli Kütüphane, Fahri Bilge Kitaplığı, No: 442, Ankara, Tarihsiz (El Yazması Eser) AKŞEMSEDDİN, Risaletü’d- Dua, Süleymaniye Kütüphanesi, Pertev Paşa Kitaplığı, No: 260, Tarihsiz (El Yazması Eser) AKŞEMSEDDİN, Risâle-i Kimyâ-yi Sa’âdat, Süleymâniye Kütüphanesi, H. Hayri-Abdullah Kitaplığı, No: 55/3, İstanbul, Tarihsiz (El Yazması Eser) AKŞEMSEDDİN, Risâletü’n-Nuriyye, Süleymaniye Kütüphanesi, No: 2408, İstanbul, Tarihsiz (El Yazması Eser) AKŞEMSEDDİN, Risale-i Zikrullah, Süleymaniye Kütüphanesi, Pertev Paşa Kitaplığı, No: 260/4, Tarihsiz. (El Yazması Eser) AKŞEMSEDDİN, Makâmât-ı Evliya, Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmut Efendi Kitaplığı, No:2598, Tarihsiz. (El Yazması Eser) AKŞEMSEDDİN, Maddetü’l-Hayat, Millet Kütüphanesi, Ali Emirî Ktp. , No: 126, Tarihsiz. (El Yazması Eser) AKŞEMSEDDİN, Telhis’u Def-i Metâin, Süleymaniye Kütüphanesi, Pertev Paşa Kitaplığı, No:260, Tarihsiz. (El Yazması Eser) AYVANSARÂYÎ, Vefâyât-ı Meşâyih, İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kitaplığı, No: 2464. İstanbul, 1375. BALTACI, Cahit, Tasavvuf Lügatı, Elif Neşriyat, İstanbul, 1981. CEBECİOĞLU, Ethem, “Akşemseddin’de Bazı Tasavvufi Kavramlar”, A.Ü.İ.F. Dergisi, Ankara, 2001. CEBECİOĞLU, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Rehber Yayınları, Ankara, 1997. ÇANKAYA, Ahmet, İstanbul’un Manevi Fatihi Akşemseddin Hazretleri Tasavvuf ve İstanbul’un Fethi, Akşemseddin Hazretleri Vakfı, Ankara, 2003. ÇELİK, İsa, Vuslata Davet, İnsan Yayınları, İstanbul, 2004. EBU-L’LEYS SEMERKANDÎ, Bostan-ül Arif’in, 66. Bab. , İzzet Efendi Matbaası Baskısı, 1296, İstanbul. EL-HIFNÎ, Abdü’l-Münim Mevsûatü’s-Sûfiyye, Mektebetü Medbûlî, 1. Baskı, Kahire 2003. ENÎSÎ, Emir Hüseyin, Menakıb-ı Akşeyh, Ankara, Trs, Milli kütüphane, İbni Sina Ktp, No: A. 217/14. ENSÂRÎ, Abdulhak, Şeriat ve Tasavvuf, Çeviren Yusuf Yazar, Rehber Yayınları, Ankara 1991. DEMİRCİ, Mehmet, “İsmail Hakkı Bursevî’nin Ecvibe-i Hakkıyye’si”, İlmi Akademik Araştırma Dergisi Tasavvuf, Ankara 2003, y.4, sy. 10. GÖLCÜK, Şerafeddin, “Akşemseddin Mehmed Bin Hamza”, Selçuk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:7, Yıl:1997. GÖKTAŞ, Vahit, Muhammed Esad-ı Erbilî’nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvuf Felsefesi, A.Ü.İ.F Yüksek Lisans Bitirme Tezi, Ankara, 2002. KAÇALİN, Mustafa, Yurd, Ali İhsan, Akşemseddin’in Hayatı ve Eserleri, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1994. KOMİSYON, Dinî Terimler Sözlüğü, MEB Yayınları, Editör: Ahmet Nedim Serinsu, Ankara, 2009. KUŞEYRÎ, Abdulkerim Kuşeyrî Risalesi, Haz: Süleyman Uludağ, Dergâh Yay, İstanbul, 1991. LÂMİÎ Çelebi, Nefahat Tercümesi, Marifet Yayınları, İstanbul, 1993. MECDİ, Şakayık Tercümesi, Yayınevi Yok, İstanbul, 1269. MEHMED ŞÂKİR, Terâcim-i Ahvâl-î Meşâhir-î İslâmiyye, İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kitaplığı, No: 5040, İstanbul, 1310. ÖZTÜRK, Yaşar Nuri, Kur’an’a ve Sünnete Göre Tasavvuf, Yeni Boyut Yay. , V. Baskı, İstanbul, 1993. ŞÂKİR, Mehmed, Terâcim-i Ahvâl-î Meşâhir-î İslâmiyye, İstanbul Üniviversitesi Merkez Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kitaplığı, No: 5040, İstanbul, 1310. ULUDAĞ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2001. VASSAF, Hüseyin, Sefine-i Evliya, Hazırlayan Mehmet Akkuş- A.Yılmaz, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2006. TAHİR, Bursalı Mehmed, Osmanlı Müellifleri, Matbaa-ı Amire, İstanbul, 1333. YILMAZ, Hasan Kâmil, Kur’an-ı Kerim ve Sünnette Tasavvuf, Tanımı Kaynakları ve Tesirleriyle Tasavvuf, Seha Neşriyat, İstanbul, 1972.