KAMUSAL ALAN OLAN PARKLARIN MEKANSAL KALİTESİNİN ARTIRILMASINA YÖNELİK BİR İNCELEME

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 1, 17 - 32, 12.07.2024

Seda Erdoğan

https://doi.org/10.20854/bujse.1432452

Öz

Kamusal alanlar; statü, dil, kültür fark etmeksizin, kentle ilgili söz söyleyebildikleri gündelik rutinlerini sağladıkları, sosyalleştikleri alanlardır. Çalışmada; inceleme alanı olan Sadabad Parkı ve Maçka Demokrasi Parklarının kalite anlamında iyileştirme yaklaşımıyla stratejik bir yöntem olarak kentsel tasarım rehberi oluşturulmuştur. Dünyadan tasarım rehberleri örneklerine bakıldığında kentlerde bulunan kamusal alanlarda sağlanacak olan sistematik ve stratejik yaklaşım, kaliteli ve yaşanabilir bir kamusal alan oluşturulma olanağını artırıldığı görülmüştür. Başarılı örnekler ve kalite parametreleri ışığında yeniden üretilen kentsel tasarım rehberi, farklı amaç ve ölçeklerde düzenlenmesi gereken rehberler için de kaynak olarak kullanabilir. Sadabad ve Maçka Demokrasi Parkının fiziksel ve işlevsel özellikleri araştırılmış aynı zamanda parkları kullanan kullanıcıların demografi yapısı ile kamusal mekânda ortaya koydukları etkinlikler ve mekânsal kaliteyle olan ilişkileri çözümlenmiştir. Bu bağlamda, Sadabad Parkı’nda 46 katılımcı, Maçka Demokrasi Parkı’nda 50 katılımcı olmak üzere toplam 96 katılımcı ile görüşme gerçekleştirilerek anket çalışması gerçekleşmiştir. Saha çalışması sonrasında toplanan veriler kamusal alanda gerçekleşen etkinlik sayısı, etkinlik çeşiti ve bununla birlikte sosyal ve teknik anlamda yeterli olması parkta kalite bağlamında olumlu sonuç olarak değerlendirilmiştir. Kamusal alanların kalite bağlamında değerlendirilmesi üzerinde durularak, elde edilen anket bulgularının sağlamasını ve elde edilen sonuçların karşılaştırılması amacıyla Mann-Whitney U Testi ile çalışılan parklar arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık olup olmadığı test edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kamusal Alan, Kentsel Tasarım Rehberleri, Kamusal Alanda Kalite

Kaynakça

• Arendt, H. (2006). İnsanlık Durumu, 3. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları
• Akdoğan, G. (1984). Doğa Düzenleme Ders Notları [Yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Aydemir, S.E. (2004). Kentsel Açık ve Yeşil Alanlar “Rekreasyon”: Kentsel Alanların Planlanması ve Tasarımı. Akademi Yayınevi.
• Bolund, P. and Hunhammar, S. (1999) “EcosystemServices in Urban Areas”, Ecological Economics, Sayı 29, s. 293-301.
• Carmona, M., Heath, T., Oc, T. and Tiesdell, S. (2003) Public Place, Urban Spaces: The Dimension of Urban Design, Elsevier Publishing, Oxford, UK.
• Erdönmez, E. ve Akı, A. (2005). Açık Kamusal Kent Mekânlarının Toplum İlişkilerindeki Etkileri. Megaron, 1(1), 67-87. https://www.journalagent.com/megaron/pdfs/MEGARON- 21939-ARTICLE-ERDONMEZ.pdf
• Gehl, J. (1971). Life between buildings. Washington. Island Press.
• Greene, S. (1992). Cityshape communicating and evaluating community design.
• İslamoğlu, A.H., ve Alnıaçık, Ü. (2019). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Beta Yayınevi: İstanbul.
• Habermas, J. (2000) Kamusallığm Yapısal Dönüşümü, Çev. T. Bora ve M. Mithat, İstanbul, İletişim Yayınları.
• Jacobs, J. (1961). The death and life of great american cities. new york. Random House
• Karaman, A. (1992, 24 Mayıs). Kentsel Tasarımda Çevresel Bütünlük Ve Süreklilik. 1. Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempozyumu. MSÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, İstanbul.
• Karaman, A. (2008). Kentsel Tasarım: Kuramlar, İlkeler, Roller. Mimarist Dergisi, 1(29).
• Kart, N. (2002). Emirgan Parkında Kullanıcıların Memnuniyet Derecelerinin Değerlendirilmesi (Doktora tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Koç, H. (1999). Kentsel Tasarım Rehberleri – Olanaklar/Sınırlamalar. 1. Ulusal Kentsel Tasarım Kongresi. Mimar Sinan Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Ankara
• Krupa, F., 1993. The Privatization of Public Space, The State of the Public Realm, Battery Park City; Los Angeles Gated Communities and the Mall of America, Los Angeles.
• Marcus. C.C. Francis. C. (1990). People place: design guidelines for urban space. new york. Van Nostrand Reinhol.
• Özaydın, G. (1993). Kentsel Tasarım Kapsamında Tarihi Kentsel Mekânlarda Arayüzlerin Düzenlenmesine Sistemli Bir Yaklaşım [Doktora Tezi]. Mimar Sinan Üniversitesi
• PPS, (2000). How to turn a place around. A handbook for creating succesful public spaces. Project for Public Spaces, Inc.
• Tekeli, İ. (1999) Önsöz, Katılımcı Demokrasi, Kamusal Alan ve Yerel Yönetim, Ed.: A.Y. Sarıbay, H.B. Kahraman, E. F. Keyman, İstanbul, Demokrasi Kitaplığı.
• Thompson, C.W. (2002). Urban open space in the 21st century. Landscape and Urban Planning, 2(60), 59–72. https://doi.org/10.1016/S0169-2046(02)00059-2
• Yener Metin, S. N. (2020). Kamusal Mekân Kalitesinin Sağlanmasında Kentsel Tasarım Araçlarının Rolü. [Yüksek lisans Tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Whyte, W. H. (2000) “The social life of small urban spaces”, common ground? readings and reflections on public space, A.M. Orum (Ed.) (s.32-39). Neal New York, Routledge.