Relationship between Meaning in Life, Life Satisfaction and Religiosity

Yıl 2025, Sayı: 10, 39 - 62, 30.06.2025

Sezai Korkmaz

https://doi.org/10.59932/burdurilahiyat.1676878

Öz

This research explores the interrelations among religiosity, sense of meaning, and life satisfaction. Additionally, it investigates how these variables may vary across different socio-demographic groups. The rationale for adopting a socio-demographic lens stems from the study’s theoretical grounding in social learning theory, which emphasizes the influence of environmental and societal factors on human behavior and well-being. Demography, at its core, addresses the dynamics of human populations-particularly through the lenses of birth, death, and migration. Social demography goes a step further by examining the broader societal, economic, and political implications of these population changes. In this context, sociodemographic variables serve as crucial indicators of individual and collective life conditions. Well-being, a multifaceted concept, is typically divided into objective and subjective dimensions. While objective well-being involves externally measurable conditions, subjective well-being reflects personal experiences of satisfaction and meaning. In this study, religiosity is addressed from the angle of individual experience-understood as personal feelings, beliefs, and inward spiritual orientation. Such internal religiosity is seen as a direct and authentic indicator of one’s religious life. The primary aim of this study is to examine whether individuals’ well-being and religiosity levels vary based on socio-demographic characteristics. The research specifically analyzes how gender, marital status, educational background, economic status, and place of residence relate to these psychological dimensions. A total of 840 individuals participated in the study. Among them, 223 (27.1%) were male, and 617 (72.9%) were female, with participants ranging in age from 18 to 66 years. The average age was calculated as 30.88 years. Data collection relied on quantitative methodology, utilizing structured questionnaires. Convenience sampling was employed to recruit participants. Three established measurement tools were used in the research. The Meaning in Life Scale (originally developed by Steger et al., and adapted to Turkish by Demirdağ and Kalafat) and the Satisfaction with Life Scale (developed by Diener et al.) served to assess subjective well-being. To evaluate religiosity, the Individual Religiosity Scale, adapted into Turkish by Ayten following its development by Zagumny and colleagues, was utilized. According to the findings, no significant gender-based differences were observed in levels of religiosity or well-being. However, marital status did show a notable effect, with married individuals reporting higher scores on both dimensions. Age appeared positively correlated with both well-being and religiosity. Education level, interestingly, demonstrated a dual effect: while well-being increased with educational attainment, religiosity tended to decline. Similarly, improvements in economic status were associated with rises in both religiosity and well-being. No significant differences emerged based on place of residence. Correlation analyses indicated a strong positive relationship between religiosity, meaning in life, and life satisfaction. Regression results further suggested that religiosity significantly predicts both life satisfaction and the presence of meaning in life.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion , Well-being , Meaning in Life , Life Satisfaction , Religiosity.

Yaşamda Anlam, Hayat Memnuniyeti ve Dindarlık İlişkisi

Öz

Bu araştırma, dindarlık, yaşamın anlamı ve yaşam doyumu arasındaki ilişkileri incelemeyi amaçlamaktadır. Ayrıca bu değişkenlerin sosyo-demografik özelliklere göre farklılaşıp farklılaşmadığı da ele alınmaktadır. Çalışmanın sosyal öğrenme kuramı temelli kuramsal çerçevesi nedeniyle, sosyo-demografik bir bakış açısıyla ele alınması uygun görülmüştür. İyi oluş (well-being) kavramı oldukça geniş bir çerçevede değerlendirilebilir ve genellikle nesnel ve öznel olmak üzere iki boyutta ele alınır. Nesnel iyi oluş bireyin dış çevresine ilişkin göstergeleri kapsarken, öznel iyi oluş kişinin yaşamdan aldığı tatmin ve anlam duygusuna odaklanır. Bu çalışmada dindarlık, bireysel deneyim bağlamında ele alınmıştır. Kişinin içsel inançları, duyguları ve manevî yönelimiyle şekillenen bireysel dindarlık, kişinin dini yaşantısını en doğrudan yansıtan biçim olarak değerlendirilmiştir. Araştırmanın temel amacı; bireylerin iyi oluş düzeyleri ile dindarlıklarının, sosyo-demografik değişkenler temelinde anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini ortaya koymaktır. Bu çerçevede cinsiyet, medeni durum, eğitim düzeyi, ekonomik durum ve yaşanılan yer gibi değişkenlerle ilişkiler incelenmiştir. Araştırmaya toplam 840 kişi katılmıştır. Katılımcıların 223’ü (%27,1) erkek, 617’si (%72,9) kadındır. Yaş aralığı 18 ile 66 arasında değişmekte olup, ortalama yaş 30,88 olarak hesaplanmıştır. Veriler, nicel araştırma yöntemi kapsamında anket formu aracılığıyla toplanmıştır. Örnekleme sürecinde kolayda örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. İyi oluşu ölçmek amacıyla iki farklı ölçek kullanılmıştır: Yaşamda Anlam Ölçeği (Steger ve arkadaşları tarafından geliştirilmiş, Türkçeye Demirdağ ve Kalafat tarafından uyarlanmıştır) ile Yaşam Doyumu Ölçeği (Diener ve arkadaşları tarafından geliştirilmiştir). Dindarlık düzeyini belirlemek için ise Zagumny ve arkadaşları tarafından geliştirilen, Türkçeye Ayten tarafından çevrilip geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılan Bireysel Dindarlık Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, cinsiyet değişkenine göre dindarlık ve iyi oluş düzeylerinde anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Ancak medeni duruma göre anlamlı bir farklılık gözlemlenmiş; evli bireylerin dindarlık ve iyi oluş düzeylerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Yaş ilerledikçe her iki değişkende de artış gözlemlenmiştir. Eğitim düzeyi arttıkça iyi oluş artarken, dindarlık düzeyinin azaldığı görülmüştür. Ekonomik durumun iyileşmesiyle birlikte hem dindarlık hem de iyi oluş düzeylerinde artış kaydedilmiştir. Yaşanılan yer değişkenine göre ise anlamlı bir fark saptanmamıştır. Korelasyon analizlerine göre dindarlık, yaşamın anlamı ve yaşam doyumu arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Regresyon analizleri ise dindarlığın hem yaşam doyumunu hem de yaşamda anlam bulmayı anlamlı düzeyde yordadığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Din psikolojisi , iyi oluş , Yaşamda anlam , hayat memnuniyeti , dindarlık

Kaynakça

• Ayten, Ali. Empati ve din : Türkiye’de yardımlaşma ve dindarlık üzerine psiko-sosyal bir araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013.
• Ayten, Ali. Din Bilimlerinde Nicel Yöntem - Teorik Temel, Analiz, Yorumlama ve Raporlama. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2022.
• Ayten, Ali - Gashi, Feim. “Affetme ve Hayat Memnuniyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma”. Balkan Araştırmaları Dergisi 3/2 (30 Aralık 2012), 11–36.
• Ayten, Ali - Tura, Hatice. “Affetme ve Dindarlık, Hayat Memnuniyetini Nasıl Destekler?” İslami İlimler Dergisi 12/3 (2017), 27–54.
• Back, Kurt W. “New frontiers in demography and social psychology”. Demography 4/1 (Mart 1967), 90–97. https://doi.org/10.2307/2060353
• Balcı Arvas, Fatma. “Öznel İyi-Olma Hali İle Dini İnançlar Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26/2 (20 Eylül 2017), 165–201.
• Balcı Arvas, Fatma. Psikoloji Din ve Mutluluk - Psikolojik ve Öznel İyi Olma Hali ile Dini İnançlar Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme Bursa: Emin Yayınları, 2015.
• Bandura, Albert. “Social learning theory”. The War System: An Interdisciplinary Approach. ed. Richard Falk - Samuel S. Kim. 141–156. New York: Routledge, 1977.
• Baynal, Fatma. “Yetişkinlerde Dindarlık ve Ruh Sağlığı İlişkisinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4/1 (05 Şubat 2015), 206–231. https://doi.org/10.15869/ITOBIAD.96269
• Caldwell, J C. “Population Studies Demography and Social Science Demography and Social Science”. Demography and Social Science 50/ (1996), 305–333. https://doi.org/10.1080/0032472031000149516
• Chamberlain, Kerry. “On the structure of subjective well-being”. Social Indicators Research 1988 20:6 20/6 (27 Haziran 2016), 581–604. https://doi.org/10.1007/BF03359559
• Creswell, John W. Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research. Boston, MA: Pearson, 4. Basım, 2012.
• Demir, Hüdanur. “Yetişkin Bireylerde Salgın Algısı, Yaşamda Anlam ve Dini Yönelim Ilişkisi”. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2022.
• Demirdağ, Seyithan - Kalafat, Sezai. “Yaşamın Anlamı Ölçeği (YAÖ): Türkçeye Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16/2 (04 Aralık 2015). https://doi.org/10.17679/IUEFD.16250801
• Diener, Ed. “Subjective well-being”. Psychological Bulletin 95/3 (Mayıs 1984), 542–575. https://doi.org/10.1037/0033-2909.95.3.542
• Diener, Ed vd. “The Satisfaction With Life Scale”. Journal of Personality Assessment 49/1 (01 Şubat 2010), 71–75. https://doi.org/10.1207/S15327752JPA4901_13
• Eriksson, Kimmo - Simpson, Brent. “What do Americans know about inequality? It depends on how you ask them”. Judgment and Decision Making 7/6 (Kasım 2012), 741–745. https://doi.org/10.1017/S1930297500003284
• Eryılmaz, Ali - Ercan, Leyla. “Öznel İyi Oluşun Cinsiyet, Yaş Grupları ve Kişilik Özellikleri Açısından İncelenmesi”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 4/36 (27 Mayıs 2011), 139–149. https://doi.org/10.17066/PDRD.59357
• Eygü, Hakan - Kılınç, Arife. “Yaşam Memnuniyeti Üzerinde Etkili Olan Faktörlerin Araştırılması: Kayseri İli Örneği”. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 16/29 Ekim Özel Sayısı (31 Ekim 2020), 3591–3618. https://doi.org/10.26466/OPUS.791217
• Grouden, Melissa E. - Jose, Paul E. “How do sources of meaning in life vary according to demographic factors?” New Zealand Journal of Psychology 43/3 (2014), 29–38.
• Joshi, Upasna. “Subjective Well-Being by Gender”. Journal of Economics and Behavioral Studies 1/1 (15 Aralık 2010), 20–26. https://doi.org/10.22610/jebs.v1i1.211
• Karslı, Necmi. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinde Psikolojik İyi Oluş ve Dindarlık”. Dokuz Eylül Ünivesitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. https://doi.org/10.21054/DEUIFD.895059
• King Chris J., Pamela E.; Boyatzis. “Exploring Adolescent Spiritual and Religious Development: Current and Future Theoretical and Empirical Perspectives”. Applied Developmental Science 8/1 (2004), 2–6. https://doi.org/10.1207/s1532480xads0801_1
• Korkmaz, Sezai. “Cinsiyete göre dindarlık: bir meta-analiz çalışması”. Bilimname 2020/43 (30 Kasım 2020), 437–460. https://doi.org/10.28949/BILIMNAME.693951
• Korkmaz, Sezai. Siber Psikoloji Kişilik ve Dindarlık. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2019.
• Navarro-Carrillo, Ginés vd. “Socioeconomic Status and Psychological Well-Being: Revisiting the Role of Subjective Socioeconomic Status”. Frontiers in Psychology 11/ (10 Haziran 2020), 1303. https://doi.org/10.3389/FPSYG.2020.01303/BIBTEX
• Öztürk, Latif vd. “Lisans Öğrencilerinin Mutluluk ve Dindarlık İlişkisi: Kırıkkale Üniversitesi Örneği”. Akademik Yaklaşımlar Dergisi 8/1 (13 Haziran 2017), 23–39. https://dergipark.org.tr/en/pub/ayd/issue/29834/322541
• Saroglou, Vassilis vd. “Values and religiosity: a meta-analysis of studies using Schwartz’s model”. Personality and Individual Differences 37/4 (01 Eylül 2004), 721–734. https://doi.org/10.1016/J.PAID.2003.10.005
• Satan, Ayşin Aydınay. “Dini İnanç ve Bilişsel Esneklik Düzeylerinin Öznel İyi Oluş Düzeyine Olan Etkisi”. 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 3/7 (14 Ağustos 2014), 56–74.
• Seligman, Martin. Authentic Happiness: Using The New Positive Psychology to Realize Your Potential for Lasting Fulfillment. New York: Simon and Schuster, 2004.
• Shor, Eran - Roelfs, David J. “The Longevity Effects of Religious and Nonreligious Participation: A Meta-Analysis and Meta-Regression”. Journal for the Scientific Study of Religion 52/1 (01 Mart 2013), 120–145. https://doi.org/10.1111/JSSR.12006
• Sirin, Selcuk R. “Socioeconomic Status and Academic Achievement: A Meta-Analytic Review of Research”. http://dx.doi.org/10.3102/00346543075003417 75/3 (01 Eylül 2005), 417–453. https://doi.org/10.3102/00346543075003417
• Şirin, Turgay - Dursun, Neslihan. “Evli Ve Bekâr Bireylerde Yaşamın Anlamı Ve Maneviyat Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. EKEV Akademi Dergisi 85 (31 Mart 2021), 469–482.
• Steger, Michael F. vd. “The meaning in life questionnaire: Assessing the presence of and search for meaning in life”. Journal of Counseling Psychology 53/1 (Ocak 2006), 80–93. https://doi.org/10.1037/0022-0167.53.1.80
• Uysal, Veysel. “Genç Yetişkinlerde Affetme Eğilimleri ve Dinî Yönelim/Dindarlık”. International Journal of Theological and Islamic Studies 48/48 (15 Eylül 2015), 35–56. https://doi.org/10.15370/MUIFD.27953
• Voukelatou, Vasiliki vd. “Measuring objective and subjective well-being: dimensions and data sources”. International Journal of Data Science and Analytics 11/4 (01 Mayıs 2021), 279–309. https://doi.org/10.1007/S41060-020-00224-2/TABLES/11
• Wiley, John - Manstead, Antony S R. “The psychology of social class: How socioeconomic status impacts thought, feelings, and behaviour”. British Journal of Social Psychology 57/2 (01 Nisan 2018), 267–291. https://doi.org/10.1111/BJSO.12251
• Zagumny, M. J. vd. “Psychometric analysis of the Religious Identity Index”. Presentation at the 24th Annual Convention of the Association for Psychological Science. 107, 2012.