Süpermarket Alışverişi İçin Kullanılan Mobil Uygulamaların Bulanık Fucom ve Bulanık Marcos İle Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 44 Sayı: 1, 21 - 54, 29.12.2025

Büşra Meydan , Aşkın Özdağoğlu , Murat Kemal Keleş

Öz

Dijital teknolojilerin her geçen gün gelişmesi ve mobil cihazların kullanımındaki artış tüketici satın alma alışkanlıklarında da değişikliğe sebep olmuştur. Mobil ticaretin artmasıyla birlikte süpermarket alışverişleri de dijital ortama taşınmıştır. Tüketiciler fiziksel mağazalardan süpermarket alışverişlerini yapmak yerine kısıtlama olmaksızın mobil cihazlar ile her an her yerde market alışverişini yapabilmektedir. Bu çalışmada, Isparta ilinde süpermarket alışverişleri için kullanılan mobil uygulamaların performanslarının değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Araştırmada 5 ana kriter ve 13 alt kriter belirlenmiş olup 7 adet mobil uygulama performansı çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemlerinden olan Bulanık FUCOM ve Bulanık MARCOS ile değerlendirilmiştir. Mobil uygulama değerlendirme kriter ağırlıklarının belirlemesinde Bulanık FUCOM yöntemi, mobil uygulama alternatiflerin sıralanmasında ise Bulanık MARCOS yöntemi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre en önemli üç kriter sırasıyla “ürün çeşitliliği”, “mobil uygulama hızı ve performansı” ve “ürün kalitesi” olarak belirlenmiştir. En önemsiz kriterin ise “ödeme çeşitliliği” olduğu görülmüştür. Mobil uygulama alternatifleri içinde de ilk sırada A6 kodlu alternatif ilk sırada yer almıştır.

Anahtar Kelimeler

Mobil uygulama , mobil alışveriş , bulanık fucom , bulanık marcos , çok kriterli karar verme

Kaynakça

• Acat, S. (2023). Anında Teslim Hizmeti Kullanımının Marka Sadakati Üzerine Etkisi: Süpermarket ve İndirimli Market Karşılaştırmalarına Yönelik Bir Araştırma. International Journal of Disciplines Economics & Administrative, 9(50), 1196-1205.
• Acosta, A. R., Aben, A. P. F., & Norona, M. I. (2021). Selection of E-Grocery Platform Strategy in Highly Urbanized Cities in the Philippines Using Analytic Hierarchy Process (AHP) and Structural Equation Modeling (SEM). Second Asia Pacific International Conference on Industrial Engineering and Operations Management.
• Aktepe, Ş., & Karakulle, İ. (2023). İşletmelerde Rekabet Üstünlüğü Sağlamada Yapay Zeka Kullanımı E-Ticaret Sitelerinin Mobil Uygulamalar Örneği. Fenerbahçe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 30-46.
• Alalwan, A. A., Baabdullah, A. M., Rana, N. P., Tamilmani, K., & Dwivedi, Y. K. (2018). Examining Adoption of Mobile Internet in Saudi Arabia: Extending TAM with Perceived Enjoyment, Innovativeness and Trust. Technology in Society, 55, 100-110.
• Bakır, M., Akan, Ş., & Özdemir, E. (2021). Regional Aircraft Selection with Fuzzy Pıprecia and Fuzzy Marcos: A Case Study of the Turkish Airline Industry. Facta Universitatis Mechanical Engineering, 19(3), 423-445.
• Bezhovski, Z. (2016). The Future of the Mobile Payment as Electronic Payment System. European Journal of Business and Management, 8(8), 127-132.
• Bulak, M. E., Kozanoğlu, O., Aydoğduoğlu, Ş. N., Göçer, F., & Algül, R. (2021). E-Ticaret Sitelerinin Kullanılabilirliğinin AHP ve TOPSİS Yöntemleriyle Karşılaştırılması. European Journal of Science and Technology, 26, 493-509.
• Canio, F. De, Fuentes-Blasco, M., & Martinelli, E. (2022). Extrinsic Motivations behind Mobile Shopping: What Drives Regular and Occasional Shoppers? International Journal of Retail & Distribution Management, 50(8/9), 962–980.
• Copeland, P. E. (2016). An Investigation about the Small Business Adoption Of Mobile Commerce. Doctoral Thesis. Capella University.
• Cui, R., Lu, Z., Sun, T., & Golden, J. M. (2023). Sooner or Later? Promising Delivery Speed in Online Retail. Manufacturing & Service Operations Management, 26(1), 233-251.
• Cyr, D., Head, M., & Ivanov, A. (2006). Design Aesthetics Leading to m-Loyalty in Mobile Commerce. Information & Management, 43(8), 950-963.
• Dalbudak, E., & Rençber, Ö. F. (2022). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri Üzerine Literatür İncelemesi. Gaziantep Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 1-17.
• Davis, F. D. (1989). Perceived Usefulness, Perceived Ease of Use, and User Acceptance of Information Technology. MIS Quarterly, 13(3), 319-340.
• Demir, G., Damjanovic, M., Matovic, B., & Vujadinovic, R. (2022). Toward Sustainable Urban Mobility by Using Fuzzy-FUCOM and Fuzzy-CoCoSo Methods: The Case of the SUMP Podgorica. Sustainability, 14(9).
• Dominic, P. D. D., & Jati, H. (2011). A Comparison of Asian Airlines Websites Quality: Using a Non-Parametric Test. International Journal of Business Innovation and Reseacrh, 5(5), 499-523.
• Ecer, F. (2021). FUCOM sübjektif ağırlıklandırma yöntemi ile rüzgâr çiftliği yer seçimini etkileyen faktörlerin analizi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 27(1), 24-34.
• Erdaş, Y., & Ecer, F. (2022). Covid-19 Salgınında Sanal Alışveriş Platformlarının Performanslarının Ölçülmesi: AHP –MAIRCA Modeli. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(34), 619-641.
• Erdem, A. (2023). Mobil Yemek Siparişi Uygulamalarının Tercih Edilme Kriterlerinin Analizi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13(4), 2449-2462.
• Gölcük, İ., Durmaz, E. D., & Şahin, R. (2023). Bulanık FUCOM ve Bulanık Çizge Teorisi-Matris Yaklaşımı ile İş Güvenliği Risklerinin Önceliklendirilmesi. Gazi üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 38(1), 57-70.
• Grewal, D., Roggeveen, A. L., Compeau, L. D., & Levy, M. (2012). Retail Value-Based Pricing Strategies: New Times, New Technologies, New Consumers. Journal of Retailing, 88(1), 1-6.
• Güllü, K., & Tarhan, M. (2021). Satış Sonrası Hizmetler ve Tüketicilerin Yeniden Satın Alma Niyetleri Arasındaki İlişkiye Yönelik E-Perakende Sektöründe Bir Uygulama. TUJOM, 6(3), 192-205.
• Gülşen, İ., & Özdemir, Ş. (2019). Mobil Teknolojinin Perakendecilik Üzerindeki Etkileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(2). 421-440.
• Hübner, A. H., Kuhn, H., & Wollenburg, J. (2016). Last Mile Fulfilment and Distribution in Omni-Channel Grocery Retailing: A Strategic Planning Framework. International Journal of Retail & Distribution Management, 44(3).
• Karadağ Albayrak, Ö. (2025). Performance Evaluation of Turkish Ports: Integrated Fuzzy Entropy-Fuzzy MARCOS Analysis. Productivity for Logistics, 149-166.
• Keleş, M. K., Özdağoğlu, A., Başdeğirmen, A., Yağcı, H. (2025). Bulanık Fucom Yöntemi ile Tedarikçi Kriterlerinin Belirlenmesi: Denizcilik Sektöründe Bir Uygulama. Sosyal Bilimlerde Stratejik Karar Verme: Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Uygulamalar, Özgür Yayınları, 55-88.
• Köhler, C., Ehmke, J. F., & Campbell, A. M. (2020). Flexible Time Window Management for Attended Home Deliveries. Omega, 91.
• Lachgar, M., Hanine, M., Benouda, H., & Ommane, Y. (2022). Decision Framework for Cross-Platform Mobile Development Frameworks Using an Integrated Multi-Criteria Decision-Making Methodology. International Journal of Mobile Computing and Multimedia Communications, 13(1).
• Lai, I., Huang, Y., Siang, J., & Weng, M. (2020). Evaluation of Key Success Factors for Web Design in Taiwan’s Bike Case Study. Journal of Asian Finance Economics and Business, 7(11), 927-937.
• Milinkovic, A., Brkljac, D., Skoric, S., Stevic, Z., Danilevicius, A., & Das, D. K. (2025). Evaluation of Potentials for Urban Planning Using the Fuzzy FUCOM-IMF SWARA-Fuzzy OPARA Model. Buildings, 15(5), 803.
• Nagpal, R., Mehrotra, D., & Bhatia, P. (2016). Usability Evaluation of Website Using Combined Weighted Method: Fuzzy AHP and Entropy Approach. International Journal of System Assurance Engineering and Management, 7(4), 408-417.
• Nebati, E. E. (2022). Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımı ile E-Ticarette Strateji Seçimi: Perakende Sektöründe Bir Araştırma. International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences, 34(4), 580-602.
• Ömürbek, N., & Tunca, M. Z. (2013). Analitik Hiyerarşi Süreci ve Analitik Ağ Süreci Yöntemlerinde Grup Kararı Verilmesi Aşamasına İlişkin Bir Örnek Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 47-70.
• Özdemir, M., & Çataltepe O. (2022). E-Ticaret İşletmelerinde E-Hizmet Kalitesi ve E-Hizmet Telafi Kalitesinin Müşteri Memnuniyetine Etkisi. Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(2), 153-174.
• Pamucar, D., & Ecer, F. (2020). Prioritizing the weights of the evaluation criteria under fuzziness: The fuzzy full consistency method – FUCOM-F. Facta Universitatis, Series: Mechanical Engineering, 18(3), 447–471. 10.22190/FUME200327024P
• Pamucar, D., Ecer, F., & Deveci, M. (2021). Assessment of Alternative Fuel Vehicles for Sustainable Road Transportation of United States Using Integrated Fuzzy FUCOM and Neutrosophic Fuzzy MARCOS Methodology. Science of the Total Environment, 788.
• Peker, B. P. & Görener, A. (2022). Tesis Yeri Seçiminde Kriterlerin Önem Ağırlıklarının Bulanık FUCOM Yöntemiyle Belirlenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(45), 1512-1536.
• Puska, A., Stevic, Z., & Stojanovic, I. (2021). Selection of Sustainable Suppliers Using the Fuzzy MARCOS Method. Current Chinese Science, 1(2), 218-229.
• Rusniati, R., Al Bushairi, S. A., & Prihatiningrum, R. Y. (2024). Product Innovation and Product Assortment on Online Purchasing Decisions. Proceeding International Conference on Economic and Social Sciences, 2, 56-62.
• Saçan, B. C., & Eren, T. (2022). Dijital Pazarlama Strateji Seçimi: SWOT Analizi ve Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri. Politeknik Dergisi, 25(4), 1411-1421.
• Saracel, N., Özkara, B., Karakaş, M., Özdemir, Ş., Yelken, R., Dündar, S., & Karaca, Y. (2002). Afyon İli Tüketim Analizi (Tüketici Davranışları ve Eğilimleri), Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Simic, J. M., Sitevic, Z., Zavadskas, E. K., Bogdanovic, V., Subotic, M., & Mardani, A. (2020). A Novel CRITIC-Fuzzy FUCOM-DEA-Fuzzy MARCOS Model for Safety Evaluation of Road Sections Based on Geometric Parameters of Road. Symmetry, 12(12).
• Stankovic, M., Stevic, Z., Das, D. K., Subotic, M., & Pamucar, D. (2020). A New Fuzzy MARCOS Method for Road Traffic Risk Analysis. Mathematics, 8(3), 457.
• Temizkan, V. (2022). Mobil Market Uygulamalarında Müşteri Tatminine Etki Eden Faktörlerin Belirlenmesi. Pandemi Sonrası Tüketim Araştırmaları, Gazi Kitabevi, 199-222.
• Terblanche, N. S., & Boshoff, C. (2001). Measuring Customer Satisfaction with Some of the Controllable Elements of the Total Retail Experience: An Exploratory Study. South African Journal of Business Management, 32(2), 35-42.
• Tuş, A., & Adalı, E. A. (2023). İnternet Servis Sağlayıcı Seçim Probleminin Çözümünde Bulanık Sıralama Ağırlık Tabanlı Bulanık MARCOS Yöntemi. Politeknik Dergisi, 26(1), 61-72.
• Uslu, B., Gür, Ş., Eren, T., & Özcan, E. (2020). Mobil Uygulama Seçiminde Etkili Olan Kriterlerin Belirlenmesi ve Örnek Uygulama. İstanbul İktisat Dergisi, 70(1), 113-139.
• Uyar, K., & Oralhan, B. (2019). Tüketicilerin Süpermarket Tercih Kriterlerinin ve Mobil Uygulama Davranışlarının İncelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 27-52.
• Yadav, S., Kaur, G., Kapur, P. K., & Aggarwal, A. G. (2024). Intuitionistic Fuzzy and Multi‑Criteria Based Ranking of Mobile Payment Apps Using Sentiment Score of Online Reviews. International Journal of System Assurance Engineering and Management.
• Wang, C. N., Cao, T. B. O., Dang, T. T., & Nguyen, N. A. T. (2024). Third-Party Logistics Provider Selection in the Industry 4.0 Era by Using a Fuzzy AHP and Fuzzy MARCOS Methodology. IEEE Access, 12. 67291-67313.